حزب (از تقسیمات قرآن): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
{{متوسط}}
+
{{خوب}}
 +
در تقسیمات قرآن هر [[جزء]] را به 4 قسمت تقسیم کرده و هر قسمت را یک حزب نامیده اند
 
==معنای حزب در لغت==
 
==معنای حزب در لغت==
 
حزب را در لغت به معناى «طايفه، دسته و گروه» دانسته‌اند: «حزب مرد، يعنى اصحابش ... و نيز حزب به معناى طايفه است.»<ref> مختار الصحاح، ص 129: «حزب الرجل: أصحابه ... و الحزب أيضا الطائفة»</ref>  همچنين در معناى لغوى حزب آورده‌اند: «بهره و نصيب»<ref> تهذيب اللغة، ج 4، ص 217؛ لسان العرب، ج 3، ص 148؛ المعجم الوسيط، ص 170؛ المصباح المنير، ص 133. </ref>  «گفته مى‌شود: حزب‌ ام را از مال به من بده، يعنى بهره و نصيب‌ام را.»<ref> لسان العرب، ج 3، ص 148: «النصيب. يقال أعطنى حزبى من المال أى حظّى و نصيبى» </ref>   
 
حزب را در لغت به معناى «طايفه، دسته و گروه» دانسته‌اند: «حزب مرد، يعنى اصحابش ... و نيز حزب به معناى طايفه است.»<ref> مختار الصحاح، ص 129: «حزب الرجل: أصحابه ... و الحزب أيضا الطائفة»</ref>  همچنين در معناى لغوى حزب آورده‌اند: «بهره و نصيب»<ref> تهذيب اللغة، ج 4، ص 217؛ لسان العرب، ج 3، ص 148؛ المعجم الوسيط، ص 170؛ المصباح المنير، ص 133. </ref>  «گفته مى‌شود: حزب‌ ام را از مال به من بده، يعنى بهره و نصيب‌ام را.»<ref> لسان العرب، ج 3، ص 148: «النصيب. يقال أعطنى حزبى من المال أى حظّى و نصيبى» </ref>   
سطر ۶: سطر ۷:
 
گاهی نیز كل قرآن را به بخشهای معينی، تقسیم می کنند مثل تقسیمات هفت تایی که در برخی روایات به آن اشاره شده است چنانچه سخاوى آورده است: «به اصحاب رسول خدا (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم) گفتيم: برايمان روايت كرده‌ اند كه پيامبر (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم) حزبى از قرآن به ذهنش خطور كرد. شما چگونه قرآن را حزب‌ بندى مى‌ كنيد؟ گفتند:
 
گاهی نیز كل قرآن را به بخشهای معينی، تقسیم می کنند مثل تقسیمات هفت تایی که در برخی روایات به آن اشاره شده است چنانچه سخاوى آورده است: «به اصحاب رسول خدا (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم) گفتيم: برايمان روايت كرده‌ اند كه پيامبر (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم) حزبى از قرآن به ذهنش خطور كرد. شما چگونه قرآن را حزب‌ بندى مى‌ كنيد؟ گفتند:
 
ما قرآن را به 3 سوره، 5 سوره، 7 سوره، 9 سوره، 11 سوره، 13 سوره و حزب مفصل كه از ق تا آخر قرآن است، حزب‌بندى مى‌كنيم.»<ref>جمال القراء، ج 1، ص 314: «فقلنا لاصحاب رسول اللّه (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم) انه قد حدثنا طرأ عليه حزبه من القرآن فكيف تحزّبون القرآن؟ فقالوا: نحزّبه ثلاث سور و خمس سور و سبع سور و تسع سور و احدى عشرة سورة و ثلاث عشرة سورة و حزب المفصل فيما بين قاف و أسفل.»</ref>
 
