اصحاب اعراف: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{منبع الکترونیکی معتبر}}
+
اصحاب اعراف تعبیری است که در آیه 48 سوره اعراف آمده است. در مورد معنا و منظور از آن اختلاف نظر وجود دارد.
 +
==تعبیر اصحاب اعراف در قرآن==
 +
در [[قرآن کریم]] در آیه 46 سوره اعراف تعبیر " مردان بر اعراف" (و علی الاعراف رجال) و در آیه 48 تعبیر "اصحاب اعراف" به کار رفته است که عمدتا این دو را به یک معنی گرفته اند گر چه برخی نیز بین دو تعبیر تفکیک قائل شده اند. در ایات مورد بحث ویژگی های اصحاب اعراف و سخنان آنها با بهشتیان و جهنمیان آمده است:
  
−
اصحاب جمع صاحب، در لغت به معنی رفیق و ملازم است؛<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن‌، بیروت، دارالعلم، 1412ق چاپ اول، ص475.</ref> و اعراف جمع عُرف، در لغت به کشتزاری که بالاتر از سطح چشمه‌ها و برفراز بلندی‌ها باشد،<ref>ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بی جا، بی تا، ج9، ص242.</ref> آمده و برخی هر جای بلندی را اعراف گفته‌ است؛<ref>طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، کتاب فروشی مرتضوی، 1375ش، چاپ سوم، ج5، ص93.</ref> اما در اصطلاح قرآنی، "اعراف" دیواری میان بهشت و جهنم است.<ref>مفردات، ص562.</ref>
+
:{{متن قرآن|{{آیه|7|46}} (46){{آیه|7|47}}(47){{آیه|7|48}}(48){{آیه|7|49}}(49)}}
  
−
==اصحاب اعراف در آیینه‌ی قرآن==
+
:و ميان آن دو [گروه بهشتيان و دوزخيان‏] حائلى است، و بر بلنداى آن مردانى هستند كه هر كدام از دو گروه را به چهره هایشان مى‏ شناسند، و بهشتيان را كه وارد بهشت نشده‏ اند، ولى ورود به آن را اميد دارند، آواز مى‏ دهند كه: درود بر شما.(46)
  
−
در [[قرآن کریم]] دو گروه با عنوان "اصحاب اعراف"<ref>[[سوره اعراف]]/48.</ref> و " مردان بر اعراف"<ref>[[سوره اعراف]]/46. در قرآن با تعبیر "و علی الاعراف رجال" ذکر شده به نظر می‌رسد که مراد از "رجال" اعم از مردان و زنان است و مردان از باب تغلیب ذکر شده‌ است.</ref> بیان شده که در میان مفسران در مورد این دو گروه اختلاف نظر وجود دارد؛ گروهی میان اصحاب اعراف و مردان بر اعراف فرق گذاشته و گفته‌اند: "مردان بر اعراف" گنه‌کاران اهل ایمان و "اصحاب اعراف" شفیعان روز قیامت‌اند؛ یعنی پیامبران و امامان علیهم‌ السلام که مردان بر اعراف را شفاعت می‌کنند.<ref>ر.ک، طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان، تهران، انتشارات اسلام، 1378، چاپ دوم، ج5، ص327.</ref> برخی نیز اصحاب اعراف و مردان بر اعراف را به یک معنا دانسته‌اند.<ref>طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، قم، انتشارات اسلامی، 1375ش، چاپ پنجم، ج8، ص153.</ref> به هر معنا که باشد، همه‌ی مفسران در مورد اصحاب اعراف اتفاق نظر دارند به این که، آنها دارای مرتبه‌ای بلند در نزد خداوند بوده و دارای مقام شفاعت می‌باشند؛ اما این اتفاق در مورد مردان بر اعراف وجود ندارد.<ref>اطیب البیان، ج5، ص329.</ref> برای آگاهی از اقوال مختلف درباره‌ی رجال و اصحاب اعراف. <ref>ر.ک،المیزان، ج8، ص157.</ref>
+
:و چون بهشتيان، چشمانشان ناخواسته به سوى دوزخيان گردانده شود، گويند: پروردگارا! ما را با گروه ستمكاران قرار مده.(47)
  
−
==مردان بر اعراف از منظر قرآن==
+
:و اهل اعراف مردانى را كه از سیمایشان مى ‏شناسند، آواز مى دهند و مى‏ گويند:  جمعيت  شما و تكبّرى كه مى‏ ورزيديد، عذابى را از شما دفع نكرد.(48)
  
−
بر اساس آیات قرآن کریم، افراد در روز قیامت به سه دسته تقسیم می‌شوند: دسته‌ای که سران اهل ایمانند و پرونده‌ی اعمالشان پربار بوده و در بهشت جای می‌گیرند؛ گروه دوم سران کفر و نفاق و پیروان ایشانند که نامه‌ی کردارشان ننگین و سیاه بوده که با قهر الهی روانه‌ی دوزخ می‌شوند؛ در این میان دسته‌ی سومی هستند که هر چند در دنیا از اهل کفر و نفاق نبودند ولی اعمالشان به قدری نیست که آنان را از عذاب برهاند؛ بلکه در حقیقت چشم امید به رحمت واسعه‌ی الهی بسته‌اند:<ref>اطیب البیان، ج5، ص329.</ref>  
+
:[سپس با توجه دادن دوزخيان به سوى اهل ايمان مى‏ گويند:] آيا اينان كسانى نبودند كه در دنيا سوگند ياد مى ‏كرديد كه خدا آنان را به رحمتى نمى‏ رساند؟ [پس به مؤمنان مى‏ گويند:] به بهشت در آييد كه نه بيمى برشماست و نه اندوهگين مى‏شويد.(49)<ref>قرآن، ترجمه انصاریان، با اندک تصرف</ref>
  
−
{{متن قرآن|«...وَ عَلَی‌الْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلاًّ بِسِیماهُم...»}}؛<ref>[[سوره اعراف]]/46.</ref> ...و بر "اعراف" مردانی هستند که هر یک از آن دو [بهشتیان و جهنمیان] را از چهره‌شان می‌شناسند...
+
==لغت==
 +
اصحاب جمع صاحب، در لغت به معنی رفیق و ملازم است؛<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن‌، بیروت، دارالعلم، 1412ق چاپ اول، ص475.</ref> و اعراف جمع عُرف است و به مکانهای مرتفع گفته می شود این لغت از عرف الفرس به معنای یال اسب گرفته شده است و هر مرتفعی بر زمین " عرف" است به خاطر اینکه به جهت آشکار بودنش به راحتى قابل رؤيت و اعرف (شناخته شده تر) از مکانهای پست تر از خود است <ref>مجمع البيان، امین الاسلام طبرسی، ج‌4، ص‌651</ref>
  
−
مردان بر اعراف مؤمنان گناهکاری هستند که به خاطر ایمانشان به [[جهنم]] نرفته‌اند و از سویی، گناهانشان مانع از دخول آنها به بهشت ‌شده اما چشم امید به شفاعت انبیاء و ائمه‌ی اطهار علیهم‌ السلام جهت ورود به بهشت را دارند و اینان بهشتیان و جهنمیان را از چهره و رنگ رخسارشان تشخیص می‌دهند.<ref>اطیب البیان، ج5، ص328.</ref>
+
==معنای اصحاب اعراف در قرآن==
−
 
+
در مورد معنای "اعراف" در این آیات عموما گفته اند دیواری است میان بهشت و جهنم<ref>مفردات، ص562. - غريب القرآن، ابن قتیبیه، ص145 - مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج‏4، ص 652 </ref> و در مورد اینکه اصحاب اعراف چه کسانی هستند سه دیدگاه عمده وجود دارد:
−
اینها چون اهل بهشت را می‌نگرند به خاطر اشتراک در عقیده به آنها سلام کرده و امید دارند که رحمت و مغفرت الهی شامل حال آنها شده و شفیعانی آنها را شفاعت کند:<ref>طوسی، محمدبن‌حسن؛ التبیان، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، بی تا، ج4، ص411.</ref>
+
#آنها کسانی‌اند که [[گناهان]] و [[حسنه|حسنات]]‌شان با هم برابر است.
−
 
