جامعیت مقاله متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

عالم جبروت: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۸ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
عالم جبروت یکی از عوالم چهارگانه در نظر فلاسفه و عرفاست این عالم بالاتر از [[عالم ملکوت]] (عالم ما فوق طبیعت) و مادون [[عالم لاهوت]] است. عالم جبروت عالم عقول است و مربوط است به عالم ابداع. مجردات و مبدعات موجوداتی هستند که هم از نظر ذات مجردند و هم از نظر فعل.<ref> مبانی اخلاق اسلامی، مختار امینیان، در دسترس در [http://www.ghadeer.org/Book/830/124968 سایت غدیر]، بازیابی:9 اردیبهشت 1394 </ref>
+
{{خوب}}
 +
«عالم جبروت» یکی از عوالم چهارگانه در نظر [[فلسفه|فلاسفه]] و [[عرفان|عرفاست]]. این عالم بالاتر از [[عالم ملکوت]] (عالم ما فوق طبیعت) و مادون [[عالم لاهوت]] است.<ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، ج‏2، ص1225</ref> عالم جبروت عالم عقول است و به این علت عالم عقول عالم جبروت نامیده شده است که عقول جبّاريّت و قهاريّت بر مادون دارند به آنكه نقص آنها را به كمال مبدّل نمايند.<ref>سبزواری، شرح گلشن راز، ص540</ref>
  
برخی موجودات این مرتبه را دو قسم می دانند:
+
برخی عالم جبروت را عالم قضا دانسته اند. [[عبدالرزاق کاشانی]] گفته است:
 +
:بدان كه حق- تعالى- پيش از همه روح كل آفريده است و بعد از آن عالم ارواح مجرّد كه خزاين غيب اوست، و آن عالم قضاست و هر چه بود و هست و خواهد بود در آن عالم در صورتى علمى ثابت است. و آن را «عالم جبروت» خوانند و «عالم ملائكه مقرّب» نيز خوانند و بعد از آن عالم نفس كل و عالم نفوسى كه مدبّران افلاكند و آن را «عالم ملكوت» خوانند.<ref>مجموعه رسائل و مصنفات كاشانى، ص314</ref>
 +
==نسبت عالم جبروت با عالم ملکوت==
 +
نسفی در کتاب انسان کامل در مورد رابطه عالم ملکوت و عالم جبروت گوید: عالم جبروت مبدأ عالم ملك و ملكوت است، و عالم ملك و ملكوت از عالم جبروت پيدا آمدند و موجود گشتند. و هر چيز كه در عالم جبروت پوشيده و مجمل بودند، جمله در عالم ملك و ملكوت ظاهر شدند، و مفصّل گشتند، و از عالم اجمال به عالم تفصيل آمدند، و از مرتبه ذات به مرتبه صفات رسيدند.<ref>نسفی، الانسان الکامل، ص196</ref>
  
'''الف:کروبیان.'''
+
در حدیثی از [[امام صادق علیه السلام]] آمده است: «ان اللّه عز و جل خلق ملكه على مثال ملكوته، و أسّس ملكوته على مثال جبروته ليستدل بملكه على ملكوته و بملكوته على جبروته».
  
اینان موجوداتى هستند که تدبیر و تصرفى در عالم اجسام ندارند و غرق در جمال و جلال الاهى‌اند ؛ به ایشان «ملائکة مهیّمه» نیز گفته مى‌شود. تهیّم به معناى شدت هَیَمان است. ملائکة مهیّمه موجوداتى هستند که محبت و عشق به خداى سبحان سراسر وجودشان را در برگرفته و براى قبول فیض از حق تعالى نیازى به واسطه ندارند. آنان محو و شیفتة جمال الاهى‌اند و لذا کسى را جز خداى تعالى نمى‌شناسند و حتى به خودشان نیز توجهی ندارند. عارفان به برکت شهودات خود در مورد آنها سخن گفته‌اند و به تبیین و توصیف هویت آنها پرداخته‌اند. گفتنی است دسته ای از این موجودات اگرچه تعلقى به عالم اجسام ندارند ولی واسطهٔ فیض الاهى بر عالم اجسام‌اند.
+
[[علامه حسن زاده آملی]] در توضیح این حدیث می گوید: ملاحظه مى‌‏فرمائيد كه اين حديث شريف كه از غرر روايات است، عالم را بر سه مرتبه و هر مرتبه را آيت مرتبه ديگر و محاكى آن معرّفى فرموده است، كه عالم شهادت مطلقه و عالم مثال و عالم غيب مطلق است‏.<ref>حسن زاده آملی، مجموعه مقالات، ص80</ref>
 
+
==پانویس==
'''ب: روحانیان.'''
+
<references />
 
 
اینان موجوداتی هستند که در عین تجرد به عالم اجسام تعلق داشته و در آن تدبیر و تصرف مى‌کنند.
 
  
به این مرتبه در آیات و روایات اشاره های فراوانی شده و در باب ملائکه کروبی و ارواح قدسی و روح اعظم و اصطلاح الروح در قرآن آنجا که می فرماید «تنزل الملئکه و الروح فیها باذن ربهم من کل امر» <ref> [[سوره قدر]]، آیه 4 </ref>؛ به این بحث پرداخته می شود.<ref> [http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa18651# تقسیم مراتب وجود به لاهوت، جبروت، ملکوت و ... برچه اساسی است؟، اسلام کوئست]، بازیابی: 9 اردیبهشت 1394 </ref>
+
==منابع==
 +
*حسن زاده آملى‏، حسن، مجموعه مقالات، قم، دفتر تبليغات‏، ۱۳۷۶ش.
 +
*سبزوارى، محمد ابراهيم، شرح گلشن راز، تهران، نشر علم، چاپ اول، 1386ش.
 +
*سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش.
 +
*عبد الرزاق كاشانى، مجموعه رسائل و مصنفات كاشانى، تهران، ميراث مكتوب، چاپ دوم، 1380ش.
 +
*نسفى، عزيز الدين، الإنسان الكامل، تهران، انتشارات طهورى، چاپ هشتم، 1386ش.
  
==پانویس==
+
[[رده:فلسفه]]
<references/>
+
[[رده: مقاله های مهم]]
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۱۲

«عالم جبروت» یکی از عوالم چهارگانه در نظر فلاسفه و عرفاست. این عالم بالاتر از عالم ملکوت (عالم ما فوق طبیعت) و مادون عالم لاهوت است.[۱] عالم جبروت عالم عقول است و به این علت عالم عقول عالم جبروت نامیده شده است که عقول جبّاريّت و قهاريّت بر مادون دارند به آنكه نقص آنها را به كمال مبدّل نمايند.[۲]

برخی عالم جبروت را عالم قضا دانسته اند. عبدالرزاق کاشانی گفته است:

بدان كه حق- تعالى- پيش از همه روح كل آفريده است و بعد از آن عالم ارواح مجرّد كه خزاين غيب اوست، و آن عالم قضاست و هر چه بود و هست و خواهد بود در آن عالم در صورتى علمى ثابت است. و آن را «عالم جبروت» خوانند و «عالم ملائكه مقرّب» نيز خوانند و بعد از آن عالم نفس كل و عالم نفوسى كه مدبّران افلاكند و آن را «عالم ملكوت» خوانند.[۳]

نسبت عالم جبروت با عالم ملکوت

نسفی در کتاب انسان کامل در مورد رابطه عالم ملکوت و عالم جبروت گوید: عالم جبروت مبدأ عالم ملك و ملكوت است، و عالم ملك و ملكوت از عالم جبروت پيدا آمدند و موجود گشتند. و هر چيز كه در عالم جبروت پوشيده و مجمل بودند، جمله در عالم ملك و ملكوت ظاهر شدند، و مفصّل گشتند، و از عالم اجمال به عالم تفصيل آمدند، و از مرتبه ذات به مرتبه صفات رسيدند.[۴]

در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: «ان اللّه عز و جل خلق ملكه على مثال ملكوته، و أسّس ملكوته على مثال جبروته ليستدل بملكه على ملكوته و بملكوته على جبروته».

علامه حسن زاده آملی در توضیح این حدیث می گوید: ملاحظه مى‌‏فرمائيد كه اين حديث شريف كه از غرر روايات است، عالم را بر سه مرتبه و هر مرتبه را آيت مرتبه ديگر و محاكى آن معرّفى فرموده است، كه عالم شهادت مطلقه و عالم مثال و عالم غيب مطلق است‏.[۵]

پانویس

  1. سجادی، فرهنگ معارف اسلامى، ج‏2، ص1225
  2. سبزواری، شرح گلشن راز، ص540
  3. مجموعه رسائل و مصنفات كاشانى، ص314
  4. نسفی، الانسان الکامل، ص196
  5. حسن زاده آملی، مجموعه مقالات، ص80

منابع

  • حسن زاده آملى‏، حسن، مجموعه مقالات، قم، دفتر تبليغات‏، ۱۳۷۶ش.
  • سبزوارى، محمد ابراهيم، شرح گلشن راز، تهران، نشر علم، چاپ اول، 1386ش.
  • سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش.
  • عبد الرزاق كاشانى، مجموعه رسائل و مصنفات كاشانى، تهران، ميراث مكتوب، چاپ دوم، 1380ش.
  • نسفى، عزيز الدين، الإنسان الكامل، تهران، انتشارات طهورى، چاپ هشتم، 1386ش.