میرزا یحیی مدرس بید آبادی

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۲ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۹:۵۴ توسط مهدی موسوی (بحث | مشارکت‌ها) (ویرایش)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

میرزا یحیى مدرس بیدآبادى (م، ۱۳۴۹ ق) عالم، عارف، ادیب و شاعر قرن سیزدهم و چهاردهم، و متبحر در علوم عقلی و نقلی و ریاضیات و هیئت و نجوم است. وی سال ها در اصفهان حوزه درس داشت. در علوم ادبی و فنون بلاغی نابغه عصر خود بود و اشعار او بلأخص در مداحی و مراثی ائمه معصومین علیهم السلام مشهور است.

M bidabadi.jpg
نام کامل میرزا یحیى مدرس بیدآبادى
زادروز 1254 قمری
زادگاه اصفهان
وفات 1349 قمری
مدفن تخت فولاد اصفهان

Line.png

اساتید

شیخ انصاری، آخوند کاشى،...

شاگردان

میرزا حسن وحید دستگردى، میرزا محمدحسن روضاتى،...

آثار

مرآت المصنف، دیوان اشعار،...


زندگی‌نامه و تحصیلات

آقا میرزا یحیى مدرّس بیدآبادى فرزند میرزا محمّداسماعیل، از احفاد ملا محمّدباقر محقّق سبزوارى، عالم فاضل و ادیب شاعر متخلّص به یحیى در حدود سال ۱۲۵۴ در اصفهان دیده به جهان گشود.

میرزا یحیی در اصفهان و نجف از محضر علماى بزرگى چون شیخ انصارى، شیخ محمّدباقر مسجدشاهى، شیخ محمّدباقر واثق همدانى و آقا میرزا محمّدهاشم چهارسوقى و میرزا محمدباقر صاحب روضات و آخوند کاشى بهره‌مند گردید. علوم غریبه را از ملاهادى سدهى فراگرفت. وى از نوابغ علم و ادب در دو قرن اخیر بود که در کلیه علوم ادبى و فقه و اصول استاد و در انواع حکمت از اشراقى و مشایى و ریاضى یگانه دوران و مخصوصاً در علوم غریبه و فلکیات متخصص و متبحر بود.

مدرس بید آبادی در مدرسه‌‌ى میرزا حسین واقع محله بید آباد اصفهان و نیز همواره در منزل مسکونى خود در پهلوى مسجد سید، حوزه درس گسترد و طلاب علوم در ادبیات و فقه و اصول و کلام و منطق و معانى و بیان به درسش حاضر و چندین نفر از بزرگان از مجلس درس او بیرون آمده‌‌اند.

شاگردان

از جمله شاگردانش مى‌توان به این افراد اشاره نمود:

  • میرزا حسن وحید دستگردى،
  • میرزا محمدحسین ملاذ روضاتى،
  • شیخ عباسعلى ادیب حبیب ‌آبادى،
  • میرزا محمدحسن روضاتى،
  • شیخ اسماعیل کلباسى،
  • میرزا سید حسن روضاتى.

آثار و تألیفات

از آثار و تألیفات او است:

  • مرآت المصنف در احوال مؤلف انیس‌‌اللّیل مرحوم حاجى میرزا محمدرضا کلباسى.
  • دیوان اشعار نزدیک به شش هزار بیت. دیوان اشعار او به طبع رسیده است.

وى در سخن‌سرایى نیز به مرتبه‌اى بلند نایل و از معاریف شعراى عصر خود بود و به عربى و فارسى شعر مى‌گفته است و بخصوص مراثى او مورد توجه مدّاحان و مرثیه‌ سرایان بوده است. نخستین شعرى که گفته در محضر فقیه اعظم شیخ انصارى استادش بوده که در معناى «حبیبى قمر بل شمس» بدیهتاً سروده:

تشبیه رخت به ماه کردم! شمسى و من اشتباه کردم

میرزا یحیی در ادبیات و سرودن اشعار عربى و فارسى مهارت داشت و اغلب اشعارش در مدح حضرات ائمه معصومین علیهم‌السلام است که مورد توجّه مدّاحان و مرثیه‌سرایان بوده. مدّاحان هر روز به منزل وى رفته و در دفاتر و بیاض‌هاى خود اشعار وى را ثبت مى‌کرده‌اند تا در مجالس روضه از آن بهره بگیرند. و چندین سال مرثیه‌خوانى در اصفهان منحصر به اشعار او بوده است.

در شعر تخلّص یحیى را برگزیده بود و از جمله آثار او دیوان اشعارى قریب به ۶ هزار بیت است. از جمله اشعار او این مسمط است که در مورد ماه ذی الحجه و عید قربان گفته است:

ماه قربان است کردن جان خود قربان خوش است * آنچه نزد دوست باشد موجب قرب آن خوش است

جان خود قربان نمودن در ره جانان خوش است * بختی نفس از پی تقدیم این فرمان خوش است

هان به فرمان خلیل است از جلیل است ای ذبیح

ویژگی‌های اخلاقی

ایشان داراى اخلاق حمیده و صفات پسندیده بود و با وجودى که علّامه‌‌ى دهر و جامع فضل و کمال بوده هیچگاه در صدد شهرت نبود و همیشه با کمال زهد و ورع در گوشه انزوا و ریاضت بسر مى‌برد و با خلوص عقیده بیشتر همّ خود را مصروف سرودن اشعار در مدح و مصیبت پیغمبر صلى الله علیه وآله و ائمه اطهار علیهم السلام مى‌نمود.

مدرس بیدآبادى براى تحصیل معاش همواره به تحریرات شرعیه اشتغال داشته است و در خانه‌ى مسکونى‌اش بدان کار همت مى‌گماشت.

وفات

مرحوم مدرس بیدآبادى در سن نزدیک به ۹۵ سالگى در روز چهارشنبه ۵ ذى‌قعده سال ۱۳۴۹ قمرى برابر با چهارم فروردین‌ماه ۱۳۱۰ شمسى پس از اداى نماز صبح در اصفهان وفات کرد و جسد او را در تخت ‌فولاد در تکیه‌ى میرزا رفیعاء نایینى به خاک سپردند که بعداً متأسفانه آن را تسطیح کرده و جزو اراضى فرودگاه قدیم اصفهان شد. اکنون تکیه میرزا رفیعا جزو اراضى فرودگاه (پایگاه هوایى بدر سپاه) است.

منابع