+
#آنها عده‌ای از مقربان درگاه [[الله|الهی]] همچون [[انبیا]]، [[ائمه]] و [[شاهدان اعمال]] می‌باشند.
−
{{متن قرآن|«...‌وَنادَوْا أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلامٌ عَلَیکُمْ لَمْ‌ یدْخُلُوها وَ هُمْ یَطْمَعُون‌»}}؛<ref>[[سوره اعراف]]/46.</ref> ...و به بهشتیان صدا می‌زنند که: "درود بر شما باد!" امّا داخل بهشت نمی‌شوند، در حالی‌که امید آن را دارند.
+
#اصحاب اعراف، آن دسته از [[ملائکه]]‌اند که بر بالای اعراف ناظر اشخاص‌اند و هر کس را از سیما و قیافه‌اش می‌شناسند.<ref>المیزان، محمدحسین طباطبائی، ج۸، ص۱۲۹.</ref>
−
 
 
−
و چون ناخواسته چشمشان به جهنمیان می‌افتد و سختی حال ایشان را می‌بینند هراسان شده و از خدا می‌خواهند که آنان را با ستمگران قرار ندهد: {{متن قرآن|«وَ إِذا صُرِفَتْ أَبْصارُهُمْ تِلْقاءَ أَصْحابِ النَّارِ قالُوا رَبَّنا لاتَجْعَلْنا مَعَ‌الْقَوْمِ الظَّالِمِین‌»}}؛<ref>[[سوره اعراف]]/47.</ref> و هنگامی که چشمشان به دوزخیان می‌افتد، می‌گویند: پروردگارا! ما را با گروه ستمگران قرار مده!
 
−
 
 
−
از نگاه به جهنمیان تعبیر به "صُرِفَتْ أَبْصارُهُمْ" شده، تا بیان کند که انسان با میل خود به آنچه موجب ناراحتی بوده، نگاه نمی‌کند؛ ولی در آن شرایط هولناک، ترس از عذاب الهی بدون اختیار چشمها را به آن سو ‌برده و چنان در این کار بی‌اختیارند، گویی دیگری چشم آنها را بدان سو باز کرده است.<ref>المیزان، ج8، ص163.</ref>
 
−
 
 
−
این دعای گناه‌کاران در حالتی است که هنوز داخل [[بهشت]] نشده‌اند، اما امید شفاعت کسانی (پیامبر یا امام) را دارند که همراه آنان است و هنگامی که گناه‌کاران را می‌نگرند که به سوی دوزخ برده می‌شوند، تنها امیدشان خداست و به او پناه می‌برند که جزو ستمکاران نباشند.<ref>المیزان، ج8، ص179.</ref>
 
−
 
 
−
==اصحاب اعراف، شفیعان قیامت==
 
−
 
 
−
اصحاب اعراف که مقامی بلند نزد خداوند دارند، چون مردان دوزخی را مشاهده می‌کنند، آنان را مورد خطاب قرار داده و می‌گویند: {{متن قرآن|«وَ نادی‌ أَصْحابُ الْأَعْرافِ رِجالًا یعْرِفُونَهُمْ بِسِیماهُمْ قالُوا ما أَغْنی‌ عَنْکُمْ جَمْعُکُمْ، وَ ماکُنْتُمْ تَسْتَکْبِرُونَ»}}؛<ref>[[سوره اعراف]]/48.</ref> و اصحاب اعراف، مردانی (از دوزخیان را) که از سیمایشان آنها را می‌شناسند، صدا می‌زنند و می‌گویند: (دیدید که) گردآوری شما (از مال و ثروت و زن و فرزند) و تکبّرهای شما به حالتان سودی نداد!
 
−
 
 
−
در روایات آمده است که مراد از اصحاب اعراف ائمه‌ی هدی علیهم السلام هستند.<ref>کلینی، محمد بن‌ یعقوب، کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365ش، ج1، ص184.</ref>
 
−
 
 
−
اینکه اصحاب اعراف جهنمیان را به چهره می‌شناسند، گفته‌اند: اصحاب اعراف آنان را از سیاهی چهره و بدی حالشان می‌شناسند.<ref>التبیان، ج4، ص414.</ref> برخی نیز گفته‌اند: اصحاب اعراف سران کفار را که در دنیا می‌شناختند، در آخرت نیز به چهره می‌شناسند.<ref>مجمع البیان، ج4، ص664.</ref>
 
−
 
 
−
اصحاب اعراف، در ندای خود به اهل دوزخ می‌گویند: ثروت و جمعیت شما به حالتان سودی نبخشید و تکبر شما از قبول حق و عبادت، موجب بدبختی شما شد. ما شما را نصیحت می‌کردیم، در حالی‌ که شما سرگرم جمع مال و منال بودید و سخن ما را نپذیرفتید؛ و امروز آن مال اندوزی‌ها و خودبزرگ بینی‌ها سودی به حالتان نمی‌بخشد.<ref>طبرسی، فضل‌ بن‌ حسن؛ مجمع البیان، تهران، فراهانی، 1360ش، چاپ اول، ج4، ص655.</ref>
 
−
 
 
−
سپس جهنمیان را مورد سرزنش قرار داده و می‌گویند: {{متن قرآن|«أَهؤُلاءِ الَّذِینَ أَقْسَمْتُمْ لاینالُهُمُ اللَّهُ بِرَحْمَةٍ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ لاخَوْفٌ عَلَیکُمْ
 
−
وَلا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ»}}؛<ref>[[سوره اعراف]]/49.</ref> آیا اینها [این واماندگان بر اعراف‌] همانان نیستند که سوگند یاد کردید، رحمت خدا هرگز شامل حالشان نخواهد شد؟! (ولی خداوند بخاطر ایمان و بعضی اعمال خیرشان، آنها را بخشید. هم اکنون به آنها گفته می‌شود:) داخل بهشت شوید، که نه ترسی دارید و نه غمناک می‌شوید.
 
−
 
 
−
اصحاب اعراف اهل [[دوزخ]] را که از سیمایشان می‌شناسند، خطاب کرده و می‌گویند: دیدید یارگیری شما در دنیا بدردتان نخورد؟ آیا همینان نبودند که درباره‌ی آنها سوگند می‌خوردید: هرگز رحمت الهی نصیبشان نمی‌شود؟ ببینید که آنها به بهشت داخل می‌شوند اما شما در اشتباه بودید. سپس رو به بهشتیان ‌می‌گویند: داخل بهشت شوید که نه ترسی بر شما است و نه اندوهناک می‌شوید.<ref>المیزان، ج1، ص264.</ref>
 
−
 
 
−
با این بیان پیشوایان شرک و کفر را مورد سرزنش قرار می‌دهند که درباره‌ی اهل ایمان و مسلمانان می‌گفتند: هرگز ایمان به پیامبر و پذیرش اسلام سودی به حالشان نخواهد داشت؛ و در حین فراخواندن مردم به شرک و مبارزه با دین اسلام، سوگند یاد می‌کردند که پروردگار جهان هرگز مسلمانان را به کامیابی و سعادت نخواهد رسانید.<ref>حسینی همدانی، سید محمدحسین؛ انوار درخشان، تهران، لطفی، 1404ق، چاپ اول، ج6، ص349.</ref>
 
  
 
==پانویس==  
 
==پانویس==  
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
−
 
−
==منابع==
 
−
* محمد شمس اللهي، اصحاب اعراف دسترس در [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=37244  پژوهشکده باقرالعلوم بخش  فرهنگ علوم انساني و اسلامي]، تاریخ بازیابی: 16 آذرماه 1392.
 
  
 
{{قرآن}}
 
{{قرآن}}
 
[[رده: معارف قرآن]]
 
[[رده: معارف قرآن]]
 
[[رده:واژگان قرآنی]]
 
[[رده:واژگان قرآنی]]

نسخهٔ ‏۲۸ ژوئیهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۱۱:۴۴

اصحاب اعراف تعبیری است که در آیه 48 سوره اعراف آمده است. در مورد معنا و منظور از آن اختلاف نظر وجود دارد.

