حزب (از تقسیمات قرآن)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

معنای حزب در لغت

حزب را در لغت به معناى «طايفه، دسته و گروه» دانسته‌اند: «حزب مرد، يعنى اصحابش ... و نيز حزب به معناى طايفه است.»[۱] همچنين در معناى لغوى حزب آورده‌اند: «بهره و نصيب»[۲] «گفته مى‌شود: حزب‌ ام را از مال به من بده، يعنى بهره و نصيب‌ام را.»[۳]

حزب در اصطلاح علوم قرآنى

حزب در اصطلاح علوم قرآنى به بخش معينى از قرآن اطلاق مى شود كه مقدار آن مانند جزء هميشه يكسان نبوده است. در برخى تقسيم‌بندى ‌ها، كل قرآن را به حزب‌هاى معين، و در برخى، هر جزء را به حزب‌هايى تقسيم كرده ‌اند.

اشاره به حزب‌ در روایات

مالك بن انس در موطأ آورده است:«... عمر بن خطاب گفت: هر كس در شب حزبش را از دست داد، اگر آن را از هنگام زوال خورشيد تا نماز ظهر بخواند، گويا آن حزب را از دست نداده است.» [۴] در سنن ابى داود، مطلب پيش به اين شكل آمده است: «... شنيدم عمر بن خطاب مى ‌گويد: رسول خدا (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلّم) فرمود: هر كس بدون اين كه حزبش را يا مقدارى از آن را خوانده باشد بخوابد و آن را بين نماز صبح و نماز ظهر بخواند، به نام او ثبت خواهد شد و گويى كه آن را در شب خوانده است.»[۵]

پی نوشت

  1. مختار الصحاح، ص 129: «حزب الرجل: أصحابه ... و الحزب أيضا الطائفة»
  2. تهذيب اللغة، ج 4، ص 217؛ لسان العرب، ج 3، ص 148؛ المعجم الوسيط، ص 170؛ المصباح المنير، ص 133.
  3. لسان العرب، ج 3، ص 148: «النصيب. يقال أعطنى حزبى من المال أى حظّى و نصيبى»
  4. الموطأ، ج 1، ص 200: «حدثنى يحيى عن مالك، عن داود بن الحصين، عن الاعرج، عن عبد الرّحمن بن عبد القارى؛ انّ عمر بن الخطاب قال: من فاته حزبه من الليل، فقرأه حين تزول الشمس إلى صلاة الظهر، فإنّه لم يفته، أو كأنّه أدركه.»
  5. سنن ابى داود، جزء 2، ص 34: «... سمعت عمر بن الخطاب يقول: قال رسول اللّه صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم: من نام عن حزبه أو عن شى‌ء منه فقرأه ما بين صلاة الفجر و صلاة الظّهر كتب له كأنّما قرأه من الليل.»

منابع

تقسيمات قرآنى و سور مكى و مدنى‌, حميد رضا مستفيد؛ كريم دولتى‌, ناشر: وزارت ارشاد مكان چاپ: تهران‌, سال چاپ: 1384