مهج الدعوات و منهج العبادات (کتاب)

نویسنده	ابن طاووس
موضوع	دعا
زبان	عربی
تعداد جلد	1
محقق	جواد قیومی اصفهانی
مهج الدعوات و منهج‌ العنايات

مؤلف

سید رضی الدین علی بن موسی (589-664 ق)، معروف به سید بن طاووس از بزرگترین علمای ربانی شیعه در قرن هفتم بود. او از نوادگان امام حسن مجتبى و امام سجاد (ع) است و در شهر حله ولادت نمود. جد هفتم ايشان، محمد بن اسحاق، كه به خاطر زيبايى و ملاحتش به طاووس مشهور شده بود از سادات بزرگوار مدينه محسوب مى‌شد. سید بن طاووس نقیب شیعیان در زمان حکومت مغول بر بغداد بود و وی را به سبب تقوا، مراقبه فراوان و حالات عرفانی «جمال العارفین» خوانده‌اند. او آثار بسیاری دارد که موضوع غالب آنها ادعیه و زیارات است. کتاب مقتل سید الشهداء او با نام لهوف نیز معروف است. علامه حلی و شیخ یوسف سدیدالدین (پدر علامه حلی) از شاگردان سید بن طاووس بودند.

موضوع

ادعيه و احراز.

اين كتاب، از آخرين تأليفات سيد است كه در سال 662 هجرى، يعنى دو سال قبل از وفات تأليف كرده است. ابن طاووس كتاب مهج الدعوات را فصل بندى نكرده است.

انگيزه تأليف

فرهنگ دعا در دين مقدس اسلام جايگاه ويژه اى دارد. اين مطلب با سيرى در موضوع كتب تأليف شده در تاریخ اسلام و نسبت تعداد كتاب هاى ادعيه به بقيه موضوعات كاملا مشهود است.

به لحاظ اهميت فراوانى كه ائمه اطهار علیهم السلام براى دعا و نقش آن در زندگى انسان قائل بوده اند، علماى بزرگوار علاوه بر توجه خاص به اين موضوع، براى گسترش اين فرهنگ پربار تلاش فراوانى كرده اند. عالمانى مانند رضى الدين سيد ابن طاووس كه از وجيه ترين علماى تشيع هستند اكثر تأليفات خود را به ادعيه اختصاص داده اند. سيد، خود نقل مى كند كه در كتابخانه شخصى اش بيش از هفتاد جلد كتاب دعا از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه عليهم السلام وجود دارد و كتاب هايى مانند مهج الدعوات را از آنها تهيه كرده است.

ابن طاووس در اين كتاب، تنها ادعيه مطلقه را نقل كرده كه اختصاص به زمانى خاص يا مكانى خاص ندارند. برخلاف كتبى مانند جمال الأسبوع و الاقبال كه نظر به زمان و مكان هاى خاص داشتند.

ترتيب مطالب

سيد در هر موضوع از پيامبر صلى اللّه عليه و آله شروع كرده و به امام زمان عجل الله تعالى فرجه ختم نموده و پس از آن از غير ائمه عليهم السلام هم مواردى نقل مى كند.

ابتداى كتاب، احراز وارده از معصومين عليهم السلام است و بعد از آن ادعيه و احراز هر يك از ائمه به صورت مفصل ذكر شده است. سپس ادعيه پيامبران گذشته به ترتيب آمده است.

سيد در جاى جاى اين كتاب شريف ادعيه و احرازى از خود با عنوان «دعاء ورد على خاطري» نقل نموده است. همچنين دعاهايى به عنوان ادعيه متفرقه از كتب مختلف آورده است.

در پايان كتاب نيز چند فصل پيرامون اوقات استجابت دعا و صفات داعى و... حسن ختام كتاب گشته.

سيد رضى الدين بن طاووس كه قصدش تنها تهيه كتابى در ادعيه بوده، تمام سندهاى ادعيه و روايات را حذف كرده و تنها به ذكر نام راوى از امام عليه السلام اكتفا نموده است. البته در بسيارى موارد نام مأخذ دعا را هم آورده.

ترجمه

در طبع حاضر، متون كتاب - بجز ادعيه و احراز - توسط ميرزا على اصغر صدرالمعالى ترجمه شده و با خط نستعليق زيبايى در حاشيه كتاب آمده است. ضمنا تصحيح نسخه هم توسط ايشان صورت گرفته و تاريخ آن، سال 1323 هجرى (همزمان با چاپ همان نسخه از كتاب) ذكر شده است.

چاپ

كتاب شريف مهج الدعوات بارها به چاپ رسيده از جمله:

1. در بمبئى سال 1299 هجرى و در همان سال در ايران.
2. در سال 1334 هجرى در تبريز، در اين چاپ مقدمه اى با عنوان طاووسيه از سيد محمود حسينى طباطبائى تبريزى در ابتداى آن آمده كه شرح حال خاندان ابن طاووس است.
3. چاپ كتاب همراه با ترجمه صدرالمعالى در حاشيه كتاب در سال 1323 هجرى. در اين طبع، كتاب ديگر سيد المجتنى من الدعاء المجتبى در آخر كتاب چاپ شده و رساله طاووسيه پس از آن آمده است.
4. چاپ حاضر در برنامه كه توسط انتشارات دار الذخائر قم از روى نسخه سال 1323 ه عكسبردارى شده است.

در اين چاپ، ترجمه و حواشى و رساله طاووسيه همراه كتاب هستند.

منابع

سایت قرانی ایکنا

متن کتاب مهج الدعوات و منهج‌ العنايات

مهج الدعوات و منهج‌ العنايات