کاتبی نیشابوری
شمس‌الدین محمد کاتبی نیشابوری
نام پدر: عبدالله
تخلص: کاتبی
تولد و وفات: ( ... - ۸۳۸/۸۳۹) هجری قمری
شهرت علمی و فرهنگی: عارف ، خطاط و شاعر
معرفی اجمالی
مولد و منشاء وی قریهٔ طرق ، میان نیشابور و ترشیز و طوس بود و به همین جهت هم به ترشیزی و هم به نیشابوری معروف شد. دوران جوانی را در مولد خود گذراند و به کسب علم و فنون عصر خود ، خصوصاً فن ادب و شعر پرداخت. از جمله استادان وی در نیشابور سیمی نیشابوری بود که خوشنویسی و فنون شعر را نزد او آموخت. وی برای تکمیل تحصیلات و اطلاعات خود به هرات رفت و در آنجات به خدمت بایسنقر میرزا پسر شاهرخ میرزا رسید و از مداحان او گردید. وی سفرهائی به استرآباد ، مازندران ، گیلان ، آذربایجان و شروان داشت و مداح پادشاهانی چون شروانشاه منوچهر و ابراهیم سلطان تیموری ، پسر شاهرخ میرزا (م ح ۸۳۸ق) گردید و پاداش و جوائز زیادی دریافت کرد. پس از مدتی به اصفهان رفت و در آنجا به خدمت خواجه صاین‌الدین علی‌بن محمد ترکه (۸۳۰/۸۳۵ق) که از بزرگان علم بود رسید و از او کسب فیض کرد. در زمینهٔ تصوف و عرفان از وی بهره‌ها برد. عاقبت به استرآباد برگشت و در همان‌جا درگذشت و در جوار مزار امازاده معصوم که به نه گوران معروف است به خاک سپرده شد. قاضی نورالله شوشتری در "مجالس‌المؤمنین" او را از شعرای شیعه شمرده و پاره‌ای از قصائد وی را در مدح امیرالمؤمنین (ع) آورده است.
آثار
از آثارش: دیوان شعر؛ "خمسه کاتبی"؛ ، شامل: "گلشن ابرار" به تقلید از "مخزن‌الاسرار" نظامی ، "مجمع‌البحرین" به تقلید از "خورشید و جمشید" سلمان ساوجی و همابی و همایون" خواجو که به دو بحر است که "ذوبحرین" خوانده می‌شود که این منظومه مقدمه‌ای به نثر دارد و موضوع عشق عرفانی ناظر و منظور است که به نام "ناظر و منظور" یا "ناصر و منصور" نیز معروف است؛ مثنوی "ده باب" به تقلید از "بوستان" سعدی ، مثنوی "سی‌نامه" یا "محب و محبوب"؛ مثنوی "کتاب دلربای" ، در سرگذشت قباد ، پادشاه یمن با وزیرش ، که بعد از ۸۳۰ق به نظم در آمده است. از دیگر مثنویات وی به "بهرام و گلندام" نیز می‌توان اشاره کرد.
منابع
- سایت ویستا، بازیابی: 1 مهر 1392
 | |
| شعرشناسی | * شعر * علم عروض * قافیه * تخلص * دیوان * مصراع * بیت * مقفا * قالب * مطلع * تغزل * بحور شعری |
| قالب‌های شعر | *مثنوی * قصیده * غزل * مسمط * مستزاد * ترجیع‌بند * ترکیب‌بند * قطعه * رباعی |
| سبک‌های شعر فارسی | * سبک خراسانی * سبک عراقی * سبک هندی * سبک بازگشت ادبی * شعر نو |
| شاعران پارسی گو: | همه*قرن 4 * قرن 5 * قرن 6 * قرن 7 * قرن 8 * قرن 9 * قرن 10 * قرن 11 * قرن 12 * قرن 13 * قرن 14 |
