شیخ محمدجواد خراسانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
سطر ۱: سطر ۱:
'''شیخ محمدجواد خراسانی''' (1331-1397 ق)، از مفاخر علمی و فقهی [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[سید ابوالحسن اصفهانی|سيد ابوالحسن اصفهاني]] و [[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضياءالدين عراقي]] بود. «الامامه عند الشیعه»، و «مهدی منتظر» از آثار اوست.
+
'''شیخ محمدجواد خراسانی''' (۱۳۳۱-۱۳۹۷ ق)، از مفاخر علمی و فقهی [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]] و [[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضیاءالدین عراقی]] بود. بخش زیادی از حیات علمی ‌‌آن عالم ربانی به تحقیق و نگارش صرف شد و اکثر نوشته‌های وی به معرفی درست فرهنگ [[اهل البیت|اهل بیت]] (علیهم‌السلام) اختصاص داشت. «الامامة عندالشیعة الامامیة» و «هدايةالأمة إلی معارف الأئمة» از جمله این آثار است.
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
 
||نام کامل = محمدجواد خراسانی
 
||نام کامل = محمدجواد خراسانی
||تصویر=[[پرونده:Shaykh-mohammad-Khorasani.jpg |250px|center]]
+
||تصویر=[[پرونده:Shaykh-mohammad-Khorasani.jpg |۲۵۰px|center]]
||زادروز = 25 [[ربيع الاول]] 1331 قمری  
+
||زادروز = ۱۳۳۱ قمری  
 
|زادگاه = [[مشهد]]
 
|زادگاه = [[مشهد]]
|وفات =  1397 قمری
+
|وفات =  ۱۳۹۷ قمری
|مدفن =  [[قم]]، قبرستان باغ بهشت، در جوار علي بن جعفر علیه السلام در آرامگاه خاندان مستقيمی ‌‌تهراني
+
|مدفن =  [[قم]]، قبرستان باغ بهشت
|اساتید = [[سيد ابوالحسن اصفهاني]]، آقا ضياءالدين عراقي، ميرزاآقا اصطهباناتي، سيدمحمد بروجني اصفهاني، سيدمحمود شاهرودي،...
+
|اساتید = [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضیاءالدین عراقی]]، [[سید محمود حسینی شاهرودی|سید محمود شاهرودی]]، سید محمد بروجنی اصفهانی،...
 
|شاگردان =  
 
|شاگردان =  
|آثار = الامامة عندالشيعة، مقتل الحسين علیه السلام، کشف الایات، مهدي منتظر،...  
+
|آثار = الامامة عندالشیعة الامامیة، هداية الأمة إلی معارف الأئمة، کشف الآیات، مهدی منتظر، ظواهر الآثار،...  
 
}}
 
}}
 
==ولادت==
 
==ولادت==
محمدجواد خراساني در شب جمعه 25 [[ربيع الاول]] سال 1331 هـ.ق در [[مشهد]] مقدس پا به عرصه جهان گذاشت. پدرش شيخ محسن معروف به «حاجي فاضل» (م، 1383 ق)، از شاگردان [[آخوند خراسانی|آخوند خراساني]] بود.
+
محمدجواد خراسانی در شب جمعه ۲۵ [[ربیع الاول]] سال ۱۳۳۱ هـ.ق در [[مشهد]] مقدس پا به عرصه جهان گذاشت. پدرش شیخ محسن معروف به «حاجی فاضل» (م، ۱۳۸۳ ق)، از شاگردان [[آخوند خراسانی|آخوند خراسانی]] بود.
  
==تحصيل و اساتيد==
+
==تحصیل و اساتید==
  
محمدجواد خراساني در 13 سالگی به [[حوزه علميه]] كاشمر رفت و در 14 سالگي، سال 1344 هـ.ق وارد حوزه علميه [[مشهد]] مقدس گرديد. او ابتدا وارد مدرسه علميه سعديه، مشهور به «مدرسه پايين» شد - اين مدرسه قبلاً متصل به قبر [[شيخ بهايی]] بود -. وي مدت پنج سال از اساتيد آن حوزه مقدسه بهره‌مند گرديد. اما مدرسه توسط دولت وقت رضاخاني تخريب و جزء موزه [[آستان قدس رضوی|آستان قدس]] و كتابخانه قرار گرفت. در اين مدت دروس سطح را نزد اديبان و فقها به اتمام رسانيد و به تدريس آن ها پرداخت.<ref> شرح زندگي نامه آيت الله خراساني، ص 26-24.</ref>
+
محمدجواد خراسانی در ۱۳ سالگی به [[حوزه علمیه]] کاشمر رفت و در ۱۴ سالگی، سال ۱۳۴۴ هـ.ق وارد حوزه علمیه [[مشهد]] مقدس گردید. او ابتدا وارد مدرسه علمیه سعدیه، مشهور به «مدرسه پایین» شد - این مدرسه قبلاً متصل به قبر [[شیخ بهایی]] بود -. وی مدت پنج سال از اساتید آن حوزه مقدسه بهره‌مند گردید. اما مدرسه توسط دولت وقت رضاخانی تخریب و جزء موزه [[آستان قدس رضوی|آستان قدس]] و کتابخانه قرار گرفت. در این مدت دروس سطح را نزد ادیبان و فقها به اتمام رسانید و به تدریس آن ها پرداخت.<ref> شرح زندگی نامه آیت الله خراسانی، ص ۲۶-۲۴.</ref>
  
سپس به علت فشارهاي زياد حكومت جبار پهلوي بر طلاب و روحانيت، در سال 1351 هـ.ق به [[عتبات عالیات|عتبات عاليات]] هجرت نمود. وی ابتدا در [[نجف]] به مدرسه مرحوم آيت الله [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سيد محمدكاظم يزدی]] رفت و به مدت 10 سال در این شهر اقامت نمود.
+
سپس به علت فشارهای زیاد حکومت جبار پهلوی بر طلاب و روحانیت، در سال ۱۳۵۱ هـ.ق به [[عتبات عالیات|عتبات عالیات]] هجرت نمود. وی ابتدا در [[نجف]] به مدرسه مرحوم آیت الله [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سید محمدکاظم یزدی]] رفت و به مدت ۱۰ سال در این شهر اقامت نمود.
  
