نهایة الدرایة (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
جز (Aghajani صفحهٔ نهایة الدرایة را به نهایة الدرایة (کتاب) منتقل کرد) |
|||
| سطر ۵: | سطر ۵: | ||
|تصویر= [[پرونده:نهایة الدرایه فی شرح الکفایة.jpg|240px|وسط]] | |تصویر= [[پرونده:نهایة الدرایه فی شرح الکفایة.jpg|240px|وسط]] | ||
| − | |نویسنده= | + | |نویسنده= محمدحسین الغروی الاصفهانی |
|موضوع= اصول فقه شیعه | |موضوع= اصول فقه شیعه | ||
| سطر ۱۵: | سطر ۱۵: | ||
|عنوان افزوده1= مصحح | |عنوان افزوده1= مصحح | ||
| − | |افزوده1= | + | |افزوده1= مهدی احدی امیركلائی |
|عنوان افزوده2= مصحح | |عنوان افزوده2= مصحح | ||
| − | |افزوده2= رمضان | + | |افزوده2= رمضان قلی زاده المازندرانی |
| − | |لینک= [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/78963/ | + | |لینک= [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/78963/ نهایة الدرایة] |
}} | }} | ||
| سطر ۹۶: | سطر ۹۶: | ||
==متن کتاب نهایة الدرایة== | ==متن کتاب نهایة الدرایة== | ||
| − | [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/78963/ | + | [http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/78963/ نهایة الدرایة] |
[[رده:منابع اصول فقه]] | [[رده:منابع اصول فقه]] | ||
{{منابع اصول فقه}} | {{منابع اصول فقه}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۰۵
 | |
| نویسنده | محمدحسین الغروی الاصفهانی |
| موضوع | اصول فقه شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| مصحح | مهدی احدی امیركلائی |
| مصحح | رمضان قلی زاده المازندرانی |
|
| |
«نهایة الدرایة فی شرح الکفایة» کتابی است با موضوع اصول فقه از علامه شیخ محمدحسین اصفهانی غروی.
محتویات
معرفی اجمالی کتاب
نهایة الدرایة شرحی است بر کفایة الاصول از آیت الله خراسانی. كتاب داراى متنى سنگين و فشرده است و مملو از نظريات بزرگان فلسفه اسلامى نظير صدرالمتألهين، شيخ الرئيس ابوعلى سينا و محقق سبزوارى مى‌باشد.
مباحث عقلى كتاب نظير موضوع علم اصول، طلب و اراده، بحث ضد، بحث وضع، معنى حروف، تبديل امتثال، حسن و قبح عقلى و به خصوص مبحث مشتق، آميخته‌اى از اصول و فلسفه است.
از طرفى بحث حجيت ظن داراى مباحث كلامى وسيعى است. مؤلف در ابتداى ورود اين طور مى‌فرمايد: «لابأس بعطف عنان الكلام إلى بيان حقيقة الأحكام العقلية المتداولة في الكتب الكلامية والأصولية».
در ادامه نيز نظريات شيخ الرئيس، مرحوم لاهيجى، علامه قطب الدين و ديگر بزرگان را در حدود يازده صفحه از كتاب مطرح مى‌فرمايد و در انتها مى‌فرمايد من به ادنى مناسبت وارد اين بحث شدم. اين نحوه مطرح كردن بحث‌هاى فلسفى نشان از ذوق فلسفى و كلامى مصنف براى بررسى مباحث اصولى دارد.
تأليف كتاب نهاية الدراية در دوازدهم شعبان 1332 هجرى قمرى به پايان رسيده است. البته قسمتى از متن نهاية الدراية در زمان حيات مرحوم آخوند خراسانى نوشته شده زيرا در عبارت هاى مؤلف پس از نام آخوند لفظ «أدام اللّه أيامه» و «مد ظلّه» و نظاير آن آمده است. اين عبارات در تمام جلد اول و تا صفحه 22 جلد دوم كتاب ديده مى‌شود، اما از آن صفحه به بعد و در جلد سوم نيز عبارت «قدس سره» پس از نام آخوند وجود دارد.
بنا به گفته فرزند آيت الله غروى، هنگام نوشتن جلد اول نهاية الدراية ايشان با خانواده‌شان در يك اتاق زندگى مى‌كرده‌اند و جلد اول كتاب مسوّده (چرك نويس) ايشان بوده است نه پاكنويس و شايد به همين دليل است كه بعدها حواشى به آن اضافه شده و غلط هاى آن تصحيح شده است. ضمنا بايد توجه داشت كه بسيارى از حواشى كتاب از متن دقيق‌تر است و شايد به دليل همين دقت متن و حواشى است كه معدود افرادى به تدريس آن اهتمام مى‌ورزند و يا در كتاب هاى خود كمتر به نظريات ايشان متعرض شده‌اند.
روش مولف
1- كتاب نهاية الدراية تا قبل از حواشى جزء اوّل - كه در جلد سوم به چاپ رسيده است - شرح كفاية الأصول مرحوم آخوند است، اما از اين قسمت به بعد و همين طور مباحث قاعده فراغ و تجاوز، أصالة الصحة و قاعده يد، نظريات مؤلف است.
در اين قسمت‌ها مؤلف علاوه بر مآخذ قبل، از نظريات مرحوم نائينى و مرحوم آقا رضا همدانى صاحب تعليقه بر رسائل نيز استفاده كرده كه نشان از تحقيقات جديد مؤلف دارد.
2- مؤلف به دليل احاطه‌اى كه بر حواشى و تعليقات استادش آخوند خراسانى قدس سره بر رسائل داشته، محققين در بسيارى موارد از تعليقات ايشان براى تبيين مطالب كفايه استفاده مى‌كنند و حتى گاهى ايشان متن تعليقه را با كتاب تصحيح مى‌فرمايد.
3- از طرفى با توجه به دقت ايشان، گاهى با خواندن متن نهاية الدراية، مطالب كفايه به گونه‌اى ديگر درك مى‌شود كه يكى از اين نمونه‌ها بحث تمايز بين علوم مى‌باشد.
4- احاطه مؤلف صرفا بر نظريات استادش نبوده بلكه بر نظريات شيخ اعظم انصارى نيز احاطه كامل داشته و گاهى عبارت هاى فرائد الأصول شيخ را تصحيح كرده و نظر اصلى ايشان را بيان مى‌فرمايد. مانند آنچه در صفحه 49 از جلد دوم سطر 11 آمده است.
بخش های کتاب
نهاية الدراية در سه مجلد انتشار يافته است:
- جلد اول نهاية الدراية (چاپ انتشارات مهدوى) شامل مباحث موضوع علم اصول تا مجمل و مبين است.
- جلد دوم شامل مباحث حجيت قطع، برائت، اشتغال و قاعده لاضرر است.
- جلد سوم مباحث استصحاب، تعادل و تراجيح، اجتهاد و تقليد، قاعده فراغ و تجاوز، أصالة الصحة و قاعده يد را دربردارد.
ذكر اين نكته لازم است كه حواشى مرحوم كمپانى بر جلد اول و جلد سوم، صفحات 220 تا 296 به چاپ رسيده و نويسنده متن عنوان كرده كه بعد از چاپ قسمت اول، مؤلف اين حاشيه را براى توضيح مطالب نگاشته است. اين كتاب به حاشيه كمپانى بر كفايه معروف است.
رمزها و كنايات
در كتاب نهاية الدراية از بعضى بزرگان و كتاب هاى آنان به صورت كنايه نام برده شده كه به اسامى بعضى از آنان اشاره مى‌شود:
- بعض أجلة العصر، ملا على بن فتح اللّه نهاوندى نجفى (متوفى 1322 هجرى قمرى) صاحب تشريح الأصول است.
- بعض أكابر فن المعقول يا صدرالمحققين، صدرالدين محمد بن ابراهيم شيرازى، ملاصدرا است (متوفى 1050 هجرى قمرى).
- بعض الأعاظم في تقريراته بحث شيخنا العلاّمة الأنصاري، ميرزا محمدحسن آشتيانى (متوفى 1312 هجرى قمرى) صاحب بحرالفوائد است.
- بعض المحققين، شيخ محمدتقى بن عبدالرحيم اصفهانى (متوفى 1250 هجرى قمرى) صاحب هداية المسترشدين في شرح معالم الدين است.
- بعض المدققين من عصرنا، شيخ محمدهادى بن محمدامين تهرانى (متوفى 1321 هجرى قمرى) صاحب محجة العلماء است.
- بعض الأعلام ممن قارب عصرنا، ميرزا حبيب الله رشتى (متوفى 1312 هجرى قمرى) صاحب بدايع الأفكار است.
- بعض أعلام العصر، ميرزاى شيرازى، ميرزا محمدحسن بن اسماعيل حسينى شيرازى (متوفى 1313 هجرى قمرى) صاحب تلخيص تقريرات شيخ انصارى است.
تفاوت مجلدات
- در جلد اول، مؤلف مكررا نظريات ميرزا حبيب الله رشتى، صاحب بدايع الأفكار را مطرح كرده و بررسى مى‌نمايد و با توجه به دشوارى متن بدايع الأفكار و نظريات مطرح شده در آن، اين جلد از كتاب نيز داراى متن علمى‌تر و پيچيده‌ترى است.
- در اين جلد، علاوه بر نظريات ميرزاى رشتى از نظريات صاحب فصول، شيخ محمدتقى اصفهانى، صاحب هداية المسترشدين (به تعبير مؤلف، صاحب حاشيه بر معالم)، شيخ على نهاوندى صاحب تشريح الأصول، سيد يزدى صاحب حاشيه مكاسب، شيخ هادى تهرانى صاحب محجة العلماء و ديگر بزرگان مطرح و بررسى مى‌شود اما در جلد دوم و سوم، به جز در بحث اقل و اكثر ارتباطى، متأسفانه نظريات اين بزرگان به ندرت مطرح شده و فقط به نظريات شيخ اعظم و مرحوم آخوند خراسانى بسنده شده است.
- از ديگر نكاتى كه در جلد اول رعايت شده آن است كه عموم منابعى كه اسامى آنها به كنايه در متن ذكر شده به وسيله حواشى مشخص شده‌اند، اما در جلد دوم و به خصوص قسمت برائت، نام صاحبان مآخذ مشخص نشده و به صورت كنايه ذكر شده‌اند.
وضعیت نشر
- اين كتاب ابتدا توسط انتشارات مهدوى در اصفهان و در سه مجلد منتشر شده كه چاپ سنگى بوده است:
- در آن چاپ جلد اول به وسيله ابن شمس در ربيع الاول سال 1344 هجرى قمرى در 359 صفحه نوشته شده است.
- جلد دوم به وسيله محمدعلى مدرس‌زاده در سال 1365 هجرى قمرى در 427 صفحه نوشته شده است.
- جلد سوّم به وسيله يوسف صديقى خوانسارى در سال 1371 هجرى قمرى در 354 صفحه نگاشته شده است.
- در چاپ ديگرى كه به وسيله انتشارات علميه قم انجام شده، جلد اول در دو مجلد آمده و ناشر آن سيد اسدالله طباطبايى بوده و در تاريخ 1379 هجرى قمرى منتشر شده است.
- جلد سوم كتاب هم در يك مجلد و به وسيله مؤسّسه آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث منتشر شده است. يكى از نكات مفيد چاپ هاى انتشارات علميه قم و مؤسسه آل البيت عليهم السلام پاورقى‌هاى اين دو كتاب است كه صاحبان نظريه‌هاى عنوان شده را معرفى كرده و در مواردى نيز آدرس دقيق روايات و مطالب عنوان شده را ذكر كرده است.
- چاپ موجود در برنامه توسط انتشارات سيدالشهداء قم در سه جلد منتشر شده و تاريخ انتشار آن سال 1374 هجرى شمسى است. اين چاپ كه با حروفچينى جديد عرضه شده، بهترين و كاملترين چاپ موجود از كتاب است و تحقيق و مقابله خوبى نيز در آن ديده مى‌شود.
منابع
- کتابخانه حوزه، نهایه الدرایه فی شرح الکفایه، حوزه، مرداد و شهریور 1367، شماره 27، (20 خرداد 1391).
- مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، جامع الاحادیث 3 [لوح فشرده]: بخش کتابشناسی، معرفی "نهایة الداریه".
متن کتاب نهایة الدرایة
