مثنوی (قالب شعر): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}} | {{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}} | ||
| − | مثنوی. [ م َ ن َ وی ی / ی ] (ع ص نسبی) منسوب است به مثنی که اسمی است معدول از اثنین اثنین که ترجمه آن به فارسی | + | مثنوی. [ م َ ن َ وی ی / ی ] (ع ص نسبی) منسوب است به مثنی که اسمی است معدول از اثنین اثنین که ترجمه آن به فارسی دو دو باشد. (غیاث)<ref>از آنندراج.</ref> شعری که در هر بیت آن دو قافیه علی حده باشد لهذا ابیات مختلف القوافی را مثنوی نام کرده اند.(از غیاث)<ref>از آنندراج.</ref> نزد شعرا ابیاتی است متفق در وزن که هر یکی از آن، دو قافیه دارد و هر بیتی بر قافیه خاص علی حده است و آن را مزدَوَج نیز نامند و از استقراء معلوم شده است که در بحرهای طولانی مثنوی نگویند چنانکه بحر رجز تام و رمل تام و هزج تام و امثال آن.<ref>از کشاف اصطلاحات الفنون.</ref> |
| − | شعری که هر دو مصراع آن با یکدیگر هم قافیه و سایر اشعار که باز به همان وزن باشند هر دو مصراع قافیه دیگر دارند مانند شاهنامه فردوسی، گرشاسب نامه اسدی، ویس و رامین فخرالدین اسعد | + | شعری که هر دو مصراع آن با یکدیگر هم قافیه و سایر اشعار که باز به همان وزن باشند هر دو مصراع قافیه دیگر دارند مانند [[شاهنامه]] فردوسی، گرشاسب نامه اسدی، ویس و رامین [[فخرالدین اسعد گرگانی]]، خمسه [[نظامی گنجوی|نظامی]] و [[مثنوی معنوی|مثنوی مولوی]] و چون مثنوی مطلق گویند مراد مثنوی [[مولوی|مولانا جلال الدین محمد بلخی است]].<ref>یادداشت به خط مرحوم دهخدا.</ref> |
==واژه مثنوی== | ==واژه مثنوی== | ||
| سطر ۱۱: | سطر ۱۱: | ||
==آغاز سرودن مثنوی== | ==آغاز سرودن مثنوی== | ||
| − | سرودن مثنوی از قرن سوم و چهارم هجری آغاز شده است که از بهترین مثنوی ها می توان به شاهنامه فردوسی، حدیقه | + | سرودن مثنوی از قرن سوم و چهارم هجری آغاز شده است که از بهترین مثنوی ها می توان به شاهنامه فردوسی، حدیقه [[سنائی|سنایی]]، خمسه نظامی و مثنوی مولوی اشاره کرد. |
==قدیمی ترین مثنوی== | ==قدیمی ترین مثنوی== | ||
| − | قدیمی ترین مثنوی سروده شده - که اکنون به جز چند بیت چیزی از آن در دست نیست - مربوط به رودکی است که متن کلیله و دمنه را در قالب مثنوی به نظم درآورده بود. | + | قدیمی ترین مثنوی سروده شده - که اکنون به جز چند بیت چیزی از آن در دست نیست - مربوط به [[رودکی]] است که متن کلیله و دمنه را در قالب مثنوی به نظم درآورده بود. |
==خصوصیات مثنوی== | ==خصوصیات مثنوی== | ||
| − | خصوصیات مثنوی باعث شده است که داستان ها اغلب در قالب مثنوی سروده شوند. علاوه بر داستان سرایی، برای هر موضوعی که طولانی باشد هم از مثنوی استفاده می شود. مثلاً در ادبیات آموزشی مثل آموزه های صوفیان هم از قالب مثنوی بهره می برده اند. | + | خصوصیات مثنوی باعث شده است که داستان ها اغلب در قالب مثنوی سروده شوند. علاوه بر داستان سرایی، برای هر موضوعی که طولانی باشد هم از مثنوی استفاده می شود. مثلاً در ادبیات آموزشی مثل آموزه های [[تصوف|صوفیان]] هم از قالب مثنوی بهره می برده اند. |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| − | <references/> | + | <references /> |
