نوشتن نامه هایی توسط امام علی پس از جنگ جمل
|
تقویم هجری قمری |
| روز واقعه:12 جمادی الاول |
| سال 36 هجری قمری |
اميرمؤمنان علیه‌السلام از روز دهم جمادی الاول با نبرد شديد سپاهيان عایشه، طلحه و زبیر روبرو گرديد و در نتيجه جنگ بزرگي به نام جنگ جمل در تاریخ اسلام رقم خورد و آن حضرت پس از دو روز نبرد سنگين و سرنوشت‌ساز، فتنه‌انگيزان سپاه جمل را با شكست قاطع روبرو كرد.
آن حضرت پس از پيروزي در ميدان جنگ بنا به روايت مرحوم شیخ مفید به خيمه خويش رفت و به كاتب ويژه خود، عبیدالله بن ابي‌رافع فرمان داد تا سه عدد نامه تقرير كند. نامه‌اي براي اهالي مدينه منوره، نامه‌اي براي اهالي كوفه و نامه‌اي براي خواهر مكرمه‌اش ام هاني بنت ابي‌طالب.
در بخشي از نامه آن حضرت به اهالي مدينه منوره آمده است: «وَ إِنِّي أُخْبِرُكُمْ عَنَّا وَ عَمَّنْ سِرْنَا إِلَيْهِ مِنْ جُمُوعِ أَهْلِ الْبَصْرَةِ وَ مَنْ سَارَ إِلَيْهِم مِنْ قُرَيْشٍ وَ غَيْرِهِمْ مَعَ طَلْحَةَ وَ الزُّبَيْرِ ...».[۱]
«اينك به شما از عاقبت كار خويش و لشكر بصره و قريش و ديگران كه همراه طلحه و زبير بودند و به آن شهر رفته بودند خبر مى دهم... ».
آن حضرت، در اين نامه گزارش دقيق و متقني از حركت خويش از شهر مدينه و نبرد با سپاهيان جمل در بصره و پيروزي سپاهيان حق بر مخالفان خلافت اسلامي را بيان كرد و در آخر يادآور شد كه وي بسوي كوفه خواهد رفت و در آن جا اقامت خواهد نمود.
حضرت امام علی علیه‌السلام، شبيه همين نامه، نامه‌اي براي كوفيان نوشت و گزارش جنگ جمل و همت اهالي كوفه در اين نبرد بزرگ را بيان كرده و سپس به آنان متذكر شد كه بسوي آنان خواهد رفت و در شهر آنان اقامت خواهد گزيد.
امام علي علیه‌السلام همچنین در نامه‌اي به خواهرش ام‌هاني سلام الله علیها فرمود: «سَلَامٌ عَلَيْكِ أَحْمَدُ إِلَيْكِ اللَّهَ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ. أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّا الْتَقَيْنَا مَعَ الْبُغَاةِ وَ الظَّلَمَةِ فِي الْبَصْرَةِ فَأَعْطَانَا اللَّهُ النَّصْرَ عَلَيْهِمْ بِحَوْلِهِ وَ قُوَّتِهِ وَ أَعْطَاهُمْ سُنَّةَ الظَّالِمِينَ فَقُتِلَ مِنْهُمْ طَلْحَةُ وَ الزُّبَيْرُ وَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَتَّابٍ وَ جَمْعٌ لَا يُحْصَى وَ قُتِلَ مِنَّا بَنُو مَجْدُوعٍ وَ ابْنَا صُوحَانَ وَ عِلْبَاءُ وَ هِنْدٌ وَ ثُمَامَةُ فِيمَنْ يُعَدُّ مِنَ الْمُسْلِمِينَ رَحِمَهُمُ اللَّهُ. وَ السَّلَامُ».[۲]
«سلام بر تو! نخست خداى را كه خدايى جز او نيست مى ستايم. اما بعد، ما با سركشان و ستمگران در بصره روياروى و درگير شديم و خداوند با نيروى خود پيروزى بر آنان را به ما ارزانى داشت و به آنان هم پاداش ستمگران را داد. طلحه و زبير و عبد الرحمن بن عتاب و گروهى بيرون از شمار كشته شدند. از لشكر ما هم فرزندان مخدوع و دو پسر صوحان و علباء و هند و ثمامه و گروهى ديگر از مسلمانان كه خدايشان رحمت كناد كشته شدند. و السلام.»
شايان ذكر است كه امام علي علیه‌السلام با درايت سياسي و معنوي خويش، بر اساس مقتضيات زمان، لازم ديد كه از اهالي مدينه منوره كه نخستين ياري‌كنندگان وي بودند و همچنين از اهالي كوفه كه بزرگترين و مهمترين سپاهيان وي را تشكيل مي‌دادند، از اين طريق تقدير و تشكر نمايد و از جهت عاطفي نيز برخود لازم ديد كه خواهر مكرمه و ساير بازماندگان خويش در حجاز را از اين سفر سرنوشت‌ساز باخبر گرداند. بدين جهت براي هر سه نامه جداگانه‌اي نوشت و براي آن‌ها ارسال نمود.
پانویس
منابع
موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام
