مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

آل مروان

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۳۱ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۱۹ توسط Zamani (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

آل مروان دودمان مروان بن حکم از تیره بنى امیه هستند که از سال ۶۴ تا ۱۳۲ هجری خلافت را به دست گرفته، بر مسلمانان حکومت نمودند. فساد و سخت گیری نسبت به مخالفان از ویژگی‌های بارز حکومت آنان بود. امام سجاد و امام باقر علیهما السلام توسط خلفای بنی‌مروان به شهادت رسیدند.

مروان بن حکم

مروان حکم داماد عثمان بود و سوءاستفاده‌هاى بسيارى از بيت المال در زمان عثمان داشت.[۱] پس از آن مدتی از طرف معاویه والی مدینه بود.[۲] مطابق با نقل ابن اعثم در کتاب الفتوح، مروان از طرف معاویه مامور شد که جعده دختر اشعث بن قیس را با وعده‌هایی به قتل امام حسن علیه السلام وادارد.[۳] و هنگامی که امام حسن علیه السلام به شهادت رسید، مروان با اینکه در آن زمان حاکم مدینه نبود، گروهی از بنی امیه و پیروانشان را جمع نمود و مانع از دفن آن حضرت در جوار پیامبر شد.[۴]

مروان بن حکم در سال ۶۵ هجری و پس از معاویه دوم به خلافت رسید.[۵] خلافت مروان ۹ یا ۱۰ ماه بیشتر دوام نداشت و در ابتدای ماه رمضان سال ۶۵، در سن ۶۴ سالگی مرگش فرا رسید.[۶] وی پیش از مرگ، پسرش عبدالملک را ولیعهد خود قرار داده بود و پسر دیگرش عبدالعزیز را به عنوان ولیعهد دوم منصوب کرده بود؛ پس از مرگ مروان، عبدالملک به خلافت رسید و مردم شام با وی بیعت کردند.[۷]

خلفا از مروانیان

  1. مروان بن حکم بن ابی‌العاص بن امیه (۶۴-۶۵ قمری)
  2. عبدالملک بن مروان (۶۵ - ۸۶ قمری)
  3. ولید بن عبدالملک (۸۶ - ۹۶ قمری)
  4. سلیمان بن عبدالملک (۹۶ - ۹۹ قمری)
  5. عمر بن عبدالعزیز بن مروان (۹۹ - ۱۰۱ قمری)
  6. یزید بن عبدالملک بن مروان (۱۰۱ - ۱۰۵ قمری)
  7. هشام بن عبدالملک (۱۰۵ - ۱۲۵ قمری)
  8. ولید بن یزید بن عبدالملک (۱۲۵ - ۱۲۶ قمری)
  9. یزید بن ولید (۶ ماه در سال ۱۲۶ قمری)
  10. ابراهیم بن ولید بن عبدالملک (۱۲۶ - ۱۲۷ قمری)
  11. مروان بن محمد بن مروان (مروان حمار)(۱۲۷ - ۱۳۲ قمری)[۸]

آل مروان نزدیک به هفتاد سال حکومت کردند[۹] و دوران حکومتشان از سخت‌ترین دوران هاى شیعه بود. بنى مروان جنایتکارترین افراد را در شهرها به ولایت‌ مى‌گماشتند که حجاج یکى از آنان بود.

لعن آل مروان توسط پیامبر و ائمه علیهم السلام

پدرِ مروان، حکم بن ابی العاص بن امیه به جهت افشای اسرار پیامبر(ص) نزد بزرگان قریش توسط پیامبر از مدینه اخراج، و لعنت شد[۱۰] بنا به نقل ‌بلاذری و برخی دیگر از مورخان اهل سنت، پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه، نه فقط حَکم، بلکه ذریه و نسل او را نیز لعنت کرد، مگر مؤمنان آنان که اندک‌اند.[۱۱] و در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید آمده است: على علیه السلام روزى به او نگريست و فرمود: واى بر تو و واى بر امت محمد از دست تو و دودمانت، آنگاه كه موى دو بناگوشت سفيد شود.[۱۲]

«آل مروان‌» در زیارت عاشورا نیز همچون آل زیاد و آل ابى سفیان و بنى امیه مورد لعن قرار گرفته‌اند.

پانویس

  1. امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه، ج۸، ص ۳۶۷.
  2. دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۲۲۴
  3. ابن اعثم، الفتوح، ج‏۴، ص۳۱۹
  4. ابن اثیر، الكامل، ترجمه ابولقاسم حالت و عباس خلیلی، ج‏۱۰، ص۳۴۱
  5. ابراهیم حسن، ابراهیم، تاریخ سیاسی اسلام، ج 1
  6. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۳۸۹
  7. ابن قتیبة دینوری، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۳
  8. لغت نامه دهخدا، ذیل واژه بنی امیه
  9. حوادث خلفاى آل مروان را در مروج الذهب، ج۳، ص۹۱ به بعد، مطالعه کنید.
  10. ابن الأثیر الجزری، أسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۶۸
  11. دانشنامه جهان اسلام، ج1، مدخل "حکم بن ابی‌العاص" از صدیقه ابریشم کار
  12. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج‏۶، ص۱۵۰

منابع

  • ابراهیم حسن، ابراهیم، تاریخ سیاسی اسلام
  • ابن أبي الحديد، عبد الحميد بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، قم، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
  • ابن اثير، عزالدین علی، الکامل، ترجمه ابو القاسم حالت و عباس خليلى، تهران، مؤسسه مطبوعاتى علمى، ۱۳۷۱ش.
  • ابن اعثم‏ کوفی، احمد، كتاب الفتوح، تحقيق على شيرى، بيروت، دارالأضواء، ط الأولى، ۱۴۱۱/۱۹۹۱.
  • ابن عبد البر، یوسف بن عبد الله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت،‌ دار الجیل، ط الأولی، ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
  • ابن قتیبة دینوری، عبد الله بن مسلم، الإمامة و السیاسة، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، ۱۴۱۰/۱۹۹۰ق.
  • امینی، عبدالحسین، موسوعه الغدیر فی الکتاب و السنه، قم، دائره المعارف فقه اسلامی
  • محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
  • دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا
  • دینوری، احمد بن داود، الأخبار الطوال، تحقیق عبد المنعم عامر، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش.
  • دانشنامه جهان اسلام، ج۱، مدخل "حکم بن ابی‌العاص" از صدیقه ابریشم کار