سوره ق
| <<حجرات | ق | ذاریات>> | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
سوره ق پنجاهمین سوره از قرآن است و دارای 45 آیه است.
نزول
سوره «ق» مکی است. حسن گويد: اين سوره مكى است غير از آيه «وَلَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَالْأَرْضَ» (آیه 38) تا «وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ».(آیه 39)
و معدل از ابن عباس نقل كرده است كه اين سوره مكى است، بغير از آيه «وَلَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَالْأَرْضَ» تا آخر آيه.
این سوره در ترتیب مصحف پنجاهمین سوره و در ترتیب نزول سی و چهارمین سوره قرآن کریم است که پیش از آنسوره مرسلات و پس از آن سوره بلد نازل شده است.
تعداد آيات
سوره (ق) به اجماع مفسّرين چهل و پنج آيه مى‌باشد.
فضيلت سوره
ابى بن كعب از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روايت مى‌كند كه فرمودند: هر كس سوره «ق» را بخواند خداوند سكرات موت را بر او آسان سازد.
ابوحمزه ثمالى از حضرت باقر علیه السلام روايت كرده است كه فرمودند: هر كس به طور مداوم در نمازهاى فريضه و نافله خود سوره «ق» را بخواند، خداوند روزى او را وسعت داده، كتابش را بدست راستش داده، حساب آسانى از او خواهند كشيد.
محتوای سوره
اين سوره مساله دعوت اسلام را بيان مى‌كند. و به آنچه در اين دعوت است اشاره می‌كند، يعنى انذار به معاد و انكار مشركين به معاد، و تعجبى كه از آن داشتند كه بعد از مردن و بطلان شخصيت آدمى و خاك شدنش چگونه دوباره زنده مى‌شود و به همان صورت و وضعى كه قبل از مرگ داشت برمى‌گردد؟ آن گاه تعجب آنان را رد مى‌كند به اين كه علم الهى محيط به ايشان است، و كتاب حفيظ كه هيچ يك از احوال خلقش و هيچ حركت و سكون آنها- چه خردش و چه كلانش- از قلم آن كتاب نيفتاده نزد او است. آن گاه اين منكرين را تهديد مى‌كند به اينكه اگر به راه نيايند بر سرشان همان خواهد آمد كه بر سر امت‌هاى گذشته و هلاك شده آمد.
و آن گاه براى بار دوم باز به علم و قدرت خداى تعالى پرداخته از راه تدبيرى كه در خلقت آسمانها و آراستن آن با ستارگان بى حركت و با حركت و تدابير ديگرى كه به كار برده و نيز تدبيرى كه در خلقت زمين به كار برده و آن را گسترده و كوه‌هاى ريشه دار در آن جايگزين ساخته گياهان نر و ماده در آن رويانيده و نيز به اينكه آب را از آسمان فرستاده و ارزاق بندگان را تامين نموده و زمين را با آن آب زنده كرده است، علم و قدرت او را اثبات مى‌كند. و نيز به همين منظور به بيان حال انسان مى‌پردازد كه از اولين روزى كه خلق شده و تا زنده است در تحت مراقبت شديد و دقيق قرار دارد، حتى يك كلمه در فضاى دهانش نمى‌آورد، و از اين بالاتر يك خاطره را در دلش خطور نمی‌دهد، و نفسش آن را وسوسه نمی‌كند، مگر آنكه همه اش را ثبت مى‌كنند. و آن گاه بعد از آنكه مرد با او چه معامله مى‌شود و بعد از زنده شدنش براى پس دادن حساب، هم چنان در تحت مراقبت هست تا آنكه از حساب فارغ شود، يا به آتش در آيد اگر از تكذيب كنندگان حق باشد، و يا به بهشت و قرب پروردگار اگر از متقين باشد.
و كوتاه سخن آنكه: زمينه گفتار در اين سوره مساله معاد است، و يكى از آيات برجسته آن آيه" لَقَدْ كُنْتَ فِي غَفْلَةٍ مِنْ هذا فَكَشَفْنا عَنْكَ غِطاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ" و يكى ديگر آيه" يَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَ تَقُولُ هَلْ مِنْ مَزِيدٍ" و يكى هم آيه" لَهُمْ ما يَشاؤُنَ فِيها وَ لَدَيْنا مَزِيدٌ" است [۱]
پانویس
- ↑ ترجمه الميزان، ج18، ص: 504
منابع
- فضل بن حسن طبرسی، ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج23، ص233.
- محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان،ج18، ص: 504، قم 1374.
- ترتیب نزول سوره ها، در همین دانشنامه
پیوست