ما قرآن را به 3 سوره، 5 سوره، 7 سوره، 9 سوره، 11 سوره، 13 سوره و حزب مفصل كه از ق تا آخر قرآن است، حزب‌بندى مى‌كنيم.»<ref>جمال القراء، ج 1، ص 314: «فقلنا لاصحاب رسول اللّه (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم) انه قد حدثنا طرأ عليه حزبه من القرآن فكيف تحزّبون القرآن؟ فقالوا: نحزّبه ثلاث سور و خمس سور و سبع سور و تسع سور و احدى عشرة سورة و ثلاث عشرة سورة و حزب المفصل فيما بين قاف و أسفل.»</ref>
در اين تقسيم ‌بندى اگر سوره فاتحه را جزء اين تقسيم ندانيم و اگر ترتيب سور را با ترتيب فعلى يكى بدانيم <ref>البته بعيد نيست چنين هم بوده باشد و از اين‌رو، اين حديث، تأييدى است بر اين كه سوره‌ها در زمان رسول اكرم (صلى اللّه عليه و آله) ترتيب خاصى داشته ‌اند و به احتمال قوى، ترتيب ايشان همين ترتيب فعلى بوده است. علاوه بر اين، تأييدى است براين كه قرآن كريم در زمان رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله) به صورت يك مجموعه بوده است و نه اوراق پراكنده.</ref> احزاب هفتگانه چنين تقسيم ‌بندى مى‌شود:
+
در اين تقسيم ‌بندى اگر سوره فاتحه را جزء اين تقسيم ندانيم و اگر ترتيب سور را با ترتيب فعلى يكى بدانيم <ref>البته بعيد نيست چنين هم بوده باشد و از اين‌رو، اين حديث، تأييدى است بر اين كه سوره‌ها در زمان رسول اكرم (صلى اللّه عليه و آله) ترتيب خاصى داشته ‌اند و به احتمال قوى، ترتيب ايشان همين ترتيب فعلى بوده است. علاوه بر اين، تأييدى است براين كه قرآن كريم در زمان رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله) به صورت يك مجموعه بوده است و نه اوراق پراكنده.</ref>  
 +
 
 +
احزاب هفتگانه چنين تقسيم ‌بندى مى‌شود:
 
*حزب يكم: بقره، آل عمران، نساء
 
*حزب يكم: بقره، آل عمران، نساء
 
*حزب دوم: مائده، انعام، اعراف، انفال، برائت‌
 
*حزب دوم: مائده، انعام، اعراف، انفال، برائت‌
سطر ۱۷: سطر ۲۰:
 
==اشاره به حزب‌ در روایات==
 
==اشاره به حزب‌ در روایات==
 
مالك بن انس در موطأ آورده است:«... عمر بن خطاب گفت: هر كس در شب حزبش را از دست داد، اگر آن را از هنگام زوال خورشيد تا نماز ظهر بخواند، گويا آن حزب را از دست نداده است.» <ref>الموطأ، ج 1، ص 200: «حدثنى يحيى عن مالك، عن داود بن الحصين، عن الاعرج، عن عبد الرّحمن بن عبد القارى؛ انّ عمر بن الخطاب قال: من فاته حزبه من الليل، فقرأه حين تزول الشمس إلى صلاة الظهر، فإنّه لم يفته، أو كأنّه أدركه.»</ref>
 
مالك بن انس در موطأ آورده است:«... عمر بن خطاب گفت: هر كس در شب حزبش را از دست داد، اگر آن را از هنگام زوال خورشيد تا نماز ظهر بخواند، گويا آن حزب را از دست نداده است.» <ref>الموطأ، ج 1، ص 200: «حدثنى يحيى عن مالك، عن داود بن الحصين، عن الاعرج، عن عبد الرّحمن بن عبد القارى؛ انّ عمر بن الخطاب قال: من فاته حزبه من الليل، فقرأه حين تزول الشمس إلى صلاة الظهر، فإنّه لم يفته، أو كأنّه أدركه.»</ref>
 +
 
در سنن ابى داود، مطلب پيش به اين شكل آمده است: «... شنيدم عمر بن خطاب مى ‌گويد: رسول خدا (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلّم) فرمود: هر كس بدون اين كه حزبش را يا مقدارى از آن را خوانده باشد بخوابد و آن را بين نماز صبح و نماز ظهر بخواند، به نام او ثبت خواهد شد و گويى كه آن را در شب خوانده است.»<ref>سنن ابى داود، جزء 2، ص 34: «... سمعت عمر بن الخطاب يقول: قال رسول اللّه صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم: من نام عن حزبه أو عن شى‌ء منه فقرأه ما بين صلاة الفجر و صلاة الظّهر كتب له كأنّما قرأه من الليل.»</ref>
 
