مختار ثقفی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
 
__toc__
 
__toc__
  
مختار بن ابی عبید مکنی به ابواسحاق در سال اول هجری به دنیا آمد.<ref name="majlesi">محمدباقر مجلسی؛ بحارالانوار، تهران، انتشارات اسلامیه، ۱۳۹۴ ه.ق، ج ۴۵، ص ۳۵۰.</ref> پدرش ابو عبید از مردان صالح قبیله [[ثقیف]] بود که در واقعه [[قس ناظف]] در جنگ با ایرانیان به شهادت رسید<ref> ثقفی کوفی، ابواسحاق(ابراهیم بن محمد)؛ الغارات، ج ۲، ص ۵۱۷. </ref> و مادرش دومه دختر وهب بن عمر بن معتب که ابوعبید به واسطه خوابی که دید و در خواب به او گفته شد که با دومه ازدواج کند او را به همسری خویش برگزید.<ref name="majlesi"/>  
+
مختار بن ابی عبید مکنی به ابواسحاق در سال اول هجری به دنیا آمد.<ref name="majlesi">محمدباقر مجلسی؛ بحارالانوار، تهران، انتشارات اسلامیه، ۱۳۹۴ ه.ق، ج ۴۵، ص ۳۵۰.</ref> پدرش ابو عبید از مردان صالح قبیله [[ثقیف]] بود که در واقعه قس ناظف در جنگ با ایرانیان به شهادت رسید<ref> ثقفی کوفی، ابواسحاق(ابراهیم بن محمد)؛ الغارات، ج ۲، ص ۵۱۷. </ref> و مادرش دومه دختر وهب بن عمر بن معتب که ابوعبید به واسطه خوابی که دید و در خواب به او گفته شد که با دومه ازدواج کند او را به همسری خویش برگزید.<ref name="majlesi" /> گفته شده مختار خود در واقعه قس ناظف در حالی که سیزده سال بیشتر نداشت حاظر بود و  قصد داشت در قتال شرکت کند که عمویش سعد بن مسعود مانع او شد.<ref name="majlesi" /> بی باکی، شجاعت، بلند همتی، زیرکی و حاضر جوابی اوصافی بود که مختار از همان ابتدا با آنها بالید. از [[اصبغ بن نباته]] نقل شده است که  مختار را دیدم که بر زانوی [[امیرالمومنین]] نشسته بود و آن حضرت دست بر سرش می کشید و  می گفت : ای کَیِس ای کَیِس و به همین خاطر کیسان نامیده شد. که فرقه [[کیسانیه]] به او منتسب است.<ref>محمدباقر مجلسی؛ بحارالانوار، تهران، انتشارات اسلامیه، ۱۳۹۴ ه.ق، ج ۴۵، ص ۳۵۱.</ref>
 
 
گفته شده مختار خود در واقعه قس ناظف در حالی که سیزده سال بیشتر نداشت حاظر بود و  قصد داشت در قتال شرکت کند که عمویش سعد بن مسعود مانع او شد.<ref name="majlesi"/> بی باکی، شجاعت، بلند همتی، زیرکی و حاضر جوابی اوصافی بود که مختار از همان ابتدا با آنها بالید. از [[اصبغ بن نباته]] نقل شده است که  مختار را دیدم که بر زانوی امیر المومنین نشسته بود و آن حضرت دست بر سرش می کشید و  می گفت : ای کَیِس ای کَیِس و به همین خاطر کیسان نامیده شد. که فرقه کیسانیه به او منتسب است<ref>محمدباقر مجلسی؛ بحارالانوار، تهران، انتشارات اسلامیه، ۱۳۹۴ ه.ق، ج ۴۵، ص ۳۵۱.</ref>
 
 
 
 
==مختار در جریان واقعه کربلا==
 
==مختار در جریان واقعه کربلا==
  
زمانی که [[مسلم بن عقیل]] به [[کوفه]] آمد تا برای حضرت [[امام حسین |ابا عبدالله]] علیه السلام [[بیعت]] بگیرد، او اولین نفری بود که با مسلم پیمان بست، سپس خانه ‌اش را در اختیار مسلم قرار داد تا در آن جا، مسلم از مردم بیعت بگیرد.<ref>[[روضة الصفا]]، ج ۳، ص ۲۰۸.</ref>
+
زمانی که [[مسلم بن عقیل]] به [[کوفه]] آمد تا برای حضرت [[امام حسین |ابا عبدالله]] علیه السلام [[بیعت]] بگیرد، او اولین نفری بود که با مسلم پیمان بست، سپس خانه ‌اش را در اختیار مسلم قرار داد تا در آن جا، مسلم از مردم [[بیعت]] بگیرد.<ref>[[روضة الصفا]]، ج ۳، ص ۲۰۸.</ref>
  
پس از ورود [[ابن زیاد]] به کوفه و فراری شدن مردم از دور مسلم، مختار به همراه عده‌ای دیگر از بزرگان کوفه به زندان افتادند و به هنگام واقعه کربلا در زندان بسر می برد.
+
پس از ورود [[ابن زیاد]] به [[کوفه]] و فراری شدن مردم از دور مسلم، مختار به همراه عده‌ای دیگر از بزرگان کوفه به زندان افتادند و به هنگام واقعه [[کربلا]] در زندان بسر می برد.
  
طبق آنچه [[ابراهيم بن محمّد ثقفي]] در کتاب «[[الغارات]]» نوشته است : «عبيدالله [[میثم تمار]] را حبس نمود و با او مختار را به زندان افکند. ميثم تمّار در زندان به مختار نوید می دهد که : تو به زودي آزاد مي‌شوي و براي انتقام خون حسين قيام مي‌کني و همين کسي که قصد کشتن تو را دارد را مي‌کشي.» <ref> الغارات، ج2، ص797 </ref>
+
طبق آنچه [[ابراهیم بن محمد ثقفی|ابراهیم بن محمّد ثقفی]] در کتاب «[[الغارات]]» نوشته است: «[[عبیدالله بن زیاد|عبیدالله]]، [[میثم تمار]] را حبس نمود و با او مختار را به زندان افکند. میثم تمّار در زندان به مختار نوید می دهد که: تو به زودی آزاد می‌شوی و برای انتقام خون حسین قیام می‌کنی و همین کسی که قصد کشتن تو را دارد را می‌کشی.» <ref> الغارات، ج۲، ص۷۹۷ </ref>
  
 
==قیام مختار==
 
==قیام مختار==
  
پس از جریان [[کربلا]]، شوهر خواهرش [[عبدالله بن عمر]] - فرزند خلیفه سوم که در میان مردم به عنوان صحابی رسول ‌الله صلی الله علیه و آله و فقیه، مشهور بود - در نزد [[یزید]] برای او وساطت نمود و مختار به دستور یزید از زندان آزاد شد.  
+
پس از جریان [[کربلا]]، شوهر خواهرش [[عبدالله بن عمر]] - فرزند [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] که در میان مردم به عنوان [[صحابی]] [[پیامبر اسلام|رسول ‌الله]] صلی الله علیه و آله و فقیه، مشهور بود - در نزد [[یزید]] برای او وساطت نمود و مختار به دستور یزید از زندان آزاد شد.  
  
او پس از اطلاع یافتن از آمادگی مردم کوفه، در سال 64 هجری از [[مکه]] وارد کوفه شد. در این زمان [[قیام توابین]] با شکست روبرو شده بود.<ref>اخطب خوارزمی، مقتل الحسین علیه‌السلام، منشورات المفید، قم، بی ‌تا، ج ۲، ص ۲۰۲.</ref>
+
او پس از اطلاع یافتن از آمادگی مردم کوفه، در سال ۶۴ هجری از [[مکه]] وارد کوفه شد. در این زمان [[قیام توابین]] با شکست روبرو شده بود.<ref>اخطب خوارزمی، مقتل الحسین علیه‌السلام، منشورات المفید، قم، بی ‌تا، ج ۲، ص ۲۰۲.</ref>
  
مختار، در 14 [[ربيع الاول]] سال 66 در كوفه قيام كرد و [[عبدالله بن مطيع]] را كه كارگزار [[عبدالله بن زبير]] بود بيرون نمود. آغاز قيامشان با شعار «يا منصور امت‌» و «يا لثارات ‌الحسين‌» بود.
+
مختار، در ۱۴ [[ربیع الاول]] سال ۶۶ در کوفه قیام کرد و عبدالله بن مطیع را که کارگزار [[عبدالله بن زبیر|عبدالله بن زبیر]] بود بیرون نمود. آغاز قیامشان با شعار «یا منصور امت‌» و «[[یا لثارات الحسین علیه السلام|یا لثارات ‌الحسین‌]]» بود. درگیرهاى سختى در محله ‌ها و میدانهاى کوفه پیش آمد. گروه هایى کشته و گروه هایى تسلیم شدند و مختار وارد قصر شد و فردایش براى مردم سخنرانى کرد. اشراف [[کوفه]] با او بیعت کردند.
  
درگيرهاى سختى در محله ‌ها و ميدانهاى كوفه پيش آمد. گروه هايى كشته و گروه هايى تسليم شدند و مختار وارد قصر شد و فردايش براى مردم سخنرانى كرد، اشراف [[كوفه]] با او بيعت كردند.
+
مختار پس از استیلا بر اوضاع، یکایک قاتلان حسین علیه السلام را دستگیر مى ‌کرد و مى ‌کشت. نیروهایى هم به اطراف مى‌ فرستاد تا هم بر آن مناطق استیلا یابد و هم جنایتکاران را گرفته و به کیفر رساند.
  
مختار پس از استيلا بر اوضاع، يكايك قاتلان حسين علیه السلام را دستگير مى ‌كرد و مى ‌كشت. نيروهايى هم به اطراف مى‌ فرستاد تا هم بر آن مناطق استيلا يابد و هم جنايتكاران را گرفته و به كيفر رساند.
+
مدت ها این تحرکات و دستگیری ها و نبرد با مقاومت کنندگان از طرفداران [[بنی امیه|بنى امیه]] ادامه داشت. مختار موفق شد کسانى چون ‌[[عمر سعد]]، [[شمر بن ذی الجوشن|شمر]]، [[ابن زیاد]]، [[خولى]]، [[سنان بن انس|سنان]]، [[حرمله]]، [[حکیم بن طفیل|حکیم بن طفیل]]، منقذ بن مره، زید بن رقاد، زیاد بن مالک، مالک بن بشر، عبدالله بن اسید، [[عمرو بن حجاج زبیدی|عمرو بن حجاج]] و بسیارى از کسان را که در کربلا دستشان به خون شهدا آلوده بود از دم تیغ گذراند و پیکرشان را بسوزاند و یا در مقابل سگ ها بیندازد.<ref>برگرفته و تلخیص شده از: در کربلا چه گذشت (ترجمه نفس المهموم)، ص ۷۷۶ به بعد.</ref>
  
مدت ها اين تحركات و دستگيري ها و نبرد با مقاومت كنندگان از طرفداران بنى اميه ادامه داشت. مختار موفق شد كسانى چون ‌[[عمر سعد]]، [[شمر]]، [[ابن زياد]]، [[خولى]]، [[سنان]]، [[حرمله]]، [[حكيم بن طفيل]]، [[منقذ بن مره]]، [[زيد بن رقاد]]، [[زياد بن مالك]]، [[مالك بن بشر]]، [[عبدالله بن اسيد]]، [[عمرو بن حجاج]] و بسيارى از كسان را كه در كربلا دستشان به خون شهدا آلوده بود از دم تيغ گذراند و پيكرشان را بسوزاند و يا در مقابل سگ ها بيندازد.<ref>برگرفته و تلخيص شده از: در كربلا چه گذشت (ترجمه نفس المهموم)، ص 776 به بعد.</ref>
+
مختار سر «ابن زیاد» را به [[مدینه]] نزد [[محمد حنفیه]] فرستاد، او هم آن‌ سر را پیش [[امام سجاد علیه السلام|امام سجاد]] علیه السلام آورد. آن حضرت مشغول غذا خوردن بود. با دیدن این صحنه [[سجده]] شکر به جاى آورد و فرمود: «الحمدلله الذى ادرک لى ثارى من عدوى و جزى الله‌ المختار خیرا...».<ref>معالى السبطین، ج ۲، ص ۲۶۰.</ref>
  
مختار سر «ابن زياد» را به [[مدينه]] نزد [[محمد حنفيه]] فرستاد، او هم آن‌ سر را پيش امام سجاد علیه السلام آورد. آن حضرت مشغول غذا خوردن بود. با ديدن اين صحنه [[سجده]] شكر به جاى آورد و فرمود: «الحمدلله الذى ادرك لى ثارى من عدوى و جزى الله‌المختار خيرا...».<ref>معالى السبطين، ج 2، ص 260.</ref>
+
مختار، هجده ماه حکومت کرد (تا ۱۴ [[رمضان]] سال ۶۷) و در سن ۶۷ سالگى در درگیرى با سپاهیان عبدالله بن زبیر به شهادت رسید.
 
 
مختار، هجده ماه حكومت كرد (تا 14 [[رمضان]] سال 67) و در سن 67 سالگى در درگيرى با سپاهيان عبدالله بن زبير به شهادت رسيد.
 
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
  
 
==منابع==
 
==منابع==
*[[محمد باقر مجلسی]]، [[بحار الانوار]]
+
 
*ابراهیم بن محمد ثقفی، الغارات
+
*[[محمد باقر مجلسی]]، [[بحار الانوار]].
* جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
+
*ابراهیم بن محمد ثقفی، الغارات.
* [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=31299 قیام مختار و اهل بیت علیهم السلام، حسن رضايی، سایت پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام (بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی)]، تاریخ بازیابی: 27 شهریور 1391.
+
*جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
 +
*[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=31299 قیام مختار و اهل بیت علیهم السلام، حسن رضايی، سایت پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام (بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی)]، تاریخ بازیابی: 27 شهریور 1391.
  
 
==پیوندها==
 
==پیوندها==
 
[http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=question&id=31879 پاسخ به سه پرسش در باره مختار]
 
[http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=question&id=31879 پاسخ به سه پرسش در باره مختار]
 
  
 
[[رده:خونخواهی امام حسین علیه السلام]]
 
[[رده:خونخواهی امام حسین علیه السلام]]
 
[[رده:اصحاب اهل البیت علیهم السلام]]
 
[[رده:اصحاب اهل البیت علیهم السلام]]
 
{{الگو:واقعه عاشورا}}
 
{{الگو:واقعه عاشورا}}

نسخهٔ ‏۲۲ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۰۲

مختار بن ابی عبید مکنی به ابواسحاق در سال اول هجری به دنیا آمد.[۱] پدرش ابو عبید از مردان صالح قبیله ثقیف بود که در واقعه قس ناظف در جنگ با ایرانیان به شهادت رسید[۲] و مادرش دومه دختر وهب بن عمر بن معتب که ابوعبید به واسطه خوابی که دید و در خواب به او گفته شد که با دومه ازدواج کند او را به همسری خویش برگزید.[۱] گفته شده مختار خود در واقعه قس ناظف در حالی که سیزده سال بیشتر نداشت حاظر بود و قصد داشت در قتال شرکت کند که عمویش سعد بن مسعود مانع او شد.[۱] بی باکی، شجاعت، بلند همتی، زیرکی و حاضر جوابی اوصافی بود که مختار از همان ابتدا با آنها بالید. از اصبغ بن نباته نقل شده است که مختار را دیدم که بر زانوی امیرالمومنین نشسته بود و آن حضرت دست بر سرش می کشید و می گفت : ای کَیِس ای کَیِس و به همین خاطر کیسان نامیده شد. که فرقه کیسانیه به او منتسب است.[۳]

مختار در جریان واقعه کربلا

زمانی که مسلم بن عقیل به کوفه آمد تا برای حضرت ابا عبدالله علیه السلام بیعت بگیرد، او اولین نفری بود که با مسلم پیمان بست، سپس خانه ‌اش را در اختیار مسلم قرار داد تا در آن جا، مسلم از مردم بیعت بگیرد.[۴]

پس از ورود ابن زیاد به کوفه و فراری شدن مردم از دور مسلم، مختار به همراه عده‌ای دیگر از بزرگان کوفه به زندان افتادند و به هنگام واقعه کربلا در زندان بسر می برد.

طبق آنچه ابراهیم بن محمّد ثقفی در کتاب «الغارات» نوشته است: «عبیدالله، میثم تمار را حبس نمود و با او مختار را به زندان افکند. میثم تمّار در زندان به مختار نوید می دهد که: تو به زودی آزاد می‌شوی و برای انتقام خون حسین قیام می‌کنی و همین کسی که قصد کشتن تو را دارد را می‌کشی.» [۵]

قیام مختار

پس از جریان کربلا، شوهر خواهرش عبدالله بن عمر - فرزند خلیفه دوم که در میان مردم به عنوان صحابی رسول ‌الله صلی الله علیه و آله و فقیه، مشهور بود - در نزد یزید برای او وساطت نمود و مختار به دستور یزید از زندان آزاد شد.

او پس از اطلاع یافتن از آمادگی مردم کوفه، در سال ۶۴ هجری از مکه وارد کوفه شد. در این زمان قیام توابین با شکست روبرو شده بود.[۶]

مختار، در ۱۴ ربیع الاول سال ۶۶ در کوفه قیام کرد و عبدالله بن مطیع را که کارگزار عبدالله بن زبیر بود بیرون نمود. آغاز قیامشان با شعار «یا منصور امت‌» و «یا لثارات ‌الحسین‌» بود. درگیرهاى سختى در محله ‌ها و میدانهاى کوفه پیش آمد. گروه هایى کشته و گروه هایى تسلیم شدند و مختار وارد قصر شد و فردایش براى مردم سخنرانى کرد. اشراف کوفه با او بیعت کردند.

مختار پس از استیلا بر اوضاع، یکایک قاتلان حسین علیه السلام را دستگیر مى ‌کرد و مى ‌کشت. نیروهایى هم به اطراف مى‌ فرستاد تا هم بر آن مناطق استیلا یابد و هم جنایتکاران را گرفته و به کیفر رساند.

مدت ها این تحرکات و دستگیری ها و نبرد با مقاومت کنندگان از طرفداران بنى امیه ادامه داشت. مختار موفق شد کسانى چون ‌عمر سعد، شمر، ابن زیاد، خولى، سنان، حرمله، حکیم بن طفیل، منقذ بن مره، زید بن رقاد، زیاد بن مالک، مالک بن بشر، عبدالله بن اسید، عمرو بن حجاج و بسیارى از کسان را که در کربلا دستشان به خون شهدا آلوده بود از دم تیغ گذراند و پیکرشان را بسوزاند و یا در مقابل سگ ها بیندازد.[۷]

مختار سر «ابن زیاد» را به مدینه نزد محمد حنفیه فرستاد، او هم آن‌ سر را پیش امام سجاد علیه السلام آورد. آن حضرت مشغول غذا خوردن بود. با دیدن این صحنه سجده شکر به جاى آورد و فرمود: «الحمدلله الذى ادرک لى ثارى من عدوى و جزى الله‌ المختار خیرا...».[۸]

مختار، هجده ماه حکومت کرد (تا ۱۴ رمضان سال ۶۷) و در سن ۶۷ سالگى در درگیرى با سپاهیان عبدالله بن زبیر به شهادت رسید.

پانویس

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ محمدباقر مجلسی؛ بحارالانوار، تهران، انتشارات اسلامیه، ۱۳۹۴ ه.ق، ج ۴۵، ص ۳۵۰.
  2. ثقفی کوفی، ابواسحاق(ابراهیم بن محمد)؛ الغارات، ج ۲، ص ۵۱۷.
  3. محمدباقر مجلسی؛ بحارالانوار، تهران، انتشارات اسلامیه، ۱۳۹۴ ه.ق، ج ۴۵، ص ۳۵۱.
  4. روضة الصفا، ج ۳، ص ۲۰۸.
  5. الغارات، ج۲، ص۷۹۷
  6. اخطب خوارزمی، مقتل الحسین علیه‌السلام، منشورات المفید، قم، بی ‌تا، ج ۲، ص ۲۰۲.
  7. برگرفته و تلخیص شده از: در کربلا چه گذشت (ترجمه نفس المهموم)، ص ۷۷۶ به بعد.
  8. معالى السبطین، ج ۲، ص ۲۶۰.

منابع

پیوندها

پاسخ به سه پرسش در باره مختار

11.jpg
واقعه عاشورا
قبل از واقعه
شرح واقعه
پس از واقعه
بازتاب واقعه
وابسته ها