تفسیر قمی (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۰۸:۱۹ توسط بهرامی (بحث | مشارکت‌ها) (اضافه کردن رده)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon book.jpg

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

منبع: کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، صفحه 494 - 495

نویسنده: محمدرضا ضميري

تفسیر على بن ابراهیم قمى

مؤلف:

ابوالحسن على بن ابراهیم بن هاشم قمى (زنده در 307 ق).

زندگینامه و اظهارنظرها:

اگر چه از چگونگى و تاریخ زندگى وى اطلاع زیادى در دست نیست، اما از راویان بزرگ و موثق شیعه به حساب مى آید و علماى رجال همواره وى را تعظیم و تجلیل كرده اند و محمد بن یعقوب كلینى از وى روایت مى كند. قمى، حضرت امام حسن عسکری علیه السلام و علی النقی، امام هادی علیه السلام را درك كرده است. او اولین كسى است كه احادیث كوفیان را در قم رواج داده است.

على بن ابراهیم در نگارش و تألیف زبردست بوده و آثار بسیارى از خود برجاى گذاشته كه گویا به جز این تفسیر، آثار دیگرش در گذر زمان از بین رفته است. ابن ندیم وى را در زمره عالمان و فقیهان نگاشته و فضل بن حسن طبرسى وى را از بزرگترین عالمان اصحاب تلقى كرده است.

تألیفات:

اختیار القرآن، الانبیاء التفسیر، التوحید و الشرك، الشرایع فضایل امیرالمؤمنین، قرب الاسناد، المغازى، المناقب، الناسخ والمنسوخ.

معرفى اجمالى كتاب:

تفسیر قمى از تفاسیر كهن و از معروفترین مصادر تفسیرى امامیه بشمار مى آید كه به روش تفسیر مأثور، روایات تفسیرى را جمع آورى كرده است. كلینى در كافى و دیگران در برخى از مجامع روایى، از این كتاب روایت كرده اند؛ اما طبق تحقیقات جدیدى كه پس از حاج آقا بزرگ تهرانى در الذریعه انجام شد، كتاب موجود نمى تواند تماماً از آن على بن ابراهیم قمى باشد و مانند تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام تألیف دیگرى است؛ با اعتراف به این كه بخش بسیارى از روایات این كتاب از تفسیر على بن ابراهیم گرفته شده است.

دلایل و شواهد بر این كه این كتاب از على بن ابراهیم نیست، فراوان است؛ از جمله مقدمه این كتاب كه مؤلف به گونه اى مباحث را طرح مى كند كه گویى كسى دیگر سخن مى گوید و گاه حتى از على بن ابراهیم هم نقل قول مى كند.

خط كلى تفسیر، نقل اخبار تفسیرى از اهل بیت پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله است و احیاناً نكات تفسیرى هم از على بن ابراهیم نقل شده و بخشى از روایات بر اساس تأویل، انطباق، جرح و تطبیق است.

مؤلف در آغاز تفسیر، مقدمه اى نگاشته كه با طرح عناوین كلى آن مى توان سمت گیرى و چگونگى روش او را شناخت. در این مقدمه مباحث فضیلت قرآن، تمسك به اهل بیت علیهم السلام، اشتمال قرآن بر ناسخ و منسوخ و محكم و متشابه، تحریف، تأویل و رد مذاهب و فرق بحث شده و به مناسبت هر موضوع روایاتى آمده است.

وضعیت نشر:

این كتاب ابتدا با تحقیق سید طیب جزایری در نجف و سپس در دو جلد به زبان عربی به همت مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، در بیروت چاپ شده است.

پيوندها