در سنن ابى داود، مطلب پيش به اين شكل آمده است: «... شنيدم عمر بن خطاب مى ‌گويد: رسول خدا (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلّم) فرمود: هر كس بدون اين كه حزبش را يا مقدارى از آن را خوانده باشد بخوابد و آن را بين نماز صبح و نماز ظهر بخواند، به نام او ثبت خواهد شد و گويى كه آن را در شب خوانده است.»<ref>سنن ابى داود، جزء 2، ص 34: «... سمعت عمر بن الخطاب يقول: قال رسول اللّه صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم: من نام عن حزبه أو عن شى‌ء منه فقرأه ما بين صلاة الفجر و صلاة الظّهر كتب له كأنّما قرأه من الليل.»</ref>
 
==پی نوشت==
 
==پی نوشت==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
 
==منابع==
 
==منابع==
1.تقسيمات قرآنى و سور مكى و مدنى‌, حميد رضا مستفيد؛ كريم دولتى‌, ناشر: وزارت ارشاد
+
*تقسيمات قرآنى و سور مكى و مدنى‌، حميد رضا مستفيد و كريم دولتى‌، وزارت ارشاد، تهران‌، 1384
مكان چاپ: تهران‌, سال چاپ: 1384
+
*فرهنگ اصطلاحات قرآنى‌, محمد يوسف حريرى‌، قم‌، چاپ دوم، 1384
 
+
*آشنايى با علوم قرآنى، على اصغر حلبى‌، تهران‌، 1374
2.فرهنگ اصطلاحات قرآنى‌, محمد يوسف حريرى‌, مكان چاپ: قم‌, چاپ دوم,1384
 
 
 
3.آشنايى با علوم قرآنى( حلبى), على اصغر حلبى‌, تهران‌, چاپ: چهارم‌,1374
 
  
 
{{قرآن}}
 
{{قرآن}}
  
 
[[رده:تقسیمات قرآن]]
 
[[رده:تقسیمات قرآن]]

نسخهٔ ‏۲۰ ژوئن ۲۰۱۸، ساعت ۱۱:۲۵

در تقسیمات قرآن هر جزء را به 4 قسمت تقسیم کرده و هر قسمت را یک حزب نامیده اند

معنای حزب در لغت

حزب را در لغت به معناى «طايفه، دسته و گروه» دانسته‌اند: «حزب مرد، يعنى اصحابش ... و نيز حزب به معناى طايفه است.»[۱] همچنين در معناى لغوى حزب آورده‌اند: «بهره و نصيب»[۲] «گفته مى‌شود: حزب‌ ام را از مال به من بده، يعنى بهره و نصيب‌ام را.»[۳]

حزب در اصطلاح علوم قرآنى

حزب در اصطلاح علوم قرآنى به بخش معينى از قرآن اطلاق مى شود. در برخى تقسيم ‌بندى ‌ها،هر جزء را به 4 قسمت تقسیم کرده و هر قسمت را یک حزب نامیده اند. با این تقسیم بندی قرآن داری 120 حزب می شود.[۴] گاهی نیز كل قرآن را به بخشهای معينی، تقسیم می کنند مثل تقسیمات هفت تایی که در برخی روایات به آن اشاره شده است چنانچه سخاوى آورده است: «به اصحاب رسول خدا (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم) گفتيم: برايمان روايت كرده‌ اند كه پيامبر (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم) حزبى از قرآن به ذهنش خطور كرد. شما چگونه قرآن را حزب‌ بندى مى‌ كنيد؟ گفتند: ما قرآن را به 3 سوره، 5 سوره، 7 سوره، 9 سوره، 11 سوره، 13 سوره و حزب مفصل كه از ق تا آخر قرآن است، حزب‌بندى مى‌كنيم.»[۵] در اين تقسيم ‌بندى اگر سوره فاتحه را جزء اين تقسيم ندانيم و اگر ترتيب سور را با ترتيب فعلى يكى بدانيم [۶]

احزاب هفتگانه چنين تقسيم ‌بندى مى‌شود:

  • حزب يكم: بقره، آل عمران، نساء
  • حزب دوم: مائده، انعام، اعراف، انفال، برائت‌
  • حزب سوم: يونس، هود، يوسف، رعد، ابراهيم، حجر، نحل‌
  • حزب چهارم: اسراء، كهف، مريم، طه، انبياء، حج، مؤمنون، نور، فرقان‌
  • حزب پنجم: شعراء، نمل، قصص، عنكبوت، روم، لقمان، سجده، احزاب، سبأ، فاطر، يس‌
  • حزب ششم: صافات، ص، زمر، غافر، فصلت، شورى، زخرف، دخان، جاثيه، احقاف، محمد، فتح، حجرات‌
  • حزب هفتم: ق تا آخر (حزب مفصّل).

اشاره به حزب‌ در روایات

مالك بن انس در موطأ آورده است:«... عمر بن خطاب گفت: هر كس در شب حزبش را از دست داد، اگر آن را از هنگام زوال خورشيد تا نماز ظهر بخواند، گويا آن حزب را از دست نداده است.» [۷]

در سنن ابى داود، مطلب پيش به اين شكل آمده است: «... شنيدم عمر بن خطاب مى ‌گويد: رسول خدا (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلّم) فرمود: هر كس بدون اين كه حزبش را يا مقدارى از آن را خوانده باشد بخوابد و آن را بين نماز صبح و نماز ظهر بخواند، به نام او ثبت خواهد شد و گويى كه آن را در شب خوانده است.»[۸]

پی نوشت

  1. مختار الصحاح، ص 129: «حزب الرجل: أصحابه ... و الحزب أيضا الطائفة»
  2. تهذيب اللغة، ج 4، ص 217؛ لسان العرب، ج 3، ص 148؛ المعجم الوسيط، ص 170؛ المصباح المنير، ص 133.
  3. لسان العرب، ج 3، ص 148: «النصيب. يقال أعطنى حزبى من المال أى حظّى و نصيبى»
  4. آشنايى با علوم قرآنى(حلبى)، ص: 113
  5. جمال القراء، ج 1، ص 314: «فقلنا لاصحاب رسول اللّه (صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم) انه قد حدثنا طرأ عليه حزبه من القرآن فكيف تحزّبون القرآن؟ فقالوا: نحزّبه ثلاث سور و خمس سور و سبع سور و تسع سور و احدى عشرة سورة و ثلاث عشرة سورة و حزب المفصل فيما بين قاف و أسفل.»
  6. البته بعيد نيست چنين هم بوده باشد و از اين‌رو، اين حديث، تأييدى است بر اين كه سوره‌ها در زمان رسول اكرم (صلى اللّه عليه و آله) ترتيب خاصى داشته ‌اند و به احتمال قوى، ترتيب ايشان همين ترتيب فعلى بوده است. علاوه بر اين، تأييدى است براين كه قرآن كريم در زمان رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله) به صورت يك مجموعه بوده است و نه اوراق پراكنده.
  7. الموطأ، ج 1، ص 200: «حدثنى يحيى عن مالك، عن داود بن الحصين، عن الاعرج، عن عبد الرّحمن بن عبد القارى؛ انّ عمر بن الخطاب قال: من فاته حزبه من الليل، فقرأه حين تزول الشمس إلى صلاة الظهر، فإنّه لم يفته، أو كأنّه أدركه.»
  8. سنن ابى داود، جزء 2، ص 34: «... سمعت عمر بن الخطاب يقول: قال رسول اللّه صلى اللّه عليه [و آله‌] و سلم: من نام عن حزبه أو عن شى‌ء منه فقرأه ما بين صلاة الفجر و صلاة الظّهر كتب له كأنّما قرأه من الليل.»

منابع

  • تقسيمات قرآنى و سور مكى و مدنى‌، حميد رضا مستفيد و كريم دولتى‌، وزارت ارشاد، تهران‌، 1384
  • فرهنگ اصطلاحات قرآنى‌, محمد يوسف حريرى‌، قم‌، چاپ دوم، 1384
  • آشنايى با علوم قرآنى، على اصغر حلبى‌، تهران‌، 1374
قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن