فرج المهموم (کتاب)
 | |
| نویسنده | سید بن طاووس |
| موضوع | نجوم |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
|
| |
این کتاب با نام کامل «فرج المهموم في معرفة نهج الحلال من علم النجوم» یا «فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم» اثر سيد رضى الدين، على بن طاووس حلى،(معروف به سید بن طاووس) متوفاى 664 هجرى است. این کتاب به دفع شبهه مجاز نبودن تعلیم علم نجوم می پردازد.
محتویات
مؤلف
سید رضی الدین علی بن موسی (589-664 ق)، معروف به سید بن طاووس از بزرگترین علمای ربانی شیعه در قرن هفتم بود. او از نوادگان امام حسن مجتبى و امام سجاد (ع) است و در شهر حله ولادت نمود. جد هفتم ايشان، محمد بن اسحاق، كه به خاطر زيبايى و ملاحتش به طاووس مشهور شده بود از سادات بزرگوار مدينه محسوب مى‌شد. سید بن طاووس نقیب شیعیان در زمان حکومت مغول بر بغداد بود و وی را به سبب تقوا، مراقبه فراوان و حالات عرفانی «جمال العارفین» خوانده‌اند. او آثار بسیاری دارد که موضوع غالب آنها ادعیه و زیارات است. کتاب مقتل سید الشهداء او با نام لهوف نیز معروف است. علامه حلی و شیخ یوسف سدیدالدین (پدر علامه حلی) از شاگردان سید بن طاووس بودند.
موضوع
آنچه سید بن طاووس در این کتاب در صدد بیان آن است این است که علم نجومی که به کمک آن حوادث آینده را پیشگویی می کنند یکی از علوم بوده و هیچ منعی ندارد بلکه انبیاء و اولیاء خود به آن عالم بوده اند
اما نباید ستارگان را علت موجبه یا فاعل با اختیار دانست و پیشگویی های منجمین را که با عنوان احکام نجومی بیان می شود غیر قابل خدشه و قطعی دانست چرا که چه بسا اراده الهی به چیز جز انچه منجم حکم کرده است تعلق بگیرد
او همچنین در این کتاب به ذکر اسامی منجمین مسلمان پرداخته پیشگویی های از آنها و از غیر از انها قبل یا بعد از اسلام را که به حقیقت پیوسته است ذکر می کند که گویا هدف او از این کار رفع انکار کسانی است که دلالت ستارگان و علم از آنها به حوادث آینده را منکر می شوند یا نابورانه بدان می نگرند.
نقل از کتاب فرج المهموم
اين كتاب به لحاظ ارزش و اعتبارى كه داشته و مؤلف آن نيز از بزرگان اماميه و مورد اعتمادترين علماى آنهاست، مورد توجه خاص و عام در طول چندين قرن بوده و بزرگانى چون علامه مجلسى در «بحار الأنوار»، حاج مولى باقر در «الدمعة الساكبة» و شيخ عبد النبى كاظمى در «تكملة» از آن استفاده نموده و مطالب آن را نقل كرده اند.
تاريخ تأليف
سيد ابن طاووس كتاب فرج المهموم را در سال 650 هجرى و در جوار بارگاه سيد الشهداء عليه السلام به اتمام رسانده است.
ترتيب مطالب
سيد ابن طاووس كتاب خويش را به يك مقدمه و 10 باب تقسيم كرده است:
- مقدمه در به تعبیر خود سید بن طاووس مشتمل است به ذکر علم نجوم و اینکه اولیاء بدان عالمند
- باب اول: در اينكه نجوم و علم به آن از آيات مالک جهان و معجزات صاحب رسالت صلى الله عليه وآله است.
- باب دوم: رد سخن كسانى كه مى گويند ستارگان علت موجبه هستند یا فاعلی هستند که با اختیار خود کار می کند.
- باب سوم: رواياتى از کسانی که گفته هایشان در علوم حجت است (معصومين عليهم السلام) در مورد صحت علم نجوم
- باب چهارم: روايتى از امام هفتم عليه السلام در موضوع دفع مرگ از كسانى كه مرگشان به حساب نجوم رسيده باشد و...
- باب پنجم: اسامى علماى شيعه كه به علم نجوم آگاهى داشته اند.
- باب ششم: علماى ديگر فرقه هاى اسلامى در علم نجوم
- باب هفتم: عده اى از علماى نجوم كه قبل از اسلام احكام نجومی که داده اند به صحت پیوسته است و اسمشان ذکر نشده است.
- باب هشتم: احكام علماى نجوم پس از اسلام، چه آنها كه مسلمان بوده اند و چه غير مسلمانها.
- باب نهم: منكرين صحت احكام نجوم و دلائل آنها و جواب به آنها
- باب دهم: در آنچه از برخی روایات ذکر می کنیم در باب كسانى كه از نجوم بی نیاز بودند بخاطر اینکه پیامبر و ائمه ای که از پیامبر معصوم استمداد می کردند را می شناختند (و امکان ملاقات با آنها را داشتند)
منابع
- کتاب فرج المهموم
- نرم افزار جامع الاحادیث، بخش کتابشناسی
متن کتاب فرج المهموم
