شهادت امام باقر علیه السلام

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

تقویم هجری قمری

روز واقعه:7 ذی الحجه
سال 114 هجری قمری

امام محمد باقر علیه السلام در هفتم ذی الحجه سال 114 و به قولی در ربيع الاول و يا ربیع الثانی سال 114 به شهادت رسيد. گفته شده که آن حضرت را حاكم مدينه ابراهيم بن وليد بن عبدالملک بن مروان به زهر شهيد کرده است و به نظر می رسد اینکار به امر هشام بن عبدالملک (خلیفه وقت) صورت گرفته است.

مسموم شدن امام باقر عليه السلام

آن چه مسلم است اين است که امام باقر عليه السلام با طرح مرموز و مخفيانه هشام بن عبدالملک، مسموم شده و به شهادت رسيد، ولي عامل و چگونگي آن به روشني مشخص نيست. بعضي مي نويسند: ابراهيم بن وليد بن يزيد بن عبدالملک (پسر برادر زاده هشام) آن حضرت را مسموم نمود. و بعضي مي نويسند: زيد بن حسن به دستور هشام، زهر را به زين اسب ماليد و اسب را به حضور امام باقر عليه السلام آورد، و اصرار کرد که آن حضرت بر آن سوار گردد، آن حضرت ناگزير بر آن سوار شد و آن زهر در بدن او اثر کرد، به گونه اي که ران هايش متورم شد و سه روز به سختي در بستر بيماري افتاد و سرانجام به شهادت رسيد.

آن حضرت ساعات آخر عمر، کفن هاي خود را که پارچه سفيدي که با آن احرام به جا آورده بود مشخص نمود.


از کف برفت صبر و نماندش دگر قرار دين شد تهي زمخزن اسرارکردگار

از ضعف برجبين منيرش عرق نشست ارکان پنجمين امامت زهم شکست

گاهي زبان به ذکر حق و گه شدي به هوش از دل کشيده آه شرربار و شد خموش[۱]

امام باقر عليه السلام در بستر بيماري

کلينی به سند صحيح از زراره روايت کرده است که گفت روزي از حضرت امام محمد باقر عليه السلام شنيدم که فرمود: در خواب ديدم که بر سر کوهي ايستاده ام و مردم از هر طرف آن کوه به سوي من بالا مي آمدند چون مردم بسياري در اطراف آن کوه جمع شدند به ناگاه کوه بلند شد و مردم از هر طرف آن فرو مي ريختند، تا آن که جماعتي بر آن کوه باقي ماندند و اين اتفاق پنج مرتبه تکرار شد، گويا آن حضرت اين خواب را به وفات خود تعبير فرموده بود، که بعد از گذشت پنج شب از اين خواب به رحمت ايزدي پيوستند.

در کافي و بصائر الدرجات و ساير کتاب هاي معتبر روايت کرده اند که حضرت امام صادق عليه السلام فرمود: که پدرم بيماري سختي گرفته بود و بيشتر مردم از بيماري حضرت ترسيدند و اهل بيت آن حضرت را به گريه درآمدند که امام باقر عليه السلام فرمود: من در اين بيماري از دنیا نخواهم رفت زيرا دو نفر نزد من آمدند و به من چنين خبر دادند پس از آن بيماري صحت يافت و مدتي و سالم بود. و براي من زمين را بشکاف و گود کن زيرا که من فربه هستم و در زمين مدينه براي من نمي توان لحد ساخت.

علت فرمايش حضرت آن است که زمين هاي مدينه سخت بودند به جاي آن که قبر را به اندازه قد متوسط انسان گود کنند، معمولاً براي قبر در آن زمين ها لحد درمي آوردند يعني حفره اي به اندازه جسد در ديوار قبر در سمت قبله درست مي کردند و چون امام صادق عليه السلام فربه و چاق بودند و در ديوار قبر به سختي جاي مي گرفتند، لذا وصيت کردند که زمين را براي اين امر گود نمايند تا ايشان به آساني و بدون مشکل در قبر شريفشان جاي گيرند.

پس گفتم: اي پدر بزرگوار من امروز تو را از همه وقت سالم تر مي بينم و ناراحتي در تو مشاهده نمي کنم حضرت فرمود: آن دو نفر که در آن بيماري صحت و سلامت من را خبر دادند در اين بيماري به نزد من آمدند و گفتند: در اين مريضي به عالم آخرت رحلت مي نمايي و به روايت ديگري فرمود: که اي فرزند، مگر نشنيدي حضرت علي بن الحسين عليهماالسلام من را از پس ديوار ندا کرد که اي محمد بيا و زود باش که ما انتظار تو را مي کشيم.

کليني به سند حسن روايت کرده است که حضرت امام محمد باقر عليه السلام هشتصد درهم براي تعزيه و ماتم خود وصيت فرمود. و به سند موثق از حضرت امام صادق عليه السلام روايت کرده است که پدرم گفت: اي جعفر از مال من براي ندبه کنندگان وقف کن که ده سال در مني در موسم حج بر من ندبه و گريه کنند و رسم ماتم را تجديد نمايند و بر مظلوميت من زاري کنند.

کليني به سند معتبر نيز روايت کرده است که چون امام محمد باقر عليه السلام به جهان باقي رحلت نمود، حضرت امام صادق عليه السلام فرمود: که هر شب در حجره اي که آن حضرت در آن وفات يافته بود، چراغ مي افروختند.

شيخ عباس قمي مي گويند: که در تاريخ وفات آن حضرت اختلافست و وفات ايشان در روز دوشنبه هفتم ذی الحجه سال صد و چهاردهم به سن پنجاه و هفت سالگي در مدينه مشرفه اتفاق افتاد. وفات ايشان در ايام خلافت هشام بن عبدالملک بود و گفته شده که آن حضرت را ابراهيم بن وليد بن عبدالملک بن مروان به زهر شهيد کرده و شايد به امر هشام بوده است. قبر مقدس آن حضرت به اتفاق همگي در بقيع، پهلوي پدر و عم بزرگوار خود، حضرت امام حسن عليه السلام قرار دارد.

دوران امامت امام محمد باقر علیه السلام از سال 95 هجري که سال درگذشت امام زين العابدين علیه السلام است آغاز شد و تا سال 114 ه. يعني مدت 19 سال و چند ماه ادامه داشته است.[۲]

پانویس

  1. به نقل از کتاب سوگنامه آل محمد صلی الله علیه و آله.
  2. به نقل از کتاب منتهی الآمال.

منابع بیشتر:

وقايع الايام شيخ عباس قمي، 7 ذی الحجه.