شيخ محمدجواد از محضر این عالمان در نجف بهره‌مند شد و به مقام رفيع [[اجتهاد]] رسید:  
+
شیخ محمدجواد از محضر این عالمان در نجف بهره‌مند شد و به مقام رفیع [[اجتهاد]] رسید:  
  
*[[سید ابوالحسن اصفهانی|سيد ابوالحسن اصفهاني]]،
+
*[[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]]،
*[[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضياءالدين عراقي]]،
+
*[[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضیاءالدین عراقی]]،
*ميرزا آقا اصطهباناتي،
+
*میرزا آقا اصطهباناتی،
*سيد محمد بروجني اصفهاني،
+
*سید محمد بروجنی اصفهانی،
*[[سید محمود حسینی شاهرودی|سيد محمود شاهرودي]].<ref> گنجينه دانشمندان، ج ص 433.</ref>
+
*[[سید محمود حسینی شاهرودی|سید محمود شاهرودی]].<ref> گنجینه دانشمندان، ج ۳، ص ۴۳۳.</ref>
  
او سپس از طرف آيت الله [[سید حسین طباطبائی قمی|حاج آقا حسين قمی]] ‌‌كه در آن زمان زعامت حوزه علميه [[كربلا]] را عهده‌دار و به سازماندهي و اصلاح آن مشغول بود، براي تدريس به كربلا دعوت شد و حدود يكسال و نيم در آنجا ماند. وی مجددا به دعوت آيت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی|سيد ابوالحسن اصفهاني]] به نجف اشرف برمی گردد و در همان منزل سابق ساكن شده و مدت هفت سال به تدريس و تأليف و موعظه مشغول می شود.  
+
او سپس از طرف آیت الله [[سید حسین طباطبائی قمی|حاج آقا حسین قمی]] ‌‌که در آن زمان زعامت حوزه علمیه [[کربلا]] را عهده‌دار و به سازماندهی و اصلاح آن مشغول بود، برای تدریس به کربلا دعوت شد و حدود یکسال و نیم در آنجا ماند. وی مجددا به دعوت آیت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]] به نجف اشرف برمی گردد و در همان منزل سابق ساکن شده و مدت هفت سال به تدریس و تألیف و موعظه مشغول می شود.  
  
 
==آثار و تألیفات==
 
==آثار و تألیفات==
  
«تحقيق و نگارش» بخش زيادي از حيات علمی ‌‌آن بزرگمرد را به خود اختصاص داده بود. نگارش او وقتي به پايان رسيد كه چشم از اين جهان فاني فروبست. او به هنگام نوشتن كتاب «الامامة عندالشيعة» با سبكي نوين به موضوع [[امامت]] از نگاه [[قرآن]] می‌‌پردازد. وقتي به مرض سختي دچار می‌‌شود، تنها آرزويش از خداوند متعال اين است كه آن كتاب را به پايان برساند. كه همان نيز شد؛ خداوند دعاي بنده‌اش را مستجاب كرد. پس از آن كه چاپ آخرين فرم كتاب به پايان رسيد، چند ساعت بعد به رحمت خداوند واصل گرديد.  
+
«تحقیق و نگارش» بخش زیادی از حیات علمی ‌‌آن بزرگمرد را به خود اختصاص داده بود. نگارش او وقتی به پایان رسید که چشم از این جهان فانی فروبست. او به هنگام نوشتن کتاب «الامامة عندالشیعة» با سبکی نوین به موضوع [[امامت]] از نگاه [[قرآن]] می‌‌پردازد. وقتی به مرض سختی دچار می‌‌شود، تنها آرزویش از خداوند متعال این است که آن کتاب را به پایان برساند. پس از آن که چاپ آخرین فرم کتاب به پایان رسید، چند ساعت بعد به رحمت خداوند واصل گردید.  
  
با نگاهي كلي به مجموعه گرانسنگ و ارزشمند اين عالم رباني، چند ويژگي را می‌‌توان در نوع آنها ملاحظه كرد؛ تنوع و توجه به نياز جامعه؛ ارائه اثر در عرصه‌هاي مختلف از [[شعر]] و ادب تا [[فقه]] و [[اصول]] و [[تفسیر قرآن|تفسير]] و [[علم کلام|كلام]] از برجستگي‌هاي آثار و تأليفات ايشان است. همچنین تأليف و تدوين آثاري در فقه و اصول به زبان عربي و عرضه به جامعه علمی‌‌ و حوزه‌هاي ديني بسيار آسان بوده، ولي چون آن را مطابق با نياز جامعه نمی‌‌بيند، نه تنها دست به چنين نگارش هايي نمی‌‌زند كه حتي از چاپ همان تقريرات فقه و اصول خود كه خوب و منظم هم نوشته بود، خودداري می‌‌كند و به كارهايي همت می‌‌گمارد كه به تشخيص خود وي، نياز جامعه آن روز بوده است. او سرودن شعر در [[مرثیه|مراثي]] و مدايح [[ائمه اطهار]] علیهم السلام را براي مبارزه با اشعار سخيفي كه در مراثي ایشان خوانده می شد، لازم ديد و به اين كار اقدام كرد. بخش مهمی ‌‌از آثار ايشان نیز به زبان فارسي است كه در عين برخورداري از اتقان و استدلال، سعي می‌‌شود به گونه‌اي نگاشته شود كه براي عموم مردم قابل فهم باشد. با اين كه مطالب فراواني آماده كرده بود، بنا را بر اختصار می‌‌گذاشت تا مفيد براي همگان باشد.<ref> نقل از حجة الاسلام محمدحسن نجفي، برادرزاده آن مرحوم.</ref>
+
با نگاهی کلی به مجموعه گرانسنگ و ارزشمند این عالم ربانی، چند ویژگی را می‌‌توان در نوع آنها ملاحظه کرد؛ تنوع و توجه به نیاز جامعه؛ ارائه اثر در عرصه‌های مختلف از [[شعر]] و ادب تا [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و [[علم کلام|کلام]] از برجستگی‌های آثار و تألیفات ایشان است. همچنین تألیف و تدوین آثاری در فقه و اصول به زبان عربی و عرضه به جامعه علمی‌‌ و حوزه‌های دینی بسیار آسان بوده، ولی چون آن را مطابق با نیاز جامعه نمی‌‌بیند، نه تنها دست به چنین نگارش هایی نمی‌‌زند که حتی از چاپ همان تقریرات فقه و اصول خود که خوب و منظم هم نوشته بود، خودداری می‌‌کند و به کارهایی همت می‌‌گمارد که به تشخیص خود وی، نیاز جامعه آن روز بوده است. او سرودن شعر در [[مرثیه|مراثی]] و مدایح [[ائمه اطهار]] علیهم السلام را برای مبارزه با اشعار سخیفی که در مراثی ایشان خوانده می شد، لازم دید و به این کار اقدام کرد. بخش مهمی ‌‌از آثار ایشان نیز به زبان فارسی است که در عین برخورداری از اتقان و استدلال، سعی می‌‌شود به گونه‌ای نگاشته شود که برای عموم مردم قابل فهم باشد. با این که مطالب فراوانی آماده کرده بود، بنا را بر اختصار می‌‌گذاشت تا مفید برای همگان باشد.<ref> نقل از حجة الاسلام محمدحسن نجفی، برادرزاده آن مرحوم.</ref>
  
ثمره اين همه تلاش و كوشش پيگير، 48 اثر چاپ شده و خطي در موضوعات گوناگون اسلامی ‌‌می‌‌باشد كه از اين قرار است:
+
ثمره این همه تلاش و کوشش پیگیر، ۴۸ اثر چاپ شده و خطی در موضوعات گوناگون اسلامی ‌‌می‌‌باشد که از این قرار است:
  
'''قرآن و''' '''<I>تفسير:</I>'''
+
'''قرآن و''' '''<I>تفسیر:</I>'''
  
*1. [[تفسیر موضوعی|تفسير موضوعي قرآن كريم]] كه مدت زيادي بدان اشتغال داشت، ولي متأسفانه موانعي پيش آمد كه ادامه نيافت.
+
* [[تفسیر موضوعی|تفسیر موضوعی قرآن کریم]] که مدت زیادی بدان اشتغال داشت، ولی متأسفانه موانعی پیش آمد که ادامه نیافت.
  
*2. كشف الآيات، ترتيب لغات و حروف [[قرآن]]، به همراه قسمتي از قبل و بعد [[آیه|آيه]] كه بي‌نياز كننده از رجوع باشد.
+
* کشف الآیات، ترتیب لغات و حروف [[قرآن]]، به همراه قسمتی از قبل و بعد [[آیه|آیه]] که بی‌نیاز کننده از رجوع باشد.
  
*3. كشف اللغات، تفسير لغات قرآن به خود قرآن، كه ناتمام مانده است.
+
* کشف اللغات، تفسیر لغات قرآن به خود قرآن، که ناتمام مانده است.
  
*4. كشف المطالب قرآن، كه در حقيقت فهرست همان تفسير موضوعي است كه مستقلاً نيز را در خور استفاده است.
+
* کشف المطالب قرآن، که در حقیقت فهرست همان تفسیر موضوعی است که مستقلاً نیز را در خور استفاده است.
  
*5. كشف مطالب الآيات، كه بيان كننده مطالب و برداشت‌هايي از هر آيه‌اي می‌‌باشد.
+
* کشف مطالب الآیات، که بیان کننده مطالب و برداشت‌هایی از هر آیه‌ای می‌‌باشد.
  
'''<I>تاريخ و حديث:</I>'''
+
'''<I>تاریخ و حدیث:</I>'''
  
*6. ظواهر الآثار، اين كتاب پرارزش دربردارنده شصت باب از [[احاديث]] در [[اخلاق]] و [[آداب و سنن اسلامی|آداب]] است.
+
* ظواهر الآثار، این کتاب پرارزش دربردارنده شصت باب از [[احادیث]] در [[اخلاق]] و [[آداب و سنن اسلامی|آداب]] است.
  
*7. نخبةالقصار، كلمات قصار [[پیامبر اسلام|پيامبر اكرم]] صلی الله علیه و آله و [[امیرالمومنین]] علیه السلام در اخلاق و آداب.
+
* نخبةالقصار، کلمات قصار [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله و [[امیرالمومنین]] علیه السلام در اخلاق و آداب.
  
*8. ترجمه حديث اهليلجه.
+
* ترجمه حدیث اهلیلجه.
  
*9. [[مقتل|مقتل الحسين]] علیه السلام، براساس منابع قديمی ‌‌تاريخ.
+
* [[مقتل|مقتل الحسین]] علیه السلام، براساس منابع قدیمی ‌‌تاریخ.
  
*10. تاريخچه احوال پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله، به طريق جدول.
+
* تاریخچه احوال پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، به طریق جدول.
  
*11. اربعينيات (ناتمام).
+
* اربعینیات (ناتمام).
  
*12. خلاصه وقايع و علامات ظهور؛ به شكل بديع همراه با جدول.
+
* خلاصه وقایع و علامات ظهور؛ به شکل بدیع همراه با جدول.
  
 
'''<I>اصول فقه:</I>'''
 
'''<I>اصول فقه:</I>'''
  
*13. تقريرات [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، به صورت جامع و كامل. از دروس استادش [[سید ابوالحسن اصفهانی|سيد ابوالحسن اصفهاني]].
+
* تقریرات [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، به صورت جامع و کامل. از دروس استادش [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]].
  
*14. تقريرات اصول، به صورت جامع و كامل از دروس استادش [[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضياء عراقي]].
+
* تقریرات اصول، به صورت جامع و کامل از دروس استادش [[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضیاء عراقی]].
  
*15. رساله‌اي در بحث از [[تقلید|تقليد]] اعلم.
+
* رساله‌ای در بحث از [[تقلید|تقلید]] اعلم.
  
*16. منظومه عربي در اصول، بيش از دو هزار سطر.
+
* منظومه عربی در اصول، بیش از دو هزار سطر.
  
 
'''<I>فقه:</I>'''
 
'''<I>فقه:</I>'''
  
*18. رساله‌اي در نماز مسافر.
+
* رساله‌ای در نماز مسافر.
  
*19. حاشيه‌اي مبسوط بر «[[مکاسب (کتاب)|مكاسب]]» [[شيخ مرتضي انصاري|شيخ انصاري]].
+
* حاشیه‌ای مبسوط بر «[[مکاسب (کتاب)|مکاسب]]» [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]].
  
*20. رساله‌اي در [[احكام]] خلل و شكوك.
+
* رساله‌ای در [[احکام]] خلل و شکوک.
  
*21. رساله‌اي در نكاح.
+
* رساله‌ای در نکاح.
  
*22. رساله‌اي در [[طلاق]].
+
* رساله‌ای در [[طلاق]].
  
*23. رساله‌اي در [[خمس]].
+
* رساله‌ای در [[خمس]].
  
*24. حواشي بر كتاب طهارت شيخ انصاري و صلاة [[آقا رضا همدانی|حاج آقا رضا همداني]].
+
* حواشی بر کتاب طهارت شیخ انصاری و صلاة [[آقا رضا همدانی|حاج آقا رضا همدانی]].
  
*25. رساله‌اي در ارث.
+
* رساله‌ای در ارث.
  
 
'''<I>رجال:</I>'''
 
'''<I>رجال:</I>'''
  
*26. منظومه عربي در [[علم رجال|رجال]]، موافق «[[خلاصة الاقوال (کتاب)|خلاصه]]» [[علامه حلي]].
+
* منظومه عربی در [[علم رجال|رجال]]، موافق «[[خلاصة الاقوال (کتاب)|خلاصه]]» [[علامه حلی]].
  
*27. فهرست رجال كتاب خلاصه علامه.
+
* فهرست رجال کتاب «خلاصه» علامه.
  
'''<I>ادبيات:</I>'''
+
'''<I>ادبیات عرب:</I>'''
  
*28. تلخيص الصرف.
+
* تلخیص الصرف.
  
*29. تكملة الصرف.
+
* تکملة الصرف.
  
*30. تلخيص النحو.
+
* تلخیص النحو.
  
 
'''<I>شعر:</I>'''
 
'''<I>شعر:</I>'''
  
*31. منظومه عربي در اصول و رجال.
+
* منظومه عربی در اصول و رجال.
  
*32. شرح ديوان [[امیرالمومنین]] علیه السلام، به شعر فارسي.
+
* شرح دیوان [[امیرالمومنین]] علیه السلام، به شعر فارسی.
  
*33. بينه رحمت در مراثي قتيل امت، فارسي.
+
* بیّنه رحمت در مراثی قتیل امت، فارسی.
  
*34. ديوان عربي در مدايح و مراثي [[اهل البیت|اهل بيت]] علیهم السلام.
+
* دیوان عربی در مدایح و مراثی [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام.
  
*35. ديوان فارسي در شكوه به [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|ولي عصر]] عجل الله تعالی فرجه.
+
* دیوان فارسی در شکوه به [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|ولی عصر]] عجل الله تعالی فرجه.
  
*36. ديوان فارسي در پنديات و اخلاقيات.
+
* دیوان فارسی در پندیات و اخلاقیات.
  
*37. ديوان فارسي در رد مسلك عشق، [[عرفان]] و [[تصوف]].
+
* دیوان فارسی در رد مسلک عشق، [[عرفان]] و [[تصوف]].
  
*38. ديوان فارسي در معارضه و مقابله با غزل‌هاي [[حافظ شیرازی|حافظ]].
+
* دیوان فارسی در معارضه و مقابله با غزل‌های [[حافظ شیرازی|حافظ]].
  
*39. خرافات المبدعين.
+
* خرافات المبدعین.
  
*40 [[دیوان (شعر)|ديوان]] روشن باز در رد [[گلشن راز (کتاب)|گلشن راز]].
+
* [[دیوان (شعر)|دیوان]] روشن باز در رد [[گلشن راز (کتاب)|گلشن راز]].
  
*41. حجة قوي در ابطال مثنوي.
+
* حجة قوی در ابطال مثنوی.
  
'''<I>كلام و غيره:</I>'''
+
'''<I>کلام و غیره:</I>'''
  
*42. معارف الائمه علیهم السلام در اثبات [[توحيد]] و [[معاد]]، از طريق استدلال‌هاي عقلي بكار رفته در روايات.
+
* هداية الأمة إلی معارف الأئمة، در اثبات [[توحید]] و [[معاد]]، از طریق استدلال‌های عقلی بکار رفته در روایات.
  
*43. الامامة عندالشيعة الامامية، اثبات [[امامت]] از طريق [[عقل]] و [[قرآن]] بر اساس حدود 1350 آيه قرآن.
+
* الامامة عندالشیعة الامامیة، اثبات [[امامت]] از طریق [[عقل]] و [[قرآن]] بر اساس حدود ۱۳۵۰ [[آیه]] قرآن.
  
*44. البدعة والتحرف، رد بر آيين تصوف.
+
* البدعة والتحرف، رد بر آیین تصوف.
  
*45. رضوان اكبراِله، در نقض خرابات و خانقاه.
+
* رضوان اکبراِله، در نقض خرابات و خانقاه.
  
*46. مهدي منتظر، كه با روش كاملاً بديع و جامع نگاشته شده و تاكنون هشت نوبت چاپ گرديده است.
+
* مهدی منتظر، که با روش کاملاً بدیع و جامع نگاشته شده و تاکنون هشت نوبت چاپ گردیده است.
  
*47. رساله‌اي در طلب و اراده و دفع شبهه [[جبر]].
+
* رساله‌ای در طلب و اراده و دفع شبهه [[جبر]].
*48. جهاداكبر، كه شرح مفصل و كامل از شرح زندگينامه آن عالم رباني می‌‌باشد.
+
* جهاداکبر، که شرح مفصل و کامل از شرح زندگینامه آن عالم ربانی می‌‌باشد.
  
==فعالیتهای اجتماعي و سیاسی==
+
==فعالیتهای اجتماعی و سیاسی==
  
شيخ محمدجواد خراساني با توجه به اوضاع فرهنگي و سياسي و اجتماعي [[ایران|ايران]] به فكر می‌‌افتد كه به [[خراسان]] برگردد تا هم ديداري با پدر و مادر و بستگان داشته باشد و هم به كارهاي فرهنگي بپردازد. بعد از مدتي تصميم می‌‌گيرد به نجف بازگردد. اما سرانجام بخاطر موانعی در [[تهران]] رحل اقامت می‌‌افكند و تا آخر عمر در راه تبليغ و اصلاح جامعه به تلاش و كوشش می‌‌پردازد.<ref> گنجينه دانشمندان، ج ص 434.</ref>
+
شیخ محمدجواد خراسانی با توجه به اوضاع فرهنگی و سیاسی و اجتماعی [[ایران|ایران]] به فکر می‌‌افتد که به [[خراسان]] برگردد تا هم دیداری با پدر و مادر و بستگان داشته باشد و هم به کارهای فرهنگی بپردازد. بعد از مدتی تصمیم می‌‌گیرد به نجف بازگردد. اما سرانجام بخاطر موانعی در [[تهران]] رحل اقامت می‌‌افکند و تا آخر عمر در راه تبلیغ و اصلاح جامعه به تلاش و کوشش می‌‌پردازد.<ref> گنجینه دانشمندان، ج ۳، ص ۴۳۴.</ref>
  
وقتي حاج شيخ محمدجواد خراساني در تهران ساكن شد، براي امامت [[نماز]]، مساجد زيادي را به او پيشنهاد دادند؛ اما هيچ كدام را قبول نكرد و فقط در منزل خود واقع در جواديه، شرق تهران، عصرهاي جمعه به مدت يك ساعت براي عده‌اي از مؤمنين از روي كتب [[احاديث]]، سخن می‌‌گفت. در يكي از جلسات خطاب به مردم می‌‌گويد: منزل من گنجايش تعداد زياد علاقمندان را ندارد. خوب است زمين بزرگي كه مجاور منزل است خريداري و [[وقف]] مسجد شود و با كمك و ياري شما بنا را آغاز كنيم. تذكر وي مورد قبول مردم واقع می‌‌شود و در نتيجه با سعي و كوشش فوق‌العاده آن عالم رباني پس از رفع موانع، به دستور ايشان [[مسجد|مسجدي]] ساخته شد كه بسيار ساده و بي‌آلايش و دور از هر گونه زر و زيور حتي قالي بود. زيرا می‌‌فرمودند: مسجد بايد خالي از زخارف دنيوي باشد و هر چه ساده‌تر بيشتر مرضي خداوند است. به علاوه ما را محتاج گرفتن پول براي صرف مسجد از هر لاابالي نمی‌‌كند.<ref> جهاداكبر، بخش سكونت در جواديه (سرآسياب دولاب).</ref>
+
وقتی او در تهران ساکن شد، برای امامت [[نماز]]، مساجد زیادی را به او پیشنهاد دادند؛ اما هیچ کدام را قبول نکرد و فقط در منزل خود واقع در جوادیه، شرق تهران، عصرهای جمعه به مدت یک ساعت برای عده‌ای از مؤمنین از روی کتب [[احادیث]]، سخن می‌‌گفت. در یکی از جلسات خطاب به مردم می‌‌گوید: منزل من گنجایش تعداد زیاد علاقمندان را ندارد. خوب است زمین بزرگی که مجاور منزل است خریداری و [[وقف]] مسجد شود و با کمک و یاری شما بنا را آغاز کنیم. تذکر وی مورد قبول مردم واقع می‌‌شود و در نتیجه با سعی و کوشش فوق‌العاده آن عالم ربانی پس از رفع موانع، به دستور ایشان [[مسجد|مسجدی]] ساخته شد که بسیار ساده و بی‌آلایش و دور از هر گونه زر و زیور حتی قالی بود. زیرا می‌‌فرمودند: مسجد باید خالی از زخارف دنیوی باشد و هر چه ساده‌تر بیشتر مرضی خداوند است. به علاوه ما را محتاج گرفتن پول برای صرف مسجد از هر لاابالی نمی‌‌کند.<ref> جهاداکبر، بخش سکونت در جوادیه (سرآسیاب دولاب).</ref>
  
در همان اوايل استقرار ایشان در تهران، احزاب مختلفه در [[ایران|ايران]] تأسيس شده بود. و همه آن ها كارگران را دعوت می‌‌كردند و برايشان سخنراني می‌‌كردند. همگي به اسم دلسوزي براي كارگران و زحمتكشان، دفاع از حقوق ايشان و دادن وعده‌هاي [[دروغ]]، كارگران را فريب داده به عضويت حزب خود دعوت می‌‌كردند. از جمله آن احزاب، حزب توده بود كه مرام كمونيستي داشت و از طرف آن ها تقويت می‌‌شد. آن ها در همه جاي ايران بيرقي برافراشته بودند. در همان شرايط آيت الله خراساني تبليغات گسترده اي عليه حزب توده شروع كرد و مردم هم با ديدن زندگي ساده وي شيفته [[صداقت]] او شده به مسجد آمدند و در [[نماز جماعت]] شركت می‌‌كردند. خود وي از آن روزهاي دشوار چنين ياد می‌‌كند: من موفق شدم تعداد زيادي از فريب خوردگان را به آغوش [[اسلام]] بازگردانم. يك روز هم در روزنامه حزب توده من را متهم به امريكايي و انگليسي كرده بودند، تا اين كه حزب توده منحل شد.<ref> همان، ص 261-243.</ref>
+
در همان اوایل استقرار ایشان در تهران، احزاب مختلفه در [[ایران|ایران]] تأسیس شده بود و همه آن ها کارگران را دعوت می‌‌کردند و برایشان سخنرانی می‌‌کردند. همگی به اسم دلسوزی برای کارگران و زحمتکشان، دفاع از حقوق ایشان و دادن وعده‌های [[دروغ]]، کارگران را فریب داده به عضویت حزب خود دعوت می‌‌کردند. از جمله آن احزاب، حزب توده بود که مرام کمونیستی داشت و از طرف آن ها تقویت می‌‌شد. آنها در همه جای ایران بیرقی برافراشته بودند. در همان شرایط آیت الله خراسانی تبلیغات گسترده ای علیه حزب توده شروع کرد و مردم هم با دیدن زندگی ساده وی شیفته [[صداقت]] او شده به مسجد آمدند و در [[نماز جماعت]] شرکت می‌‌کردند. خود وی از آن روزهای دشوار چنین یاد می‌‌کند: من موفق شدم تعداد زیادی از فریب خوردگان را به آغوش [[اسلام]] بازگردانم. یک روز هم در روزنامه حزب توده من را متهم به امریکایی و انگلیسی کرده بودند، تا این که حزب توده منحل شد.<ref> همان، ص ۲۶۱-۲۴۳.</ref>
  
==ويژگي‌هاي اخلاقي==
+
==ویژگی‌های اخلاقی==
  
'''<I>زهد و ساده‌زيستي:</I>'''
+
'''<I>زهد و ساده‌زیستی:</I>'''
  
شيخ محمدجواد خراساني با اين كه در خانواده كم و بيش مرفهي رشد كرده بود، از همان ابتداي تحصيل از هر چيزي كه او را از مسير تحصيل بازدارد و با [[عزت نفس]] و مناعت طبع ناسازگار باشد، خود را دور ساخت. از اين رو وقتي به [[نجف]] اشرف رفت، عزت نفس و روح ساده‌زيستي مانع آن بود كه به بيوت و دفاتر آقايان نزديك شود. از اين جهت با همان مختصر پولي كه پدر برايش می‌‌فرستاد، به سختي امرار معاش می‌‌كرد و گاه می‌‌شد كه نان خالي هم براي سيركردن خود نداشت و به كسي اظهار نمی‌‌كرد.
+
شیخ محمدجواد خراسانی با این که در خانواده نسبتاً مرفهی رشد کرده بود، از همان ابتدای تحصیل از هر چیزی که او را از مسیر تحصیل بازدارد و با [[عزت نفس]] و مناعت طبع ناسازگار باشد، خود را دور ساخت. از این رو وقتی به [[نجف]] اشرف رفت، عزت نفس و روح ساده‌زیستی مانع آن بود که به بیوت و دفاتر آقایان نزدیک شود. از این جهت با همان مختصر پولی که پدر برایش می‌‌فرستاد، به سختی امرار معاش می‌‌کرد و گاه می‌‌شد که نان خالی هم برای سیرکردن خود نداشت و به کسی اظهار نمی‌‌کرد.
  
'''<I>علاقه‌مندي به اهل بيت علیهم السلام:</I>'''
+
'''<I>علاقه‌مندی به اهل بیت علیهم السلام:</I>'''
  
توجه فوق‌العاده به [[مستحب|مستحبات]] خصوصاً [[زيارت]] و [[توسل به اهل بیت علیهم السلام|توسل]] به [[اهل بيت]] علیهم السلام از نكات برجسته در زندگي شيخ محمدجواد خراساني بود. زماني كه در [[نجف]] اقامت داشت، هر شب به زيارت مولايش [[امام علی علیه السلام|اميرمؤمنان]] علیه السلام می‌‌رفت و [[زيارت جامعه كبيره]] را می‌‌خواند. شب‌هاي چهارشنبه پياده به [[مسجد سهله]] و [[مسجد كوفه]] رفته و در [[عبادت]] و [[دعا]] بسر می‌‌برد. بيش از هفده بار پياده از نجف اشرف به [[کربلا|كربلا]] رفت و به زيارت و دعا و توسل پرداخت. وقتي به [[ایران|ايران]] آمده و در تهران استقرار يافت، چندين بار پياده به همراه شماري از مريدان از تهران به [[مشهد]] مقدس براي زيارت [[امام رضا علیه السلام|علي ابن موسي الرضا]] علیه السلام مشرف شد.<ref> نقل از حجةالاسلام محمدحسن نجفي.</ref>
+
توجه فوق‌العاده به [[مستحب|مستحبات]] خصوصاً [[زیارت]] و [[توسل به اهل بیت علیهم السلام|توسل]] به [[اهل بیت]] علیهم السلام از نکات برجسته در زندگی شیخ محمدجواد خراسانی بود. زمانی که در [[نجف]] اقامت داشت، هر شب به زیارت مولایش [[امام علی علیه السلام|امیرمؤمنان]] علیه السلام می‌‌رفت و [[زیارت جامعه کبیره]] را می‌‌خواند. شب‌های چهارشنبه پیاده به [[مسجد سهله]] و [[مسجد کوفه]] رفته و در [[عبادت]] و [[دعا]] بسر می‌‌برد. بیش از هفده بار پیاده از نجف اشرف به [[کربلا|کربلا]] رفت و به زیارت و دعا و توسل پرداخت. وقتی به [[ایران|ایران]] آمده و در تهران استقرار یافت، چندین بار پیاده به همراه شماری از مریدان از تهران به [[مشهد]] مقدس برای زیارت [[امام رضا علیه السلام|علی ابن موسی الرضا]] علیه السلام مشرف شد. عشق و علاقه او به حدی بود که نخستین اثر خویش را به سروده‌هایی در [[مرثیه|مراثی]] اهل بیت علیهم السلام به نام کتاب «بینه رحمت» اختصاص داد و خود نیز بر فراز منبر، نوحه‌سرایی می‌‌کرد. سخنانش بسیار جذاب بود و همگان را منقلب می‌‌نمود. او [[روضه خوانی|روضه خوانی]] برای [[سیدالشهدا]] علیه السلام را مایه افتخار خود می‌‌دانست.
 
 
'''<I>احياي فرهنگ شيعه:</I>'''
 
 
 
از ويژگي‌هاي اين [[فقیه|فقيه]] برجسته، زنده نگه داشتن فرهنگ [[تشيع]] علوي و حفظ و حراست از شعائر مذهبي بود. اكثر نگارش‌ها و پژوهش‌هاي وي به احياء و معرفي درست فرهنگ [[اهل البیت|اهل بيت]] علیهم السلام اختصاص داشت. عشق و علاقه او به حدي بود كه نخستين اثر خويش را به سروده‌هايي در [[مرثیه|مراثي]] اهل بيت علیهم السلام به نام كتاب «بينه رحمت» اختصاص داد. و خود نيز بر فراز منبر، نوحه‌سرايي می‌‌كرد. سخنانش بسيار جذاب بود و همگان را منقلب می‌‌نمود. او [[روضه خوانی|روضه خواني]] براي [[سيدالشهدا]] علیه السلام را مايه افتخار خود می‌‌دانست.
 
  
 
'''<I>تواضع:</I>'''
 
'''<I>تواضع:</I>'''
  
در مجالسي كه علما و وعاظ حضور داشتند، در هر بحثي كه وارد می‌‌شدند آقايان سروصدا راه می‌‌انداختند و به بحث ادامه می‌‌دادند ولي ايشان ساكت بود، اظهارنظري نمی‌‌كرد. مگر اين كه آخر كار، نظر ايشان را می‌‌خواستند. ايشان هم با ذكر چند جمله مطلب را روشن و مستدل جواب می‌‌داد. [[تواضع|تواضعش]] به حدي بود كه مايحتاج منزل را از خوراك و پوشاك و غيره خودش فراهم می‌‌كرد و با دست خود به منزل می‌‌آورد و هرگز ديگري را براي كارهاي شخصي و خانوادگي به زحمت نينداخت.<ref> نقل قول از حجة الاسلام جعفر خراساني.</ref>
+
در مجالسی که علما و وعاظ حضور داشتند، در هر بحثی که وارد می‌‌شدند آقایان سروصدا راه می‌‌انداختند و به بحث ادامه می‌‌دادند ولی ایشان ساکت بود، اظهارنظری نمی‌‌کرد. مگر این که آخر کار، نظر ایشان را می‌‌خواستند. ایشان هم با ذکر چند جمله مطلب را روشن و مستدل جواب می‌‌داد. [[تواضع|تواضعش]] به حدی بود که مایحتاج منزل را از خوراک و پوشاک و غیره خودش فراهم می‌‌کرد و با دست خود به منزل می‌‌آورد و هرگز دیگری را برای کارهای شخصی و خانوادگی به زحمت نینداخت.<ref> نقل قول از حجة الاسلام جعفر خراسانی.</ref>
  
 
==وفات==
 
==وفات==
  
مرحوم شيخ محمدجواد خراساني، سرانجام در [[ربيع الاول]] 1397 هـ.ق دار فانی را وداع گفت و در قبرستان باغ بهشت [[قم]]، در جوار [[امامزاده علی بن جعفر(ع) قم|امامزاده علي بن جعفر]] (علیه السلام) در آرامگاه خاندان مستقيمی ‌‌تهراني دفن گرديد.
+
مرحوم شیخ محمدجواد خراسانی، سرانجام در [[ربیع الاول]] ۱۳۹۷ هـ.ق دار فانی را وداع گفت و در قبرستان باغ بهشت [[قم]]، در جوار [[امامزاده علی بن جعفر(ع) قم|امامزاده علی بن جعفر]] (علیه السلام) در آرامگاه خاندان مستقیمی ‌‌تهرانی دفن گردید.
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
سطر ۱۸۲: سطر ۱۷۸:
 
==منابع==
 
==منابع==
  
* سيد محمد سجادي دامغاني، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد 15، صفحه 213-231.
+
*سید محمد سجادی دامغانی، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۱۵، صفحه ۲۱۳-۲۳۱.
  
