غرر الحكم و درر الكلم آمدی (به صورت موضوعی)، با شرح و ترجمه فارسی (کتاب)
کتاب «غررالحکم و دررالکلم آمدی (به صورت موضوعی) با شرح و ترجمه فارسى»، به قلم سید هاشم رسولى محلاتى، نویسنده و مترجم معاصر است. این کتاب چنانکه از نام آن پیداست، ترجمه و شرحی بر کتاب «غرر الحکم و درر الکلم» تمیمی آمدی است.
معرفى اجمالى
مترجم در مقدمه‌اى که بر کتاب نگاشته است، به آن چه سبب ترجمه این کتاب شریف شده است، اشاره مى‌کند: «این حقیر از حدود سى سال پیش که توفیق تألیف و جمع‌آورى روایات مختلف را در تألیفات خود پیدا کردم، پیوسته نیاز به کتاب نفیس غرر الحکم پیدا مى‌کردم، و متأسفانه تنظیم کتاب به گونه‌اى بود که پیدا کردن حدیث درباره موضوعات مختلف اخلاقى و غیره بسیار دشوار بود؛ یعنى مؤلف عالى‌قدر و بزرگوار آن را از روى حروف اول حدیث تنظیم کرده، و از این‌رو بسیار اتفاق مى‌افتاد که براى یافتن یک حدیث مجبور مى‌شدم، تمامى کتاب را ورق بزنم».
مترجم در ادامه برخى از اشکالات نگارش کتاب را چنین برمى‌شمارد:
۱- در کلمات طولانى امام علی (علیه السلام)، تنها به نقل قسمت اول آن اکتفا کرده و با گذاردن چند نقطه و ذکر شماره جلد و صفحه اکتفا کرده و دنباله حدیث را نیاورده است.
۲- کلمات با حروف ریز و بدون اعراب نقل شده است.
۳- بسیارى از احادیث مربوطه از قلم افتاده و ذکر نشده و یا تکرار شده است.
۴- بسیارى از حدیث‌هایى که در باب‌هاى فهرست ذکر شده، مربوط به آن باب نبوده و ذکر آن‌ها در باب‌هاى دیگر مناسب و یا لازم بوده که از این جهت غفلت شده است.
۵- بسیارى از باب‌ها از قلم افتاده و حدیث‌هاى آن بدون باب و عنوان ذکر شده و به هم ریختگى‌هاى دیگرى که ما تلاش فراوانى در رفع آن‌ها کردیم.
البته مترجم ساحت نویسنده را از این اشکالات مبرا دانسته و متذکر مى‌شود که: «فهرست مزبور چون به دست شاگردان آن مرحوم تنظیم شده است، این گونه اشکالات و نقص‌ها چندان دور از انتظار نبوده است».
در ادامه مترجم به شرح و ترجمه مرحوم علامه بزرگوار آقا جمال خوانسارى (ره) بر این کتاب اشاره و خاطر نشان کرده است: «با این که بسیار علمى و محققانه نوشته شده و حکایت از تبحّر و احاطه وسیع این عالم جلیل‌القدر به علوم و معارف عالیه اسلامى دارد، و نسبت به ترجمه‌ها و شرح‌هاى دیگرى که بر آن نگاشته‌اند، جامع‌تر و کامل‌تر و شاید قابل مقایسه نیست؛ ولى با این حال این شرح و ترجمه نیز خالى از اشکال نبود که مهم‌ترین آن قلم سنگین و بکار بردن واژه‌ها و اصطلاحاتى بود که براى نسل امروز قدرى نامأنوس مى‌نمود، و مقید بودن آن مرحوم به ترجمه تحت‌اللفظى کلمات و احادیث کتاب، که فهم آن براى عوام مردم و آن‌ها که با ادبیات عرب و پارسى ناآشنا هستند، کار بسیار مشکل و دشوارى بود».
محلاتى به جهت رفع این نواقص فهرست مزبور را تکمیل کرده و نقص‌هاى آن را در حدّ وسع و توان برطرف نموده، و پس از اعراب‌گذارى با قلمى روان و ساده آن را ترجمه نموده و در اختیار قرار داده است.
کار تصحیح و مقابله کتاب از روی نسخه هفت جلدى مرحوم علامه بزرگوار آقا جمال خوانسارى (ره) انجام گرفته و اگر روایتى در جاى دیگرى، مانند نهج‌البلاغه نیز نقل شده با آن‌ها نیز تطبیق و مقابله شده است.
از نظر تنظیم موضوعى، همان فهرست نسخه هفت جلدى معیار کار و اصل قرار داده شده است، و البته تمامى احادیث کتاب فیش‌بردارى شده و هر چه از قلم افتاده که بالغ بر پانصد حدیث بوده، اضافه کرده، و آن‌ها را که اشتباها جابه‌جا شده بود، به باب‌هاى مربوطه بدان برده شده است. این فهرست به ترتیب حروف عربى و موضوعات و واژه‌هاى عربى تنظیم شده که البته ترجمه هر واژه، به فارسى در زیر آن ذکر شده و در فهرستى هم که در آغاز کتاب آمده، ترجمه‌هاى فارسى در مقابل واژه‌هاى عربى قرار داده شده که براى فارسى زبانان قابل استفاده باشد.
منبع
ویکی نور
