حاکم حسکانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
 
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
  
|نام کامل = ابوالقاسم عبيدالله بن عبدالله حسكانى
+
|نام کامل = عبیدالله بن عبدالله حسکانى
  
 
|تصویر=
 
|تصویر=
سطر ۹: سطر ۹:
 
|زادگاه = نیشابور
 
|زادگاه = نیشابور
  
|وفات = 490ق.
+
|وفات = ۴۹۰ ق.
  
 
|مدفن =
 
|مدفن =
  
|اساتید = پدرش عبدالله بن احمد بن محمد، جدش احمد بن محمد،ابوطاهر بن محمش، قاضى ابوالعلاء صاعد، ابوعبدالله حافظ
+
|اساتید = ابوطاهر بن محمش، قاضى ابوالعلاء صاعد، [[حاکم نیشابوری]]، ابوالحسن علوى،...
  
|شاگردان = عبدالغافر بن اسماعيل فارسى، مهدى بن ابى حرب، سيد ابومحمدحسینى قاينى
+
|شاگردان = عبدالغافر بن اسماعیل فارسى، مهدى بن ابى حرب، سید ابومحمد حسینى قاینى،...
  
|آثار = سیمای امام علی(ع) در قرآن‏، [[شواهد التنزیل لقواعد التفضیل]]
+
|آثار = [[شواهد التنزیل لقواعد التفضیل]]، خصائص علی بن أبی‌طالب‌ علیه‌السلام فی القرآن، فضائل شهر رجب، تصحیح خبر ردّ الشَّمس‏،...
 
}}
 
}}
'''قاضى عبيدالله بن عبدالله'''، معروف به «حاکم حسکانی»، از علماى بزرگ قرن پنجم هجرى است. وی از مهم ترین دانشمندان [[اهل سنت]] در زمینه [[تاریخ]]، [[حدیث]] و [[تفسیر قرآن]] بود. او شيخى فاضل و داراى مجلس وعظ و خطابه بود و خود نيز از علماى فراوانى روايت شنيده و يا اجازۀ روايت داشت.
+
'''قاضى عبیدالله بن عبدالله'''، معروف به «حاکم حسکانی»، از [[محدث|محدثان]] و علماى بزرگ [[اهل سنت]] در قرن پنجم هجرى است. تخصص حسکانی در زمینه [[تاریخ]]، [[حدیث]] و [[تفسیر قرآن]] بود و خود از علماى متعددی [[اجازه (علم الحدیث)|اجازۀ روایت]] داشت. وی در مدح و تأیید [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام، مطالب فراوانی نقل نموده، از این رو برخی او را [[شیعه]] شمرده اند. کتاب «[[شواهد التنزیل لقواعد التفضیل]]» از مهمترین آثار اوست.
  
 
==ولادت و خاندان==
 
==ولادت و خاندان==
  
ابوالقاسم، عبيدالله بن عبدالله بن احمد بن محمد بن احمد بن محمد بن حسكان قرشى عامرى نيشابورى، در نيشابور به دنيا آمد.
+
ابوالقاسم، عبیدالله بن عبدالله بن احمد بن محمد بن احمد بن محمد بن حسکان قرشى عامرى نیشابورى، در نیشابور به دنیا آمد.
 
خاندان وى خاندانى اهل علم و مشهور بودند.
 
خاندان وى خاندانى اهل علم و مشهور بودند.
  
جدّ بزرگ آنها عبدالله بن عامر در زمان خلافت [[عثمان بن عفان|عثمان]]، منطقۀ [[خراسان]] را فتح كرده بود و مردم آن سامان به دست وى مسلمان شده بودند. از اين جهت خاندان وى از عزت و احترام خاصى در نزد مردم برخوردار بودند.
+
جدّ بزرگ آنها عبدالله بن عامر در زمان خلافت [[عثمان بن عفان|عثمان]]، منطقۀ [[خراسان]] را فتح کرده بود و مردم آن سامان به دست وى مسلمان شده بودند. از این جهت خاندان وى از عزت و احترام خاصى در نزد مردم برخوردار بودند.
  
پدرش عبدالله بن احمد (363-450 ق) نيز واعظى مشهور بود. وى روزهاى يكشنبه در [[مسجد]] مربعه در شهر نيشابور مجلس وعظ و خطابه داشت.
+
پدرش عبدالله بن احمد (۳۶۳-۴۵۰ ق) نیز واعظى مشهور بود. وى روزهاى یکشنبه در [[مسجد]] مربعه در شهر نیشابور مجلس وعظ و خطابه داشت.
  
سه تن از فرزندان عبيدالله حسکانی نیز از راويان [[حدیث|حديث]] به شمار مى‌آيند كه عبارتند از:
+
سه تن از فرزندان عبیدالله حسکانی نیز از راویان [[حدیث|حدیث]] به شمار مى‌آیند که عبارتند از:
  
*محمد بن عبيدالله حسكانى، حاكم ابوعلى حذاء، وى شخصيتى با تقوا و متواضع و از علماى علم حديث به شمار مى‌آيد.
+
*محمد بن عبیدالله حسکانى، حاکم ابوعلى حذاء، وى شخصیتى با تقوا و متواضع و از علماى علم حدیث به شمار مى‌آید.
*صاعد بن عبيدالله حسكانى، ابوسعيد حذاء، او شخصيتى با تقوا و از اهل علم و حديث است.
+
*صاعد بن عبیدالله حسکانى، ابوسعید حذاء، او شخصیتى با تقوا و از اهل علم و حدیث است.
*وهب بن عبيدالله حسكانى، ابوالفضل حذاء، وى نيز اهل علم و حديث و موعظه بود.
+
*وهب بن عبیدالله حسکانى، ابوالفضل حذاء، وى نیز اهل علم و حدیث و موعظه بود.
  
==تحصیل و اساتيد==
+
==تحصیل و اساتید==
  
عبيدالله حسکانی از همان كودكى در محضر پدر و پدر بزرگ خود به فراگيرى علم و دانش مشغول شد. وی به شهرهای مرو، [[بغداد]]، رى و [[حجاز]] سفر كرد تا از علماى آن ديار بهره برد و از آنها [[حدیث|روايت]] بشنود و گاهی خود نيز جلسات درس برقرار می نمود.
+
عبیدالله حسکانی از همان کودکى در محضر پدر و پدر بزرگ خود به فراگیرى علم و دانش مشغول شد. وی به شهرهای مرو، [[بغداد]]، رى و [[حجاز]] سفر کرد تا از علماى آن دیار بهره برد و از آنها [[حدیث|روایت]] بشنود و گاهی خود نیز جلسات درس برقرار می نمود.
  
حاكم حسكانى علاوه بر پدر و جدش، نزد علماى فراوانى به فراگيرى علم و دانش پرداخت و از برخی آنان [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] روايت دریافت نمود:
+
حاکم حسکانى علاوه بر پدر و جدش، نزد علماى فراوانى به فراگیرى علم و دانش پرداخت و از برخی آنان [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] روایت دریافت نمود:
  
 
*ابوطاهر بن محمش
 
*ابوطاهر بن محمش
سطر ۴۶: سطر ۴۶:
 
*ابوعبدالله [[حاکم نیشابوری]]
 
*ابوعبدالله [[حاکم نیشابوری]]
 
*ابوالحسن علوى
 
*ابوالحسن علوى
*عبدالله بن يوسف اصفهانى
+
*عبدالله بن یوسف اصفهانى
 
*ابوالحسن بن عبدان
 
*ابوالحسن بن عبدان
*ابن فتحويه دينورى
+
*ابن فتحویه دینورى
  
 
==تدریس و شاگردان==
 
==تدریس و شاگردان==
  
حاكم حسكانى از علماى مشهور دوران خود بود. بسيارى از روات حديث پاى درس او مى‌آمدند تا از او روايت بشنوند و يا اجازۀ روايت بگيرند. وی در مرو جمع فراوانى از مشتاقان علم و دانش را به دور خود جمع كرد و شاگردان فراوانى را تربيت نمود. علماى فراوانى از محضر درس وى بهره برده‌اند، از جمله:
+
حاکم حسکانى از علماى مشهور دوران خود بود. بسیارى از روات حدیث پاى درس او مى‌آمدند تا از او روایت بشنوند و یا اجازۀ روایت بگیرند. وی در مرو جمع فراوانى از مشتاقان علم و دانش را به دور خود جمع کرد و شاگردان فراوانى را تربیت نمود. علاوه بر سه فرزند خودش محمد، صاعد و وهب، که هر کدام از محدثان مهم بودند، علماى دیگرى از محضر درس وى بهره برده‌اند، از جمله:
  
