سجده: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۵: سطر ۵:
 
«سَجدَه» اسم مصدر «سجَدَ» و مصدر آن «سجود» مي باشد و آن در لغت به معنى خضوع و تذلّل است و در شرع عبارتست از پيشانى به خاك نهادن به منظور تعظيم پروردگار.
 
«سَجدَه» اسم مصدر «سجَدَ» و مصدر آن «سجود» مي باشد و آن در لغت به معنى خضوع و تذلّل است و در شرع عبارتست از پيشانى به خاك نهادن به منظور تعظيم پروردگار.
  
سجده به قصد [[عبادت]] و پرستشِ مسجود، خاص خداوند است و به غيرخدا كفر است، اما به قصد تكريم و تعظيمِ صرف به غيرخدا نيز روا باشد؛ چنان كه در [[قرآن]] در مورد [[حضرت آدم]] علیه السلام {{متن قرآن|«وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ»}}([[سوره بقره]]: 34) و نيز در مورد [[حضرت یعقوب]] و [[حضرت يوسف]] علیهماالسلام {{متن قرآن|وَخَرُّوا لَهُ سُجَّدًا}} آمده است.
+
سجده به قصد [[عبادت]] و پرستشِ مسجود، خاص خداوند است و به غيرخدا كفر است، اما به قصد تكريم و تعظيمِ صرف به غيرخدا نيز روا باشد؛ چنان كه در [[قرآن]] در مورد [[حضرت آدم]] علیه السلام {{متن قرآن|«وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ»}}([[سوره بقره]]: 34) و نيز در مورد [[حضرت یعقوب]] و [[حضرت يوسف]] علیهماالسلام {{متن قرآن|«وَخَرُّوا لَهُ سُجَّدًا»}}([[سوره یوسف]]: 100) آمده است.
  
 
[[سجده]] را نزد خداوند مكانتى عظيم و شأنى والا است و در شأن آن همين بس كه خداوند خطاب به بنده اش مي فرمايد: «سجده كن و به من نزديك آى». ([[سوره علق]]:19)
 
[[سجده]] را نزد خداوند مكانتى عظيم و شأنى والا است و در شأن آن همين بس كه خداوند خطاب به بنده اش مي فرمايد: «سجده كن و به من نزديك آى». ([[سوره علق]]:19)

نسخهٔ ‏۲۸ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۱۰

Icon-encycolopedia.jpg

این صفحه مدخلی از فرهنگ معارف و معاریف است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


واژه سجده در لغت و اصطلاح

«سَجدَه» اسم مصدر «سجَدَ» و مصدر آن «سجود» مي باشد و آن در لغت به معنى خضوع و تذلّل است و در شرع عبارتست از پيشانى به خاك نهادن به منظور تعظيم پروردگار.

سجده به قصد عبادت و پرستشِ مسجود، خاص خداوند است و به غيرخدا كفر است، اما به قصد تكريم و تعظيمِ صرف به غيرخدا نيز روا باشد؛ چنان كه در قرآن در مورد حضرت آدم علیه السلام «وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ»(سوره بقره: 34) و نيز در مورد حضرت یعقوب و حضرت يوسف علیهماالسلام «وَخَرُّوا لَهُ سُجَّدًا»(سوره یوسف: 100) آمده است.

سجده را نزد خداوند مكانتى عظيم و شأنى والا است و در شأن آن همين بس كه خداوند خطاب به بنده اش مي فرمايد: «سجده كن و به من نزديك آى». (سوره علق:19)

سجده بر دو قسم است: سجود اختيارى، چنان كه در قرآن آمده: «فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَاعْبُدُوا». (سوره نجم:62) و تكوينى و قهرى و تسخيرى: «وَلِلّهِ يَسْجُدُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَظِلالُهُم بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ».(سوره رعد:15)

«سجده» در نماز

سجود از اجزاء واجبه نماز بوده و دو سجده در يك ركعت ركن است و حقيقت آن نهادن پيشانى است بر زمين به قصد تعظيم، در هر ركعت نماز، خواه واجب و خواه مستحب، دو سجده واجب است. اگر هر دو سجده در يك ركعت فوت شود موجب بطلان نماز، واگر يكى سهواً ترك شود، در صورتى كه پيش از ركوع ركعت بعد به يادش آيد در نماز تدارك كند و اگر پس از دخول در ركوع به يادش آيد بعد از نماز آن را قضا كند و سپس دو سجده سهو انجام دهد.

