توحید مفضل (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۱۵ نوامبر ۲۰۱۴، ساعت ۰۹:۳۹ توسط Zamani (بحث | مشارکت‌ها)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

توحید مفضل حدیثی است طولانی، مشتمل بر سخنان امام جعفر صادق علیه السلام با موضوع محوری اسرار آفرینش که طی چهار جلسه بر مفضل بن عمر جعفی املا شده است.[۱]

مؤلف

ابومحمد مفضل بن عمر جعفی كوفی (متوفی قرن دوم هجری)از چهره های سرشناس و از شاگردان ممتاز امام صادق و امام کاظم و امام رضا علیهم السلام بشمار می آید. بنابر بعضی روایات، وی امام باقر علیه السلام را نیز درك كرده است. وی روایات فراوانی را از امام جعفر صادق علیه السلام و امام موسی كاظم علیه السلام نقل كرده و از راویان بزرگ حدیث بشمار می رود.

مفضل از مقام و منزلت بزرگی نزد این دو امام برخوردار بوده و وكیل آن ها در گرفتن اموال و مصرف آن بود كه این خود دلیل بر اعتماد و اطمینان ائمه بزرگوار به وی است. در روایتی آمده كه امام صادق علیه السلام به مفضل فرمود: «هرگاه دیدی میان دو تن از شیعیان ما اختلاف و نزاعی بر سر مالی به وجود آمده، تو خود از اموال من آن را بپرداز».

سرانجام مفضل پس از هشتاد سال عمر بابركت و خدمت در راه آیین محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله در شهر كوفه دارفانی را وداع نمود و به حق پیوست. دیگر آثار او عبارتند از : كتاب الوصیه، كتاب الیوم واللیله، كتاب علل الشرایع.

معرفی كتاب

این كتاب املای امام جعفر صادق علیه السلام بر مفضل بن عمر جعفی كوفی، یكی از اصحاب سرشناس و بزرگ آن حضرت، می باشد. امام علیه السلام كتاب را در چهار جلسه و در چهار روز، از صبح تا ظهر بر مفضل املا كردند. آن حضرت در این كتاب با بیان شگفتی های آفرینش، به اثبات آفریدگار حكیم و دانا پرداخته اند. توحید مفضل از كتاب های ارزشمند و معتبر شیعه در مباحث اعتقادی محسوب می شود.

مفضل داستان نوشتن كتاب را این گونه نقل می كند: «یك روز عصر من در مسجد مدینه در كنار قبر مطهر حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله نشسته بودم و در مقام و منزلت آن حضرت فكر می كردم كه ناگهان ابن ابوالعوجاء و یارانش وارد شدند و در كناری نشستند و شروع به صحبت كردند. آنان از حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله به عنوان یك فیلسوف، كه با زیركی فراوان نام خود را در جهان زنده نگه داشت، نام بردند و گفتند، این جهان خدایی ندارد و همه چیز خود به خود به وجود آمده و این جهان همیشه بوده و خواهد بود. من نتوانستم خشم خود را فروبنشانم و بر سر آن ها فریاد زدم و گفتم: ای دشمنان خدا آیا كافر شده اید؟! آنان در پاسخ من گفتند: اگر تو از یاران جعفر بن محمد علیه السلام هستی، او این گونه با ما سخن نمی گوید.

من از نزد آن ها خارج شدم و به نزد امام صادق علیه السلام رفتم و ماجرا را برای آن حضرت تعریف كردم. آن حضرت فرمود: فردا صبح به نزد من بیا و قلم و كاغذی نیز بیاور تا برای تو از حكمت خداوند متعال در آفرینش جهان سخن بگویم... من هم فردا صبح به نزد آن حضرت رفتم و ایشان نیز این كتاب را به من املا فرمود».

امام علیه السلام در آغاز، علت این كه عده ای وجود خداوند متعال را انكار و یا در او شك می كنند، ناآگاهی از اسباب و شیوه آفرینش جهان هستی بیان می فرماید. سپس به بیان آفرینش جهان و خلقت انسان و اعضای بدن او، مانند دستگاه گوارش و حواس پنج گانه، می پردازد و از آن ها به حكمت و قدرت و علم خداوند متعال، كه آفریننده آن ها است، استدلال می كند؛ امام در جلسه دوم به بیان شگفتی های جهان حیوانات، مانند خزندگان و چهارپایان مانند اسب، فیل، زرافه، میمون، سگ و پرندگان مانند مرغ و خفاش و حشراتی مانند زنبور عسل، ملخ، مورچه و ماهی می پردازد؛ در جلسه سوم شگفتی های آسمان و زمین مانند رنگ آسمان و طلوع و غروب خورشید، و فصل های سال و خورشید و ماه و دیگر ستارگان و حركت بسیار سریع آن ها در آسمان و آفرینش سرما و گرما و باد و هوا و چگونگی ایجاد صدا و كوهها و گیاهان و... را بیان می نماید؛ جلسه چهارم هم به بیان اسرار آفرینش در بلاها و پاسخ به شبهات منکران اختصاص یافته است.

وضعیت نشر

این كتاب، به همت انتشارات مكتبه الداوری قم، به قطع وزیری چاپ شده است. همچنین این کتاب بارها به فارسی وارد و ترجمه شده است که از جمله آن ها ترجمه علامه مجلسی و ترجمه علی اصغر فقیهی می باشد.

پانویس

  1. نگاهی موحدانه به شگفتی های آفرینش از زبان امام صادق علیه السلام (ترجمه توحید مفضل)، محمد مهدی رضائی،مقدمه مترجم


منابع

  • محمدرضا ضميري، کتاب شناسي تفصيلي مذاهب اسلامي
  • محمد مهدی رضائی، "نگاهی موحدانه به شگفتی های آفرینش از زبان امام صادق علیه السلام" (ترجمه توحید مفضل)، نشر جمال، 1390 ش

پیوندها