#عبدالغافر بن اسماعيل فارسى (451 - 529 هجرى).
+
*عبدالغافر بن اسماعیل فارسى (۴۵۱ - ۵۲۹ هجرى)
#مهدى بن ابى حرب
+
*مهدى بن ابى حرب، از [[مشایخ]] حدیث [[ابومنصور طبرسی]] (نویسنده کتاب [[الاحتجاج]])
#سيد ابومحمد حسینى قاينى
+
*سید ابومحمد حسینى قائنى، که [[شیخ طبرسى]] (صاحب کتاب [[مجمع البیان]]) از او حدیث نقل کرده است.
  
==مذهب==
+
==مذهب حسکانی==
  
برخى حسکانیرا از علماى [[اهل سنت|اهل تسنن]] و پيرو مذهب [[حنفی|حنفى]] مى‌دانند و برخى ديگر او را از علماى [[شیعه|شيعه]] مى‌دانند كه [[تقیه|تقيه]] مى‌كرده است. [[ابن طاووس، علی بن موسی|ابن طاووس]] دربارۀ ايشان مى‌گويد: «الحاكم الحسكاني كان مِن أعيان رجال الجمهور»، حاكم حسكانى از شخصيت‌هاى برجستۀ علماى اهل تسنن بود.
+
برخى حسکانی را از علماى [[اهل سنت|اهل تسنن]] و پیرو مذهب [[حنفی|حنفى]] مى‌دانند و برخى دیگر او را از علماى [[شیعه|شیعه]] مى‌دانند که [[تقیه|تقیه]] مى‌کرده است. [[ابن طاووس، علی بن موسی|ابن طاووس]] دربارۀ ایشان مى‌گوید: «الحاکم الحسکانی کان مِن أعیان رجال الجمهور»، حاکم حسکانى از شخصیت‌هاى برجستۀ علماى اهل تسنن بود.
  
 
او به طور فراوان از منابع حدیثى و تاریخى شیعه بهره برده و به نقل حدیث پرداخته است؛ به گونه اى که از دو منبع مهم تفسیر روایى شیعه یعنى [[تفسیر فرات (کتاب)|تفسیر فرات کوفى]] و [[تفسیر عیاشی (کتاب)|تفسیر عیاشى]] در تدوین کتاب تفسیرى خود به طور گسترده و فراوان استفاده کرده است. از این رو ذهبى مى گوید: او از راویان شیعى به گونه اى بحث مى کند که یک دانشمند شیعه آن گونه سخن مى گوید و بسیار مسلط به فن [[حدیث]] است.
 
او به طور فراوان از منابع حدیثى و تاریخى شیعه بهره برده و به نقل حدیث پرداخته است؛ به گونه اى که از دو منبع مهم تفسیر روایى شیعه یعنى [[تفسیر فرات (کتاب)|تفسیر فرات کوفى]] و [[تفسیر عیاشی (کتاب)|تفسیر عیاشى]] در تدوین کتاب تفسیرى خود به طور گسترده و فراوان استفاده کرده است. از این رو ذهبى مى گوید: او از راویان شیعى به گونه اى بحث مى کند که یک دانشمند شیعه آن گونه سخن مى گوید و بسیار مسلط به فن [[حدیث]] است.
  
حسکانى هم اساتید شیعه داشت و هم شاگردان شیعه تربیت کرد؛ مثلا مهدى بن ابى حرب حسینى که شاگرد اوست، استاد سه دانشمند بزرگ شیعه آن زمان یعنى [[شیخ طبرسی|ابو على طبرسى]]، [[ابومنصور طبرسی|ابو منصور طبرسى]] و [[ابن شهر آشوب]] بود. وى در اثبات [[ولايت|ولایت]] [[ائمه اطهار|ائمه]] (علیهم السلام) و فضائل ایشان کتاب هاى زیادى تالیف کرده است و در آن کتاب ها احادیث فراوانى از امامان بزرگوار شیعه، با سندهاى صحیح و معتبر نقل کرده است.
+
حسکانى هم اساتید شیعه داشت و هم شاگردان شیعه تربیت کرد؛ مثلا مهدى بن ابى حرب حسینى که شاگرد اوست، استاد سه دانشمند بزرگ شیعه آن زمان یعنى [[شیخ طبرسی|ابو على طبرسى]]، [[ابومنصور طبرسی|ابو منصور طبرسى]] و [[ابن شهر آشوب]] بود. وى در اثبات [[ولایت|ولایت]] [[ائمه اطهار|ائمه]] (علیهم السلام) و فضائل ایشان کتاب هاى زیادى تالیف کرده است و در آن کتاب ها احادیث فراوانى از امامان بزرگوار شیعه، با سندهاى صحیح و معتبر نقل کرده است.
  
