منابع رجالی اهل سنت
بيان حال راويان از جهت وثاقت و ضعف و مسائل ديگر چون: مشايخ و شاگردان آنها، مسافرتهايشان و وطنهايشان در آغاز به شكل شفاهى بوده است. آغاز تدوين كتابهاى رجالى به شكل جدى، نيمه اول قرن سوم هجرى است و در ابتدا به خاطر مناسبت علم رجال با علم تاريخ اغلب با عنوان كتاب تاريخى تأليف شده اند.
پيش از آن تنها عده معدودى در اين علم كتاب تأليف كرده اند كه اكنون هيچ نسخه اى از آن كتابها موجود نيست، مانند: التأريخ، تأليف ليث بن سعد (م ۱۷۵ ق)، التأريخ تأليف عبداللّه بن مبارك. (م۱۸۱ ق)
در آغاز تدوين كتابهاى رجالى بيشترين توجه مؤلفان اين كتابها به ضبط نام راويان و بيان حال آنها از جهت وثاقت و ضعف، معطوف مى شد و كتاب هاى رجالى اغلب به شكل عام به تمام رجال و راويان مى پرداختند. سپس با شروع قرن چهارم هجرى، كتابهاى رجالى بيشتر به شكلى تخصصى تأليف شدند و با هدفى خاص و در موضوع معينى از مسائل رجالى نگارش يافتند. در ذیل به معرفى كتاب هاى رجالى اى مى پردازيم:
محتویات
كتاب هاى درباره شناخت صحابيان
- الاستيعاب فى معرفة الأصحاب، تأليف ابوعمر يوسف بن عبدالبرّ نمرى اندلسى معروف به ابن عبدالبَرّ. (م ۴۶۳ ق)
- أُسد الغابة فى معرفة الصحابة، تأليف عزّالدين ابوالحسن على بن محمّد بن اثير جزرى معروف به ابن اثير. (م۶۳۰ ق)
- الإصابة فى تمييز الصحابة تأليف شهاب الدين ابوالفضل احمد بن على عسقلانى، معروف به ابن حَجَر. (م۸۵۲ ق)
كتاب هاى طبقات
- الطبقات الكبرى، تأليف ابوعبداللّه محمّد بن سعد بن منيع بصرى معروف به كاتب واقدى. (م۲۳۰ ق)
- الطبقات، تأليف خليفة بن خيّاط. (م۲۴۰ ق)
كتاب هاى جامع راويان ثقه و ضعيف
- معرفة الرجال والتأريخ والعلل از يحيى بن معين. (م۲۳۳ ق)
- التاريخ الكبير، تأليف ابوعبداللّه محمد بن اسماعيل بخارى (م ۲۵۶ ق)
- الجرح والتعديل، تأليف عبدالرحمان بن محمد بن ادريس حنظلى رازى معروف به ابن ابى حاتم رازى.(م ۳۲۷ ق)
كتاب هاى خاص ضعفا
- المجروحين من المحدثين تأليف ابوحاتم محمّد بن احمد بن حِبّان بُستى. (م۳۵۴ ق)
- الضعفاء الكبير تأليف ابوجعفر محمّد بن عمرو عُقيلى. (م ۳۲۲ ق)
- الكامل فى ضعفاء الرجال تأليف ابواحمد عبداللّه بن عدى جرجانى. (م ۳۶۵ ق)
- ميزان الاعتدال فى نقد الرجال، تأليف شمس الدين محمّد ذهبى. (م ۷۴۸ ق)
- لسان الميزان، تأليف شيخ الاسلام شهاب الدين ابوالفضل احمد بن على عسقلانى معروف به ابن حَجَر. (م۸۵۲ ق)
كتابهاى خاص ثقات
- الثقات تأليف ابوالحسن أحمد بن عبداللّه بن صالح عجلى (م۲۶۱ه) با ترتيب نورالدين ابوالحسن على بن ابى بكر هيثمى.(م۸۰۷ ق)
- الثقات تأليف ابوحاتم محمّد بن احمد بن حبان بُستى. (م۳۵۴ ق)
- تاريخ أسماء الثقات ممن نقل عنهم العلم، تأليف عمر بن احمد بن شاهين. (م۳۸۵ ق)
- تذكرة الحفّاظ، تأليف شمس الدين ذهبى. (م۷۴۸ ق)
رجال جوامع روايى
- الكمال فى أسماء الرجال تأليف عبدالغنى بن عبدالواحد جماعيلى (م۶۰۰ ق)
- تهذيب الكمال فى أسماء الرجال، تأليف ابوالحجاج يوسف بن عبدالرحمان مِزِّى (م۷۴۲ ق)
- تهذيب التهذيب تأليف شيخ الاسلام شهاب الدين ابوالفضل احمد بن على عسقلانى معروف به ابن حَجَر (م۸۵۲ ق)
- تقريب التهذيب تأليف ابن حجر
رجال شهرها
- تاريخ بغداد تأليف ابوبكر احمد بن على بن ثابت معروف به خطيب بغدادى (م۴۶۳ ق)
- تاريخ مدينة دمشق تأليف ابوالقاسم على بن حسن بن هبة اللّه دمشقى معروف به ابن عساكر (م۵۷۱ ق)
- تاريخ جرجان تأليف ابوالقاسم حمزة بن يوسف سهمى (م۴۲۷ ق)