واجبات سجود چند چيز است:

  1. نهادن هفت عضو بدن بر زمين و آنها عبارتند از: پيشانى و دو كف دست و دو سر زانو و دو سر انگشت بزرگ پاها.
  2. ذكر سجود و مطلق ذكر كافى است هر چند بهتر و به احتياط مقرونتر گفتن تسبيح است بدين كيفيت: «سبحان ربى الاعلى وبحمده» و يا سه بار «سبحان الله».
  3. طمأنينة، يعنى در موقع خواندن ذكر همه اعضاء هفتگانه بر زمين مستقر و ثابت باشند.
  4. نشستن بين دو سجده با طمأنينة.
  5. هم سطح بودن محل پيشانى با جاى ايستادن و اگر اختلافى باشد نبايد بيش از چهار انگشت بسته باشد.
  6. طاهر بودن جائى كه پيشانى هنگام سجده بر آن نهاده ميشود.
  7. پيشانى بر زمين يا چيزى كه در حكم زمين است نهاده شود مانند سنگ و كلوخ ورستني هاى زمين وهر چه از اجزاء روئين زمين بشمار ميرود (نه معادن زيرزمين) جز آنچه كه خوردنى يا پوشيدنى باشد. به «سجده» نيز رجوع شود.

«سجده» در روایات

  • رسول اكرم صلی الله علیه و آله فرمود: هيچ بنده اى نباشد كه سجده اى براى خدا انجام دهد جز اين كه خداوند به بركت آن سجده درجه اى برايش بالا برد و گناهى از او بيفكند و حسنه اى در نامه عملش ثبت نمايد. (كنزالعمال)
  • اميرالمؤمنين علیه السلام فرمود: سجده هاى بدنى عبارتند از نهادن بهترين جاى پيشانى بر خاك و روى آوردن به زمين با دو كف دست و دو زانو و سر انگشتان پا با دلى آرام و نيتى پاك. و اما سجده هاى نفسانى عبارتند از تهى ساختن دل از آنچه فانى شدنى است و روى آوردن با تمام همت بدانچه باقى است و زدودن تكبر و تعصب از خود و بريدگى از تعلقات دنيوى و آراسته شدن به اخلاق پيغمبر.(غررالحكم)
  • امام صادق علیه السلام فرمود: سجده حد اعلاى عبادت است در بنى آدم.
  • و نیز از آن حضرت نقل است كه روزى پيغمبر صلی الله علیه و آله در يكى از حجرات همسرانش به كارى از كارهاى خانه مشغول بود در اين حال مردى (از مسلمانان) وارد شد عرض كرد: اجازه بفرما اين كار را من انجام دهم. حضرت پذيرفت و چون كار را به انجام رساند پيغمبر صلی الله علیه و آله به وى فرمود: بگو چه نيازى دارى؟ عرض كرد: بهشت. حضرت لختى سر به زير افكند و سپس فرمود: اجابت شد. و چون او خواست برود فرمود: اى بنده خدا ما را به طول سجده خويش يارى ده.
  • همچنین در حديث آمده كه بنده از هر جا نزديكتر به خدا موقعى است كه در سجده باشد. (بحار:85/146 و 93/344)
  • جعفر عطار گويد: از امام صادق علیه السلام شنيدم فرمود: مردى به نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و عرض كرد: يا رسول الله، گناهان بسيار دارم و عملم بس ضعيف است! حضرت به وى فرمود: بر تو باد به كثرت سجود كه سجود آنچنان گناهان را فرو ميريزد كه باد برگ درختان را.(وسائل الشیعه:4/102)

منابع

سيد مصطفى حسينى دشتى، فرهنگ «معارف و معاريف»