ذهبى در كتاب تذكرة الحفاظ مى‌گويد: «و وجدت له مجلسا يدل على تشيعه و خبرته بالحديث و هو تصحيح خبر ردِّ الشمسِ و ترغيم النواصب الشُّمُس»، كتابى از ايشان يافته‌ام كه دلالت بر شيعه بودن ايشان دارد و آن «تصحيح [[رد الشمس|حدیث ردّ الشمس]] ...» است.
+
ذهبى در کتاب تذکرة الحفاظ مى‌گوید: «و وجدت له مجلسا یدل على تشیعه و خبرته بالحدیث و هو تصحیح خبر ردِّ الشمسِ و ترغیم النواصب الشُّمُس»، کتابى از ایشان یافته‌ام که دلالت بر شیعه بودن ایشان دارد و آن «تصحیح [[رد الشمس|حدیث ردّ الشمس]] ...» است.
  
==آثار و تأليفات==
+
==آثار و تألیفات==
  
عبدالغافر بن اسماعيل، شاگرد مشهور حاكم حسكانى در كتاب تاريخ نيشابور مى‌گويد: «من فهرست تصانيف و تأليفات استادم را به خط خودش ديده‌ام كه به صد عنوان مى‌رسيد و در ميان آنها مطالب ارزشمندى بود».
+
عبدالغافر بن اسماعیل، شاگرد مشهور حاکم حسکانى در کتاب تاریخ نیشابور مى‌گوید: «من فهرست تصانیف و تألیفات استادم را به خط خودش دیده‌ام که به صد عنوان مى‌رسید و در میان آنها مطالب ارزشمندى بود».
  
از تأليفات وى مى‌توان به اين عناوين اشاره كرد:
+
از تألیفات وى مى‌توان به این عناوین اشاره کرد:
  
#[[شواهد التنزيل لقواعد التفضيل]]، في الآيات النازلة في أهل البيت صلوات الله و سلامه عليهم
+
#[[شواهد التنزیل لقواعد التفضیل (کتاب)|شواهد التنزیل لقواعد التفضیل فی الآیات النازلة فی أهل البیت صلوات الله و سلامه علیهم]]؛ در این کتاب، آیاتی از [[قرآن]] که دربارهٔ و [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام نازل شده، بر اساس احادیث [[پیامبر اسلام|پیامبر]] و [[صحابی|صحابه]]، [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و [[تأویل]] شده است.
 +
#خصائص علی بن أبی‌طالب‌ علیه‌السلام فی القرآن یا خصائص امیرالمومنین من القرآن المبین
 
#فضائل شهر رجب
 
#فضائل شهر رجب
#خصائص علي بن أبي‌طالب‌ عليه‌السلام في القرآن
+
#تصحیح خبر ردّ الشَّمس و ترغیم النواصب الشُّمُس (شُمُس جمع شموس و به معناى متعصب و لجوج است.)
#تصحيح خبر ردّ الشَّمس و ترغيم النواصب الشُّمُس (شُمُس جمع شموس و به معناى متعصب و لجوج است.)
+
#دعاء الهداة الى اداء حق الموالاة، که به گفتۀ مؤلف، در ۱۰ جلد و مشتمل بـر اسانید [[حدیث غدیر]] بوده است.
 
+
#طیب الفطرة فی حب العترة، که حسکانی در کتاب شواهد التنزیل از آن نام برده‌است.
 