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * [http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9 دانشنامه رشد]، بازیابی: 8 آبان ماه 1392. | + | |
| − | * لغت نامه | + | *[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9 دانشنامه رشد]، بازیابی: 8 آبان ماه 1392. |
| + | *لغت نامه [[علی اکبر دهخدا|دهخدا]]، ذیل واژه مثنوی، در دسترس در [http://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D9%85%D8%AB%D9%86%D9%88%DB%8C واژه یاب] بازیابی: 8 آبان ماه 1392. | ||
{{شعر فارسی}} | {{شعر فارسی}} | ||
[[رده:قالب های شعر]] | [[رده:قالب های شعر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۵ آوریل ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۲۷
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
مثنوی. [ م َ ن َ وی ی / ی ] (ع ص نسبی) منسوب است به مثنی که اسمی است معدول از اثنین اثنین که ترجمه آن به فارسی دو دو باشد. (غیاث)[۱] شعری که در هر بیت آن دو قافیه علی حده باشد لهذا ابیات مختلف القوافی را مثنوی نام کرده اند.(از غیاث)[۲] نزد شعرا ابیاتی است متفق در وزن که هر یکی از آن، دو قافیه دارد و هر بیتی بر قافیه خاص علی حده است و آن را مزدَوَج نیز نامند و از استقراء معلوم شده است که در بحرهای طولانی مثنوی نگویند چنانکه بحر رجز تام و رمل تام و هزج تام و امثال آن.[۳]
شعری که هر دو مصراع آن با یکدیگر هم قافیه و سایر اشعار که باز به همان وزن باشند هر دو مصراع قافیه دیگر دارند مانند شاهنامه فردوسی، گرشاسب نامه اسدی، ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی، خمسه نظامی و مثنوی مولوی و چون مثنوی مطلق گویند مراد مثنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی است.[۴]
واژه مثنوی
واژه ی مثنوی از کلمه ی "مثنی" به معنی دوتائی گرفته شده است زیرا در هر بیت دو قافیه آمده است که با قافیه بیت بعد فرق می کند.
آغاز سرودن مثنوی
سرودن مثنوی از قرن سوم و چهارم هجری آغاز شده است که از بهترین مثنوی ها می توان به شاهنامه فردوسی، حدیقه سنایی، خمسه نظامی و مثنوی مولوی اشاره کرد.
قدیمی ترین مثنوی
قدیمی ترین مثنوی سروده شده - که اکنون به جز چند بیت چیزی از آن در دست نیست - مربوط به رودکی است که متن کلیله و دمنه را در قالب مثنوی به نظم درآورده بود.
خصوصیات مثنوی
خصوصیات مثنوی باعث شده است که داستان ها اغلب در قالب مثنوی سروده شوند. علاوه بر داستان سرایی، برای هر موضوعی که طولانی باشد هم از مثنوی استفاده می شود. مثلاً در ادبیات آموزشی مثل آموزه های صوفیان هم از قالب مثنوی بهره می برده اند.
پانویس
منابع
- دانشنامه رشد، بازیابی: 8 آبان ماه 1392.
- لغت نامه دهخدا، ذیل واژه مثنوی، در دسترس در واژه یاب بازیابی: 8 آبان ماه 1392.
 | |
| شعرشناسی | * شعر * علم عروض * قافیه * تخلص * دیوان * مصراع * بیت * مقفا * قالب * مطلع * تغزل * بحور شعری |
| قالب‌های شعر | *مثنوی * قصیده * غزل * مسمط * مستزاد * ترجیع‌بند * ترکیب‌بند * قطعه * رباعی |
| سبک‌های شعر فارسی | * سبک خراسانی * سبک عراقی * سبک هندی * سبک بازگشت ادبی * شعر نو |
| شاعران پارسی گو: | همه*قرن 4 * قرن 5 * قرن 6 * قرن 7 * قرن 8 * قرن 9 * قرن 10 * قرن 11 * قرن 12 * قرن 13 * قرن 14 |
