عبدالله بن مسعود

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

ابوعبدالرحمن عبدالله بن مسعود از اصحاب مشهور رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و از صاحبان مصاحف و محدثان و مفسران بزرگ بود.

تولد

عبدالله در مکه متولد شد. در کودکی به چوپانی گوسفندان عقبة بن ابی معیط (از سران قریش، مقتول در جنگ بدر) اشتغال داشت.

اسلام آوردن

محدثان آورده‌اند که او در آغاز بعثت بر اثر معجزه‌ای که از رسول خدا صلی الله علیه و آله دید، مسلمان شد. به همین جهت او یکی از نخستین مسلمانان صدر اسلام به شمار می‌رود. پیش از مسلمان شدن در خانه ارقم زندگی می‌کرد و بعد از قبول اسلام به خدمتگزاری خانه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پذیرفته شد.

ابن مسعود و علم قرائت

ابن مسعود از آن دسته از صحابه بود که خیلی زود در پرتو صحبت رسول خدا صلی الله علیه و آله با رموز قرآن و حقایق اسلام آشنا شد؛ تا جایی که پیامبر او را مامور کرد در مقابل معاندان اسلام بایستد و از اسلام دفاع کند. او نخستین مسلمانی بود که قرآن را به صدای بلند در مکه تلاوت کرد و کافران او را به شدت کتک زدند. در منابع اهل سنت روایتی از رسول خدا نقل شده که اصحاب را به یادگیری قرآن از ابن مسعود فرمان می دهد: «قالَ صلى الله عليه و آله و سلم: مَنْ اَحَبَّ اَن يَسْمَعَ الْقُرآنَ غَضَّا فَلْيَسْمَعْهُ مِنْ ابْنِ اُمّ عَبْدٍ.»[۱]

اقدامات ابن مسعود

عبدالله بن مسعود دو بار به حبشه هجرت کرد و سپس به خانه معاذ بن جبل در مدینه وارد شد. پیامبر بین او و معاذ بن جبل (یا به قولی سعد بن معاذ)، پیمان برادری برقرار فرمود.

ابن مسعود در بسیاری از غزوات شرکت داشت. او در غزوه بدر سر ابوجهل را از تنش جدا کرد. [۲] بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله ابن مسعود بر خلافت ابوبکر اعتراض کرد[۳]

از جزئیات زندگی عبدالله بن مسعود، پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله اطلاع دقیقی در دست نیست. تنها نام او در جنگ یرموک و سایر فتوحات شام برده شده است. مدتی از سوی عمر سرپرستی بیت المال و تعلیمات دینی مردم آن سامان را عهده‌دار بود. لیکن پس از درگذشت عمر، عثمان به ماموریتش در آنجا خاتمه داد.

ابن مسعود با عثمان روابط دوستانه‌ای نداشت. از این رو به هنگام جمع قرآن مورد بی‌مهری عثمان قرار گرفت. سرانجام در سال 32ق در مدینه درگذشت و بنا به وصیتش به هنگام شب به خاک سپرده شد تا عثمان بر پیکر او نماز نگزارد و در تشییع جنازه اش شرکت نجوید.

روایت حدیث

ابن مسعود مانند برخی از صحابه، احادیث فراوانی از رسول خدا در فضایل امیرمومنان علی علیه السلام روایت کرده است که از پایه‌های معتقدات شیعه به شمار می‌رود. حدیث خلافت، حدیث ولایت، حدیث سیق اسلام علی علیه السلام، حدیث تقرب، حدیث حکمت و... که در صحاح ستّه و مدارک معتبر اهل سنت نیز از او نقل شده، از جمله‌ی آنهاست.

پانویس

  1. الاستيعاب، 3/989 و 990، تحقيق: البجاوى.
  2. بحارالانوار، 19/257.
  3. بحارالانوار، 28/208.

منابع

  • حاج شیخ عباس قمی، منتهی الآمال قسمت اول، باب اول: در تاريخ حضرت خاتم الانبياء.
  • عبدالله بن مسعود، دانشنامه رشد، بازیابی: 27 اردیبهشت 1393.