==وفات==
 
==وفات==
  
سرانجام قاضى محدث، ابوالقاسم عبيدالله حسكانى پس از عمرى خدمت به علوم و معارف محمد و آل محمد، در حدود سال 490 هجرى ديده از جهان فرو بست و به ديار باقى شتافت.
+
قاضى ابوالقاسم عبیدالله حسکانى، سرانجام پس از عمرى خدمت به علوم و معارف محمد و آل محمد، در حدود سال ۴۹۰ هجرى دیده از جهان فرو بست.
  
 
==منابع==
 
==منابع==
  
* ویکی نور
+
*ویکی نور.
 +
*[https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=44&catid=29974&pageindex=0&mid=408927 "معرفی حاکم حسکانى"، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی].
  
 
[[رده:محدثان]]
 
[[رده:محدثان]]
 
[[رده:علمای قرن پنجم]]
 
[[رده:علمای قرن پنجم]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۳۹

نام کامل عبیدالله بن عبدالله حسکانى
زادگاه نیشابور
وفات ۴۹۰ ق.

Line.png

اساتید

ابوطاهر بن محمش، قاضى ابوالعلاء صاعد، حاکم نیشابوری، ابوالحسن علوى،...

شاگردان

عبدالغافر بن اسماعیل فارسى، مهدى بن ابى حرب، سید ابومحمد حسینى قاینى،...

آثار

شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، خصائص علی بن أبی‌طالب‌ علیه‌السلام فی القرآن، فضائل شهر رجب، تصحیح خبر ردّ الشَّمس‏،...

قاضى عبیدالله بن عبدالله، معروف به «حاکم حسکانی»، از محدثان و علماى بزرگ اهل سنت در قرن پنجم هجرى است. تخصص حسکانی در زمینه تاریخ، حدیث و تفسیر قرآن بود و خود از علماى متعددی اجازۀ روایت داشت. وی در مدح و تأیید اهل بیت علیهم السلام، مطالب فراوانی نقل نموده، از این رو برخی او را شیعه شمرده اند. کتاب «شواهد التنزیل لقواعد التفضیل» از مهمترین آثار اوست.

ولادت و خاندان

ابوالقاسم، عبیدالله بن عبدالله بن احمد بن محمد بن احمد بن محمد بن حسکان قرشى عامرى نیشابورى، در نیشابور به دنیا آمد. خاندان وى خاندانى اهل علم و مشهور بودند.

جدّ بزرگ آنها عبدالله بن عامر در زمان خلافت عثمان، منطقۀ خراسان را فتح کرده بود و مردم آن سامان به دست وى مسلمان شده بودند. از این جهت خاندان وى از عزت و احترام خاصى در نزد مردم برخوردار بودند.

پدرش عبدالله بن احمد (۳۶۳-۴۵۰ ق) نیز واعظى مشهور بود. وى روزهاى یکشنبه در مسجد مربعه در شهر نیشابور مجلس وعظ و خطابه داشت.

سه تن از فرزندان عبیدالله حسکانی نیز از راویان حدیث به شمار مى‌آیند که عبارتند از:

  • محمد بن عبیدالله حسکانى، حاکم ابوعلى حذاء، وى شخصیتى با تقوا و متواضع و از علماى علم حدیث به شمار مى‌آید.
  • صاعد بن عبیدالله حسکانى، ابوسعید حذاء، او شخصیتى با تقوا و از اهل علم و حدیث است.
  • وهب بن عبیدالله حسکانى، ابوالفضل حذاء، وى نیز اهل علم و حدیث و موعظه بود.

تحصیل و اساتید

عبیدالله حسکانی از همان کودکى در محضر پدر و پدر بزرگ خود به فراگیرى علم و دانش مشغول شد. وی به شهرهای مرو، بغداد، رى و حجاز سفر کرد تا از علماى آن دیار بهره برد و از آنها روایت بشنود و گاهی خود نیز جلسات درس برقرار می نمود.