 
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
 
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]

نسخهٔ ‏۲۲ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۱۴

شیخ محمدجواد خراسانی (۱۳۳۱-۱۳۹۷ ق)، از مفاخر علمی و فقهی شیعه معاصر و از شاگردان سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی بود. بخش زیادی از حیات علمی ‌‌آن عالم ربانی به تحقیق و نگارش صرف شد و اکثر نوشته‌های وی به معرفی درست فرهنگ اهل بیت (علیهم‌السلام) اختصاص داشت. «الامامة عندالشیعة الامامیة» و «هدايةالأمة إلی معارف الأئمة» از جمله این آثار است.

۲۵۰px
نام کامل محمدجواد خراسانی
زادروز ۱۳۳۱ قمری
زادگاه مشهد
وفات ۱۳۹۷ قمری
مدفن قم، قبرستان باغ بهشت

Line.png

اساتید

سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاءالدین عراقی، سید محمود شاهرودی، سید محمد بروجنی اصفهانی،...


آثار

الامامة عندالشیعة الامامیة، هداية الأمة إلی معارف الأئمة، کشف الآیات، مهدی منتظر، ظواهر الآثار،...

ولادت

محمدجواد خراسانی در شب جمعه ۲۵ ربیع الاول سال ۱۳۳۱ هـ.ق در مشهد مقدس پا به عرصه جهان گذاشت. پدرش شیخ محسن معروف به «حاجی فاضل» (م، ۱۳۸۳ ق)، از شاگردان آخوند خراسانی بود.

تحصیل و اساتید

محمدجواد خراسانی در ۱۳ سالگی به حوزه علمیه کاشمر رفت و در ۱۴ سالگی، سال ۱۳۴۴ هـ.ق وارد حوزه علمیه مشهد مقدس گردید. او ابتدا وارد مدرسه علمیه سعدیه، مشهور به «مدرسه پایین» شد - این مدرسه قبلاً متصل به قبر شیخ بهایی بود -. وی مدت پنج سال از اساتید آن حوزه مقدسه بهره‌مند گردید. اما مدرسه توسط دولت وقت رضاخانی تخریب و جزء موزه آستان قدس و کتابخانه قرار گرفت. در این مدت دروس سطح را نزد ادیبان و فقها به اتمام رسانید و به تدریس آن ها پرداخت.[۱]

سپس به علت فشارهای زیاد حکومت جبار پهلوی بر طلاب و روحانیت، در سال ۱۳۵۱ هـ.ق به عتبات عالیات هجرت نمود. وی ابتدا در نجف به مدرسه مرحوم آیت الله سید محمدکاظم یزدی رفت و به مدت ۱۰ سال در این شهر اقامت نمود.

شیخ محمدجواد از محضر این عالمان در نجف بهره‌مند شد و به مقام رفیع اجتهاد رسید:

او سپس از طرف آیت الله حاج آقا حسین قمی ‌‌که در آن زمان زعامت حوزه علمیه کربلا را عهده‌دار و به سازماندهی و اصلاح آن مشغول بود، برای تدریس به کربلا دعوت شد و حدود یکسال و نیم در آنجا ماند. وی مجددا به دعوت آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی به نجف اشرف برمی گردد و در همان منزل سابق ساکن شده و مدت هفت سال به تدریس و تألیف و موعظه مشغول می شود.

آثار و تألیفات

«تحقیق و نگارش» بخش زیادی از حیات علمی ‌‌آن بزرگمرد را به خود اختصاص داده بود. نگارش او وقتی به پایان رسید که چشم از این جهان فانی فروبست. او به هنگام نوشتن کتاب «الامامة عندالشیعة» با سبکی نوین به موضوع امامت از نگاه قرآن می‌‌پردازد. وقتی به مرض سختی دچار می‌‌شود، تنها آرزویش از خداوند متعال این است که آن کتاب را به پایان برساند. پس از آن که چاپ آخرین فرم کتاب به پایان رسید، چند ساعت بعد به رحمت خداوند واصل گردید.

با نگاهی کلی به مجموعه گرانسنگ و ارزشمند این عالم ربانی، چند ویژگی را می‌‌توان در نوع آنها ملاحظه کرد؛ تنوع و توجه به نیاز جامعه؛ ارائه اثر در عرصه‌های مختلف از شعر و ادب تا فقه و اصول و تفسیر و کلام از برجستگی‌های آثار و تألیفات ایشان است. همچنین تألیف و تدوین آثاری در فقه و اصول به زبان عربی و عرضه به جامعه علمی‌‌ و حوزه‌های دینی بسیار آسان بوده، ولی چون آن را مطابق با نیاز جامعه نمی‌‌بیند، نه تنها دست به چنین نگارش هایی نمی‌‌زند که حتی از چاپ همان تقریرات فقه و اصول خود که خوب و منظم هم نوشته بود، خودداری می‌‌کند و به کارهایی همت می‌‌گمارد که به تشخیص خود وی، نیاز جامعه آن روز بوده است. او سرودن شعر در مراثی و مدایح ائمه اطهار علیهم السلام را برای مبارزه با اشعار سخیفی که در مراثی ایشان خوانده می شد، لازم دید و به این کار اقدام کرد. بخش مهمی ‌‌از آثار ایشان نیز به زبان فارسی است که در عین برخورداری از اتقان و استدلال، سعی می‌‌شود به گونه‌ای نگاشته شود که برای عموم مردم قابل فهم باشد. با این که مطالب فراوانی آماده کرده بود، بنا را بر اختصار می‌‌گذاشت تا مفید برای همگان باشد.[۳]

ثمره این همه تلاش و کوشش پیگیر، ۴۸ اثر چاپ شده و خطی در موضوعات گوناگون اسلامی ‌‌می‌‌باشد که از این قرار است:

قرآن و تفسیر:

  • کشف الآیات، ترتیب لغات و حروف قرآن، به همراه قسمتی از قبل و بعد آیه که بی‌نیاز کننده از رجوع باشد.
  • کشف اللغات، تفسیر لغات قرآن به خود قرآن، که ناتمام مانده است.
  • کشف المطالب قرآن، که در حقیقت فهرست همان تفسیر موضوعی است که مستقلاً نیز را در خور استفاده است.
  • کشف مطالب الآیات، که بیان کننده مطالب و برداشت‌هایی از هر آیه‌ای می‌‌باشد.

تاریخ و حدیث:

  • ترجمه حدیث اهلیلجه.
  • تاریخچه احوال پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، به طریق جدول.
  • اربعینیات (ناتمام).
  • خلاصه وقایع و علامات ظهور؛ به شکل بدیع همراه با جدول.

