امام زمان عجل الله فرجه الشریف

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف امام شیعیان در این زمان و آخرین فرد از ائمه دوازده گانه شیعه و سلسله‌ی چهارده نفری معصومین علیهم السلام می باشند. آن حضرت در سال 260 هـ.ق پس از پدرشان امام حسن عسکری علیه السلام به امامت رسیدند و پس از یک دوره غیبت از سال 260 تا 329 هـ.ق که به غیبت صغری موسوم است اکنون در غیبت کبری به سر می برند و شیعه انتظار ظهور آن حضرت را می کشد.

امام-زمان.jpg
مقام امام دوازدهم
نام محمد
القاب مهدی، صاحب الزمان،...
کنیه ابو القاسم
پدر امام حسن عسکری علیه السلام
مادر نرجس
زادروز 15 شعبان سال 255 هجری قمری
زادگاه سامرا
مدت امامت از سال 260 هجری شروع شده است
مدت عمر ـــ
تاریخ شهادت ـــ
علت شهادت ـــ
قاتل ـــ
مدفن ـــ


ولادت

آن حضرت در نیمه شعبان سال 255 هـ.ق [۱] یا 256 هـ.ق [۲] در سامرا[۳] ولادت نمود.

پدر آن حضرت امام حسن عسکری‌ علیه‌السلام یازدهمین امام شیعیان و مادرشان نرجس خاتون[۴] است.

کنیه ها و القاب

آن حضرت همنام رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله هستند و کنیه شان ابوالقاسم و ابوجعفر است.[۵] تعداد زیادی القاب برای ایشان ذکر شده که از آن جمله است: منتقِم، صاحب الزّمان، حجة، القائم، مهدی، صاحب الامر[۶]، بقیه اللّه [۷]، منتقم، منتظر[۸] و ...

دلائل امامت

شیخ مفید ره در کتاب ارشاد می گوید:

نص بر امامت آن وجود مقدس در ميان مسلمانان از زبان رسول خدا (ص) رسيده بود و سپس امير المؤمنين عليه السّلام بدان خبر داده و تصريح بامامت او فرمود، و هم چنين ائمه اطهار يكى پس از ديگرى تا برسد به پدر ارجمندش همگى بر امامت و ظهورش بطور صريح خبر دادند، و پدر آن حضرت در پيش‏ معتمدين و نزديكان از شيعه از اين جريان خبر داد و تصريح بامامت او فرمود.[۹]

آنگاه خود به ذکر تعدادی از این روایات پرداخته و در پایان می گوید:

اين مقدار اندكى بود از نصوص زيادى كه در باره دوازدهمين امام (ع) رسيده است، و روايت در اين باره بسيار است كه محدثين شيعه آنها را تدوين كرده و در كتابها و مؤلفات خود بتفصيل نقل كرده‌‏اند.[۱۰]

غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف

سال 260 هـ.ق که امام عسکری علیه‌السلام به شهادت رسید؛ هم سال آغاز امامت حضرت صاحب الامر عجل الله تعالی فرجه الشریف است و هم سال آغاز غیبت آن حضرت.[۱۱]

علامه طباطبائی در این خصوص می گوید:

تا سال 260 هجرى كه پدر بزرگوارش شهيد شد تحت كفالت و تربيت پدر مى‏ زيست و از مردم پنهان و پوشيده بود و جز عده‏ اى از خواص شيعه كسى به شرف ملاقات وى نائل نمى ‏شد. و پس از شهادت امام يازدهم كه امامت در آن حضرت مستقر شد به امر خدا غيبت اختيار كرد و جز با نواب خاص خود به كسى ظاهر نمى‏شد جز در موارد استثنائى‏.[۱۲]

امام زمان (عج) چهار نایب خاص داشته اند که به ترتیب عبارت است از:

  1. عثمان بن سعید؛
  2. محمد بن عثمان؛
  3. حسین بن روح نوبختی؛
  4. علی ‌بن محمد سمری.[۱۳]

آن حضرت چند روز به مرگ على بن محمد سمرى (در سال 329 ه.ق) به او اعلام نمودند كه تا شش روز دیگر از دنیا خواهد رفت و پس از آن باب نيابت خاصه بسته و غيبت كبرى واقع خواهد شد و تا روزى كه خدا در ظهور آن حضرت اذن دهد غيبت دوام خواهد يافت. [۱۴]

انتظار

شیعیان در دوران غیبت در انتظار ظهور آن حضرت هستند. انتظار ظهور امام زمان (عج) در روایت شیعه با عنوان انتظار فرج از بهترین اعمال خوانده شده است.[۱۵]

در کتاب مکیال المکارم آمده است: معنای انتظار عبارت است از یک حالت قلبی و روحی که از آماده شدن برای چیزی که در انتظارش هستی، برمی‌آید... پس هر قدر انتظار شدیدتر باشد، آماده شدن هم بیشتر می‌شود. آیا نمی‌بینی که وقتی مسافری داشته باشی که منتظر آمدنش هستی، هر چه زمان آمدنش نزدیکتر شود، آمادگی تو هم برای این امر بیشتر می‌شود.[۱۶]

گزیده‌ای از سخنان امام مهدی علیه‌السلام

  • «الَّذى یَجِبُ عَلَیْكُمْ ولَكُمْ انْ تَقُولُوا: إنّا قُدْوَةٌ واءئِمَّةٌ وخُلَفاءُ اللّهِ فى اءرْضِهِ، واُمَناؤُهُ عَلى خَلْقِهِ، وحُجَجُهُ فى بِلادِهِ، نَعْرِفُ الْحَلالَ وَالْحَرامَ، ونَعْرِفُ تَاءْویلَ الْكِتابِ وفَصْلَ الْخِطابِ».[۱۷]

بر شما واجب است و به سود شما خواهد بود كه معتقد باشید بر این كه ما اهل بیت رسالت، محور و اساس امور پیشوایان هدایت و خلیفه خداوند متعال در زمین هستیم. همچنین ما امین خداوند بر بندگانش و حجت او در جامعه می‌‌باشیم، حلال و حرام را می‌‌شناسیم و تاویل و تفسیر آیات قرآن را عارف و آشنا هستیم.

  • «لایُنازِعُنا مَوْضِعَهُ إلاّ ظالِمٌ آثِمٌ، ولا یَدَّعیهِ إلاّجاحِدٌ كافِرٌ».[۱۸]

كسى با ما در رابطه با مقام ولایت و امامت مشاجره و منازعه نمی‌‌كند مگر آن كه ستمگر و معصیت كار باشد، همچنین كسى مدعى ولایت و خلافت نمی‌‌شود مگر كسى كه منكر و كافر باشد.

  • «اِتَّقُوااللّهُ وسَلِّمُوا لَنا، ورُدُّوا الاْمْرَ إلَیْنا، فَعَلَیْنا الاْصْدارُ كَما كانَ مِنَّا الاْیراُ، ولا تَحاوَلُوا كَشْفَ ما غُطِّیَ عَنْكُمْ».[۱۹]

از خدا بترسید و تسلیم ما باشید و امور خود را به ما واگذار كنید، چون وظیفه ما است كه شما را بى‌نیاز و سیراب نمائیم همان طورى كه ورود شما بر چشمه معرفت به وسیله ما می‌‌باشد و سعى نمائید به دنبال كشف آنچه از شما پنهان شده است، نباشید.

  • «انَا خاتَمُ الاَْوْصِیاءِ، بى یَدْفَعُ الْبَلاءُ عَنْ اءهْلى وَشیعَتى».[۲۰]

من آخرین وصی پیغمبر خدا هستم به وسیله من بلاها و فتنه‌ها از آشنایان و شیعیانم دفع و برطرف خواهد شد.

  • «یَابْنَ الْمَهْزِیارِ! لَوْلاَ اسْتِغْفارُ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ، لَهَلَكَ مَنْ عَلَیْها، إلاّ خَواصَّ الشّیعَةِ الَّتى تَشْبَهُ أقْوالُهُمْ أفْعالَهُمْ».[۲۱]

ای پسر مهزیار: اگر طلب مغفرت و آمرزش بعضى شماها براى همدیگر نبود، هر كس ‍ روى زمین بود هلاك می‌‌گردید، مگر آن شیعیان خاصى كه گفتارشان با كردارشان یكى است.

  • إِنَّا غَیْرُ مُهْمِلِینَ لِمُرَاعَاتِکُمْ وَ لَا نَاسِینَ لِذِکْرِکُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَنَزَلَ بِکُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَکُمُ الْأَعْدَاءُ[۲۲]

ما در رعايت حال شما كوتاهى نمى‏كنيم و ياد شما را از خاطر نبرده‏ ايم، و اگر جز اين بود از هر سو گرفتارى به شما رو مى ‏آورد و دشمنانتان، شما را از ميان مى‏ بردند.

پانویس

  1. الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، شیخ مفید، ج‏2، ص 339 و إعلام الورى بأعلام الهدى، فضل بن حسن طبرسی، تهران: اسلامیه، 1390 ق، ص418
  2. الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏1، ص 329
  3. إعلام الورى بأعلام الهدى، فضل بن حسن طبرسی، تهران: اسلامیه، 1390 ق، ص418
  4. نرگس، ملیکه و صیقل از دیگر نام‌های ایشان است.
  5. دلائل الإمامة، طبرى آملى، محمد بن جرير بن رستم‏، بعثت‏، قم‏، 1413 ق‏، ص 502
  6. طبرسی، فضل بن حسن،إعلام الورى بأعلام الهدى، تهران: اسلامیه، 1390 ق، ص418
  7. تفسير فرات کوفی، تهران‏: وزارت ارشاد، 1410 ق‏، چاپ اول‏، ص 193
  8. دلائل الإمامة، طبرى آملى، محمد بن جرير بن رستم‏، بعثت‏، قم‏، 1413 ق‏، ص 502
  9. الإرشاد للمفيد / ترجمه رسولى محلاتى، ج‏2، ص: 324
  10. الإرشاد للمفيد / ترجمه رسولى محلاتى، ج‏2، ص 330
  11. شیخ مفید، الإرشاد، قم: گنگره شیخ مفید، 1413ق، ج۲، ص۳۴۰.
  12. شیعه در اسلام، ص 193
  13. شيعه در اسلام، علامه طباطبائی، ص 194
  14. شیعه در اسلام، علامه طباطبائی ره، ص 194 به نقل از بحارالانوار، ج 51، ص 360- 361 و الغبية شيخ طوسى، ص 242
  15. بحارالانوار، ج 51، ص 156، ح 1 .
  16. محمد تقی موسوی اصفهانی، مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم، ج 2، ص 152
  17. بحارالانوار، ج 89، ص 96، ح 58.
  18. همان، ج 53، ص 179، ضمن ح 9.
  19. إكمال الدّین، ج 2، ص 510.
  20. دعوات راوندى، ص 207، ح 563.
  21. مستدرك الوسایل، ج 5، ص 247، ح 5795.
  22. الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسي)، ج‏2، ص 497

پیوندها

چهارده معصوم علیهم السلام
اسامی

حضرت محمد صلی الله علیه و آلهحضرت فاطمه سلام الله علیها

امام علی علیه السلامامام حسن علیه السلامامام حسین علیه السلامامام سجاد علیه السلامامام باقر علیه السلامامام صادق علیه السلامامام کاظم علیه السلامامام رضا علیه السلامامام جواد علیه السلامامام هادی علیه السلامامام حسن عسکری علیه السلامامام زمان عجل الله تعالی فرجه

مفاهیم وابسته
اهل البیت علیهم السلامعصمتپنج تنعترتساداتاهل الذکراکمال دیناولی الأمر
آیات و احادیث مرتبط
آیه تطهیرآیه امامتآیه اکمالحدیث ثقلینحدیث سفینهحدیث یوم الدارحدیث طیر مشوی