محراب
مِحراب يا نمازگاه، محلي در مسجد و كليسا است كه پيشواي ديني يا پيش‌نماز در اثناي نماز گزاردن در آن ميايستد.
محتویات
محل قرار گرفتن محراب
در مسجدها محراب در گوشهٔ قبله مسجد قرار دارد طرز قرار گرفتن محراب، جهت قبله را در داخل مسجد مشخص ميكند. وجود محراب در همه مساجد لازم نیست.
ريشه كلمه محراب
برخي بر اين باورند كه ريشهٔ محراب از فعل حرب به معني «جنگيدن»، است و بنابراين محراب هم به معني «ميدان جنگ» است و اشاره به «محل جنگيدن با شيطان» دارد و برخي ديگر اين توضيح را براي ارتباط اين واژه و فعل كافي نمي‌دانند و به دنبال ريشهٔ آن در زبان‌هاي ديگر هستند. البته هم‌اكنون اين تئوري نامحتمل دانسته مي‌شود زيرا گفته مي‌شود اين واژه پيش از اسلام براي اشاره به نوعي بنا به كار مي‌رفته است. همچنين به پرستش‌گاه‌هاي آيين مهرپرستي كه در ايران و بين النهرين رواج داشته است مهرابه گفته مي‌شده است.1.بالای خانه و صدر مجلس . 2 - جای ایستادن پیشنماز در مسجد. 3 - بخشی از یک عبادتگاه که در هنگام عبادت رو به آن می ایستند. ج . محاریب .در تعابير اهل معنا محراب؛ يعني «محل حرب و جنگ»، بنابراين وقتي امام جماعت و يا هر انسان ديگري براي خود مكاني را به عنوان محراب انتخاب ميكند و در آن به نماز ميايستد در واقع با شيطان باطني و ظاهري در جنگ است و با هر گونه شرك و كفر مبارزه ميكند و تنها خدا را مي‌‌پرستد و او را تسبيح و تقديس ميكند.
گودي محراب نماز
گفته شد كه محراب در تعابير اهل معنا؛ محل حرب با شيطان و نفس اماره را گويند. به همين دليل در مذهب شيعه آن‌را گود مي‌سازند؛ تا از بروز غرور در نفس امام جماعت جلوگيري كند. البته از منظر فقهي گودي محراب به اين خاطر است كه مكان ايستادن امام بايد از محل ايستادن مامومين بالاتر نبوده و حداقل مساوي باشد؛ لذا در مسجد بايد كف محراب عبادت از محل ايستادن ماموم پائين‌تر باشد.
همچنين گفته شده كه گودي محراب تداعي كننده سنگر مجاهدين و مبارزين در جبهه‌هاي جنگ است و اين خود به امام جماعت اين معنا را القاء ميكند كه در چه جايگاه خطيري قرار داشته و وظيفه دفاع از حقانيت دين را بر عهده دارد و بايد متوجه باشد كه در سنگر تبيين معارف دين و احكام اسلام و قرآن ايستاده است.
چگونگي محراب در عبادتگاه ساير اديان
يكي از جلوه گاه‌هاي معماري آييني در مذهب يهود و نصاري و مسلمانان؛ محراب معابد است كه در مساجد دور آن‌را به‌شكل قوسي آيات قرآن مي‌نويسند. شريف‌ترين محل نشستن و صدر مجلس را هم محراب مي‌گويند.
گفته شده كه در آيين مهرپرستي؛ مهرابه محل پرستش و راز و نياز بوده است و در خانه‌هاي قديمي قسمتي فرورفته در شبستان‌ها بود كه به آن «مهرابه» مي‌گفتند و در طول زمان و استعمال زياد مهرابه به محراب تبديل شد.
در دين يهود و نصاري و اسلام، معبد و محراب از جايگاه خاصي برخوردار است. يهوديان محراب را به شكل اتاقك و بالاتر از زمين مي‌ساختند (آيه ۲۱ سوره صاد دلالت بر اين حقيقت دارد). روي همين حساب است كه گويند كساني كه دو طرف محراب مي‌ايستند بايد امام را ببينند والا نمازشان باطل است.
محراب در زمان پيامبر (ص)
اينكه محراب در زمان پيغمبر (ص) بوده يا خير؛ مشخص نيست. به احتمال قوي جهت‌نمايي در ديوار وجود داشته كه جايگاه امام جماعت و سمت قبله را به مامومين نشان مي‌داده، قدر مسلم اين است كه محراب مقعر در زمان امويان ابداع شد.
البته در اخبار رسيده از طريق عامه در زمان پيامبر (ص) وجود محراب در مسجد تائيد شده است. بيهقي در[۱] نقل ميكند كه « رسول الله (ص) نهض الي المسجد فدخل المحراب ثم رفع يديه بالتكبير ».
پانویس
- ↑ سنن ج۲ص۳۰
منابع
