محمد بن سنان
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
محمد بن سنان ابوجعفر الزاهرى
كلمات علما در باب او مختلف است غايت اختلاف حتى از شخص واحد، شيخ مفيد رحمةالله او را در (ارشاد) از خواص و ثقات حضرت امام كاظم علیه‌السلام و از اهل ورع و فقه و علم، از شيعه آن حضرت نوشته[۱] و در رساله ديگر خود، او را مطعون شمرده و شيخ الطائفه در (فهرست) و (رجال) او را ضعيف شمرده و در (كتاب غيبت) در ذكر ممد و حين از خواص ائمه اطهار عليهم‌السلام او را تعداد نموده چنانچه فرموده: و از ممدوحين حمران بن اعين است تا آن كه فرموده و از جمله ايشان است بنا به روايتى كه ابوطالب قمى نقل فرموده كه گفت داخل شدم بر حضرت جواد علیه‌السلام در آخر عمرش شنيدم كه فرمود: جزا دهد خداوند صفوان بن يحيى و محمد بن سنان و زكريا بن آدم و سعد بن سعد را از من جزاى خير، پس به تحقيق كه وفا كردند از براى من.
و نيز شيخ فرموده: و اما محمد بن سنان پس به درستى كه روايت شده از على بن حسين بن داود كه گفت شنيدم كه حضرت امام جواد علیه‌السلام ذكر فرمود محمد بن سنان را به خير و فرمود: «رَضِىَ اللّهُ عَنْهُ بِرِضائى عَنْهُ فَما خالَفَنى وَ ما خالَفَ اَبى قَطُّ».[۲]
و آيت الله علامه رحمه الله در (خلاصه) در او توقف فرموده و در (مختلف) فرموده: قَدْ بَيَّنّا رُجُحانَ الْعَمَلِ بِرَوايَةِ مُحَمَّدِ بْنِ سِنانٍ. و سيد بن طاووس رحمه الله در (فلاح السائل) فرموده: شنيدم از كسى كه ذكر مى‌كرد طعن بر محمد بن سنان را و شايد او واقف نشده مگر بر طعن او و مطلع نگشته بر تزكيه و ثنايى كه او از براى او است و همچنين احتمال هست در بيشتر از طعن‌ها پس ذكر فرموده مدائح او را و آن كه معجزه حضرت جواد علیه‌السلام در او ظاهر شد چه آن كه او نابينا بود و مسح كرد آن حضرت چشم او را به او رد شد چنان كه در فصل معجزات حضرت جواد علیه‌السلام خبرش مذكور شد و هم روايتى نقل كرده كه اِنَّهُ كانَ مُتَقَشِّفا مُتَعَبِّدا.[۳]
و بالجمله: در محمد بن سنان علما كلام را بسط داده‌اند، هر كه طالب است رجوع نمايد به (رجال كبير) و (تعليقه) و (رجال سيد اجل علامه بحرالعلوم) و (خاتمه مستدرك) شيخ مرحوم؛ چه اين مختصر را مقام آن نيست. گويند كه بعضى از عارفين تفأل زد به كتاب الله مجيد براى استعلام حال محمد بن سنان اين آيه به نظرش آمد: «اِنَّما يَخْشَى اللّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ».[۴]
و نسب محمد بن سنان رضى الله عنه منتهى مى‌شود به زاهر مولى عمرو بن الحمق كه در كربلا شهيد شد، به اين نحو محمد بن الحسن[۵] بن سنان بن عبدالله بن زاهر و در ترجمه زاهر، به آن اشارات رفت در مجلد اول و در ميان اولاد و احفاد محمد جمله‌اى از راويان احاديث مى‌باشند از جمله ابوعيسى محمد بن احمد بن محمد بن سنان است كه از مشايخ شيخ صدوق است.
پانویس
منبع
حاج شیخ عباس قمی, منتهی الآمال، قسمت دوم، باب یازدهم: در تاريخ حضرت جواد عليه‌السلام