تعبیر اصحاب اعراف در قرآن

در قرآن کریم در آیه 46 سوره اعراف تعبیر " مردان بر اعراف" (و علی الاعراف رجال) و در آیه 48 تعبیر "اصحاب اعراف" به کار رفته است که عمدتا این دو را به یک معنی گرفته اند گر چه برخی نیز بین دو تعبیر تفکیک قائل شده اند. در ایات مورد بحث ویژگی های اصحاب اعراف و سخنان آنها با بهشتیان و جهنمیان آمده است:

وَبَيْنَهُمَا حِجَابٌ ۚ وَعَلَى الْأَعْرَافِ رِجَالٌ يَعْرِفُونَ كُلًّا بِسِيمَاهُمْ ۚ وَنَادَوْا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ ۚ لَمْ يَدْخُلُوهَا وَهُمْ يَطْمَعُونَ (46)وَإِذَا صُرِفَتْ أَبْصَارُهُمْ تِلْقَاءَ أَصْحَابِ النَّارِ قَالُوا رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ(47)وَنَادَىٰ أَصْحَابُ الْأَعْرَافِ رِجَالًا يَعْرِفُونَهُمْ بِسِيمَاهُمْ قَالُوا مَا أَغْنَىٰ عَنْكُمْ جَمْعُكُمْ وَمَا كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ(48)أَهَٰؤُلَاءِ الَّذِينَ أَقْسَمْتُمْ لَا يَنَالُهُمُ اللَّهُ بِرَحْمَةٍ ۚ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ لَا خَوْفٌ عَلَيْكُمْ وَلَا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ(49)
و ميان آن دو [گروه بهشتيان و دوزخيان‏] حائلى است، و بر بلنداى آن مردانى هستند كه هر كدام از دو گروه را به چهره هایشان مى‏ شناسند، و بهشتيان را كه وارد بهشت نشده‏ اند، ولى ورود به آن را اميد دارند، آواز مى‏ دهند كه: درود بر شما.(46)
و چون بهشتيان، چشمانشان ناخواسته به سوى دوزخيان گردانده شود، گويند: پروردگارا! ما را با گروه ستمكاران قرار مده.(47)
و اهل اعراف مردانى را كه از سیمایشان مى ‏شناسند، آواز مى دهند و مى‏ گويند: جمعيت شما و تكبّرى كه مى‏ ورزيديد، عذابى را از شما دفع نكرد.(48)
[سپس با توجه دادن دوزخيان به سوى اهل ايمان مى‏ گويند:] آيا اينان كسانى نبودند كه در دنيا سوگند ياد مى ‏كرديد كه خدا آنان را به رحمتى نمى‏ رساند؟ [پس به مؤمنان مى‏ گويند:] به بهشت در آييد كه نه بيمى برشماست و نه اندوهگين مى‏شويد.(49)[۱]

لغت

اصحاب جمع صاحب، در لغت به معنی رفیق و ملازم است؛[۲] و اعراف جمع عُرف است و به مکانهای مرتفع گفته می شود این لغت از عرف الفرس به معنای یال اسب گرفته شده است و هر مرتفعی بر زمین " عرف" است به خاطر اینکه به جهت آشکار بودنش به راحتى قابل رؤيت و اعرف (شناخته شده تر) از مکانهای پست تر از خود است [۳]

معنای اصحاب اعراف در قرآن

در مورد معنای "اعراف" در این آیات عموما گفته اند دیواری است میان بهشت و جهنم[۴] و در مورد اینکه اصحاب اعراف چه کسانی هستند سه دیدگاه عمده وجود دارد:

  1. آنها کسانی‌اند که گناهان و حسنات‌شان با هم برابر است.
  2. آنها عده‌ای از مقربان درگاه الهی همچون انبیا، ائمه و شاهدان اعمال می‌باشند.
  3. اصحاب اعراف، آن دسته از ملائکه‌اند که بر بالای اعراف ناظر اشخاص‌اند و هر کس را از سیما و قیافه‌اش می‌شناسند.[۵]

پانویس

  1. ↑ قرآن، ترجمه انصاریان، با اندک تصرف
  2. ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن‌، بیروت، دارالعلم، 1412ق چاپ اول، ص475.
  3. ↑ مجمع البيان، امین الاسلام طبرسی، ج‌4، ص‌651
  4. ↑ مفردات، ص562. - غريب القرآن، ابن قتیبیه، ص145 - مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج‏4، ص 652
  5. ↑ المیزان، محمدحسین طباطبائی، ج۸، ص۱۲۹.


قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن
برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=اصحاب_اعراف&oldid=89960»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا