تاریخ

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۱ ژانویهٔ ۲۰۱۳، ساعت ۰۵:۴۱ توسط Saeed zamani (بحث | مشارکت‌ها) (ایجاد)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

لغت و اصطلاح تاریخ

تاریخ در لغت به معنای صریح «تعریف وقت» (تعیین زمان)، اثبات چیزی و به طور کنایی غایت و نهایت چیزی و در اصطلاح یعنی بازشناساندن حوادث و زمان وقوع آن‌ها نسبت به مبداء زمانی است.

موضوع تاریخ بررسی حوادث و تحولاتی است که در اندیشه و حیات آدمی رخ می‌دهد و تاریخ‌نگاری به عنوان اصطلاحی خاص به معنی وصف و ثبت وجوه گوناگون حیات و احوال انسان در عرصه سیاست و اجتماع.[۱]

تاریخ در قرآن

قرآن به طور صریح و قاطع تاریخ را برای مطالعه عرضه می‌دارد. و آن را یک منبع برای شناخت معرفی می کند.[۲]

در این زمینه در قرآن آیاتی‌ وجود دارد مانند:

قُلْ سيرُوا فِي الْأَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبينَ (انعام/11)

بگو: در روى زمين بگرديد و بنگريد كه پايان كار تكذيب‌كنندگان چگونه بوده است.

قُلْ سيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُجْرِمينَ (نمل/69)

بگو: در زمين سير كنيد و بنگريد كه پايان كار مجرمان چگونه بوده است.

قُلْ سيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذينَ مِنْ قَبْلُ كانَ أَكْثَرُهُمْ مُشْرِكينَ (روم/42)

بگو: در زمين بگرديد و بنگريد كه عاقبت پيشينيان كه بيشترينشان از مشركان بودند چگونه بوده است.

أَ فَلَمْ يَسِيرُواْ فىِ الْأَرْضِ فَيَنظُرُواْ كَيْفَ كاَنَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كاَنُواْ أَكْثرََ مِنهُْمْ وَ أَشَدَّ قُوَّةً وَ ءَاثَارًا فىِ الْأَرْضِ فَمَا أَغْنىَ‌ عَنهُْم مَّا كاَنُواْ يَكْسِبُونَ(غافر/82)

آيا در زمين سير نكرده‌ اند تا بنگرند كه عاقبت كسانى كه پيش از آنها مى‌آيسته‌اند چگونه بوده است؟ مردمى كه نيرويشان بيشتر و آثارشان در روى زمين فراوان‌تر بود. پس آن چيزها كه به دست مى آوردند سودشان نبخشيد.

أَ فَلَمْ يَسِيرُواْ فىِ الْأَرْضِ فَيَنظُرُواْ كَيْفَ كاَنَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ دَمَّرَ اللَّهُ عَلَيهِْمْ وَ لِلْكَافِرِينَ أَمْثَالُهَا (محمد/10)

آيا در زمين سير نكرده‌اند تا بنگرند كه عاقبت كسانى كه پيش از آنها بوده‌اند چگونه بوده است؟ خدا هلاكشان كرد و كافران نيز عاقبتى آن چنان خواهند داشت.

مهمترین فایده تاریخ مطابق با این آیات پند و عبرت از سرگذشت پیشینیان است.

پانویس

  1. دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ج 14 مدخل "تاریخ‌نگاری" از صادق سجادی.
  2. شهید مطهری، شناخت، ص 77