حاکم حسکانى علاوه بر پدر و جدش، نزد علماى فراوانى به فراگیرى علم و دانش پرداخت و از برخی آنان اجازه روایت دریافت نمود:

  • ابوطاهر بن محمش
  • قاضى ابوالعلاء صاعد
  • ابوعبدالله حاکم نیشابوری
  • ابوالحسن علوى
  • عبدالله بن یوسف اصفهانى
  • ابوالحسن بن عبدان
  • ابن فتحویه دینورى

تدریس و شاگردان

حاکم حسکانى از علماى مشهور دوران خود بود. بسیارى از روات حدیث پاى درس او مى‌آمدند تا از او روایت بشنوند و یا اجازۀ روایت بگیرند. وی در مرو جمع فراوانى از مشتاقان علم و دانش را به دور خود جمع کرد و شاگردان فراوانى را تربیت نمود. علاوه بر سه فرزند خودش محمد، صاعد و وهب، که هر کدام از محدثان مهم بودند، علماى دیگرى از محضر درس وى بهره برده‌اند، از جمله:

مذهب حسکانی

برخى حسکانی را از علماى اهل تسنن و پیرو مذهب حنفى مى‌دانند و برخى دیگر او را از علماى شیعه مى‌دانند که تقیه مى‌کرده است. ابن طاووس دربارۀ ایشان مى‌گوید: «الحاکم الحسکانی کان مِن أعیان رجال الجمهور»، حاکم حسکانى از شخصیت‌هاى برجستۀ علماى اهل تسنن بود.

او به طور فراوان از منابع حدیثى و تاریخى شیعه بهره برده و به نقل حدیث پرداخته است؛ به گونه اى که از دو منبع مهم تفسیر روایى شیعه یعنى تفسیر فرات کوفى و تفسیر عیاشى در تدوین کتاب تفسیرى خود به طور گسترده و فراوان استفاده کرده است. از این رو ذهبى مى گوید: او از راویان شیعى به گونه اى بحث مى کند که یک دانشمند شیعه آن گونه سخن مى گوید و بسیار مسلط به فن حدیث است.

حسکانى هم اساتید شیعه داشت و هم شاگردان شیعه تربیت کرد؛ مثلا مهدى بن ابى حرب حسینى که شاگرد اوست، استاد سه دانشمند بزرگ شیعه آن زمان یعنى ابو على طبرسى، ابو منصور طبرسى و ابن شهر آشوب بود. وى در اثبات ولایت ائمه (علیهم السلام) و فضائل ایشان کتاب هاى زیادى تالیف کرده است و در آن کتاب ها احادیث فراوانى از امامان بزرگوار شیعه، با سندهاى صحیح و معتبر نقل کرده است.

ذهبى در کتاب تذکرة الحفاظ مى‌گوید: «و وجدت له مجلسا یدل على تشیعه و خبرته بالحدیث و هو تصحیح خبر ردِّ الشمسِ و ترغیم النواصب الشُّمُس»، کتابى از ایشان یافته‌ام که دلالت بر شیعه بودن ایشان دارد و آن «تصحیح حدیث ردّ الشمس ...» است.

آثار و تألیفات

عبدالغافر بن اسماعیل، شاگرد مشهور حاکم حسکانى در کتاب تاریخ نیشابور مى‌گوید: «من فهرست تصانیف و تألیفات استادم را به خط خودش دیده‌ام که به صد عنوان مى‌رسید و در میان آنها مطالب ارزشمندى بود».

از تألیفات وى مى‌توان به این عناوین اشاره کرد:

  1. شواهد التنزیل لقواعد التفضیل فی الآیات النازلة فی أهل البیت صلوات الله و سلامه علیهم؛ در این کتاب، آیاتی از قرآن که دربارهٔ و اهل بیت علیهم السلام نازل شده، بر اساس احادیث پیامبر و صحابه، تفسیر و تأویل شده است.
  2. خصائص علی بن أبی‌طالب‌ علیه‌السلام فی القرآن یا خصائص امیرالمومنین من القرآن المبین
  3. فضائل شهر رجب
  4. تصحیح خبر ردّ الشَّمس و ترغیم النواصب الشُّمُس (شُمُس جمع شموس و به معناى متعصب و لجوج است.)
  5. دعاء الهداة الى اداء حق الموالاة، که به گفتۀ مؤلف، در ۱۰ جلد و مشتمل بـر اسانید حدیث غدیر بوده است.
  6. طیب الفطرة فی حب العترة، که حسکانی در کتاب شواهد التنزیل از آن نام برده‌است.

وفات

قاضى ابوالقاسم عبیدالله حسکانى، سرانجام پس از عمرى خدمت به علوم و معارف محمد و آل محمد، در حدود سال ۴۹۰ هجرى دیده از جهان فرو بست.

منابع