عباس بن عبدالمطلب

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۱۴ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۱۲ توسط مهدی موسوی (بحث | مشارکت‌ها) (ویرایش)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

تقویم هجری قمری

روز واقعه:14 رجب

عباس فرزند عبدالمطلب، عموی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)، سه سال پیش از عام الفیل در مکه معظمه دیده به جهان گشود.[۱] وی سه سال و به روایتی چهار سال یا دو سال،[۲] از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بزرگتر بود. مقام سقایت (آب‌رسانی) حاجیان مکه با عباس بود.

عباس در دوره اسلامی

عباس بن عبدالمطلب در جنگ بدر مسلمان شد و در زمره مسلمانان و یاران پیامبر صلی الله علیه و آله درآمد. اما همسرش لبابه معروف به ام‌الفضل از زنان بزرگ و متقدم در اسلام بود و پس از خدیجه کبری سلام الله علیها، نخستین زنی بود که دین اسلام را پذیرفت.[۳]

عباس پس از هجرت به مدینه و پیروی از برادرزاده‌اش حضرت محمد صلی الله علیه و آله، مقامی والا یافت و پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله، وی شیخ بنی‌هاشم بود و همگان با دیده احترام به وی می‌نگریستند.

می‌گویند عباس به دلیل معجزه و پیشگویی‌‌ای که از رسول خدا مشاهده کرده بود، اسلام آورد و به مکه بازگشت و از آن زمان تا فتح مکه به عنوان نیروی اطلاعاتی ایفای نقش کرد. هرگاه مشرکان قصد جنگ با پیامبر خدا را داشتند، وی با فرستادن نامه، به پیامبر خبر می‌داد.

عباس در زمان فتح مکه، جهت استقبال از رسول خدا به بیرون مکه رفت و در هنگام فتح و ورود پیامبر خدا به شهر، سپاه مسلمین را همراهی کرد. پس از آن در نبرد حنین نیز شرکت کرد و شجاعتی وصف‌ناشدنی از خود بروز داد. [۴]

عباس، دارای ده پسر و سه دختر بود و پسرانش مانند عبدالله، عبیدالله، فضل، قثم هم در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و هم در زمان خلافت امام علی علیه‌السلام و خلافت امام حسن‌ مجتبی علیه‌السلام نقش مهمی بر عهده داشتند. به ویژه عبدالله بن عباس در خلافت امیرمؤمنان علیه‌السلام نقش مؤثر و سازنده‌ای بر عهده داشت و همیشه مورد مشورت امام علی علیه‌السلام قرار می‌گرفت.

عباس بن عبدالمطلب عمری دراز یافت و پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله خلافت سه خلیفه نخستین، یعنی: ابوبکر، عمر بن خطاب و عثمان بن عفان زنده بود. او در اواخر عمر دچار نابینایی شد و سرانجام در سال ۳۲ هجری قمری در هشتاد و اندی سالگی در شهر مدینه دار فانی را وداع گفت. او در قبرستان بقیع در مقبره بنی‌هاشم به خاک سپرده شد.[۵]

سلسله عباسیان

گفتنی است که سلسله بنی‌عباس که از سال ۱۳۲ تا ۶۵۶ قمری بر عالم اسلام خلافت و حکومت نمودند، همگی از نسل عبدالله بن عباس بودند و چون معروفترین و بزرگترین شخصیت نیاکان آن‌ها پس از اسلام، عباس بن عبدالمطلب بود، به بنی‌عباس و یا عباسیان شهرت یافتند.

پانویس

  1. تاریخ مدینه دمشق (ابن عساکر)، ج ۶۲، ص ۳۷۹.
  2. المغازی (واقدی)، ج ۱، ص ۷۰؛ تاریخ مدینه دمشق، ج ۶۲، ص ۳۷۹.
  3. منتهی الآمال، ج ۱، ص ۱۱۰.
  4. عباس بن عبدالمطلب، دانشنامه رشد
  5. تاریخ مدینه دمشق، ج ۶۲، ص ۳۷۹؛ وقایع الایام (شیخ عباس قمی)، ص ۳۰۱.

منابع

  • موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام.
  • عباس بن عبدالمطلب، دانشنامه رشد.