اصول فقه:

  • رساله‌ای در بحث از تقلید اعلم.
  • منظومه عربی در اصول، بیش از دو هزار سطر.

فقه:

  • رساله‌ای در نماز مسافر.
  • رساله‌ای در احکام خلل و شکوک.
  • رساله‌ای در نکاح.
  • رساله‌ای در خمس.
  • رساله‌ای در ارث.

رجال:

  • فهرست رجال کتاب «خلاصه» علامه.

ادبیات عرب:

  • تلخیص الصرف.
  • تکملة الصرف.
  • تلخیص النحو.

شعر:

  • منظومه عربی در اصول و رجال.
  • بیّنه رحمت در مراثی قتیل امت، فارسی.
  • دیوان عربی در مدایح و مراثی اهل بیت علیهم السلام.
  • دیوان فارسی در شکوه به ولی عصر عجل الله تعالی فرجه.
  • دیوان فارسی در پندیات و اخلاقیات.
  • دیوان فارسی در معارضه و مقابله با غزل‌های حافظ.
  • خرافات المبدعین.
  • حجة قوی در ابطال مثنوی.

کلام و غیره:

  • هداية الأمة إلی معارف الأئمة، در اثبات توحید و معاد، از طریق استدلال‌های عقلی بکار رفته در روایات.
  • الامامة عندالشیعة الامامیة، اثبات امامت از طریق عقل و قرآن بر اساس حدود ۱۳۵۰ آیه قرآن.
  • البدعة والتحرف، رد بر آیین تصوف.
  • رضوان اکبراِله، در نقض خرابات و خانقاه.
  • مهدی منتظر، که با روش کاملاً بدیع و جامع نگاشته شده و تاکنون هشت نوبت چاپ گردیده است.
  • رساله‌ای در طلب و اراده و دفع شبهه جبر.
  • جهاداکبر، که شرح مفصل و کامل از شرح زندگینامه آن عالم ربانی می‌‌باشد.

فعالیتهای اجتماعی و سیاسی

شیخ محمدجواد خراسانی با توجه به اوضاع فرهنگی و سیاسی و اجتماعی ایران به فکر می‌‌افتد که به خراسان برگردد تا هم دیداری با پدر و مادر و بستگان داشته باشد و هم به کارهای فرهنگی بپردازد. بعد از مدتی تصمیم می‌‌گیرد به نجف بازگردد. اما سرانجام بخاطر موانعی در تهران رحل اقامت می‌‌افکند و تا آخر عمر در راه تبلیغ و اصلاح جامعه به تلاش و کوشش می‌‌پردازد.[۴]

وقتی او در تهران ساکن شد، برای امامت نماز، مساجد زیادی را به او پیشنهاد دادند؛ اما هیچ کدام را قبول نکرد و فقط در منزل خود واقع در جوادیه، شرق تهران، عصرهای جمعه به مدت یک ساعت برای عده‌ای از مؤمنین از روی کتب احادیث، سخن می‌‌گفت. در یکی از جلسات خطاب به مردم می‌‌گوید: منزل من گنجایش تعداد زیاد علاقمندان را ندارد. خوب است زمین بزرگی که مجاور منزل است خریداری و وقف مسجد شود و با کمک و یاری شما بنا را آغاز کنیم. تذکر وی مورد قبول مردم واقع می‌‌شود و در نتیجه با سعی و کوشش فوق‌العاده آن عالم ربانی پس از رفع موانع، به دستور ایشان مسجدی ساخته شد که بسیار ساده و بی‌آلایش و دور از هر گونه زر و زیور حتی قالی بود. زیرا می‌‌فرمودند: مسجد باید خالی از زخارف دنیوی باشد و هر چه ساده‌تر بیشتر مرضی خداوند است. به علاوه ما را محتاج گرفتن پول برای صرف مسجد از هر لاابالی نمی‌‌کند.[۵]

در همان اوایل استقرار ایشان در تهران، احزاب مختلفه در ایران تأسیس شده بود و همه آن ها کارگران را دعوت می‌‌کردند و برایشان سخنرانی می‌‌کردند. همگی به اسم دلسوزی برای کارگران و زحمتکشان، دفاع از حقوق ایشان و دادن وعده‌های دروغ، کارگران را فریب داده به عضویت حزب خود دعوت می‌‌کردند. از جمله آن احزاب، حزب توده بود که مرام کمونیستی داشت و از طرف آن ها تقویت می‌‌شد. آنها در همه جای ایران بیرقی برافراشته بودند. در همان شرایط آیت الله خراسانی تبلیغات گسترده ای علیه حزب توده شروع کرد و مردم هم با دیدن زندگی ساده وی شیفته صداقت او شده به مسجد آمدند و در نماز جماعت شرکت می‌‌کردند. خود وی از آن روزهای دشوار چنین یاد می‌‌کند: من موفق شدم تعداد زیادی از فریب خوردگان را به آغوش اسلام بازگردانم. یک روز هم در روزنامه حزب توده من را متهم به امریکایی و انگلیسی کرده بودند، تا این که حزب توده منحل شد.[۶]

ویژگی‌های اخلاقی

زهد و ساده‌زیستی:

شیخ محمدجواد خراسانی با این که در خانواده نسبتاً مرفهی رشد کرده بود، از همان ابتدای تحصیل از هر چیزی که او را از مسیر تحصیل بازدارد و با عزت نفس و مناعت طبع ناسازگار باشد، خود را دور ساخت. از این رو وقتی به نجف اشرف رفت، عزت نفس و روح ساده‌زیستی مانع آن بود که به بیوت و دفاتر آقایان نزدیک شود. از این جهت با همان مختصر پولی که پدر برایش می‌‌فرستاد، به سختی امرار معاش می‌‌کرد و گاه می‌‌شد که نان خالی هم برای سیرکردن خود نداشت و به کسی اظهار نمی‌‌کرد.

علاقه‌مندی به اهل بیت علیهم السلام:

توجه فوق‌العاده به مستحبات خصوصاً زیارت و توسل به اهل بیت علیهم السلام از نکات برجسته در زندگی شیخ محمدجواد خراسانی بود. زمانی که در نجف اقامت داشت، هر شب به زیارت مولایش امیرمؤمنان علیه السلام می‌‌رفت و زیارت جامعه کبیره را می‌‌خواند. شب‌های چهارشنبه پیاده به مسجد سهله و مسجد کوفه رفته و در عبادت و دعا بسر می‌‌برد. بیش از هفده بار پیاده از نجف اشرف به کربلا رفت و به زیارت و دعا و توسل پرداخت. وقتی به ایران آمده و در تهران استقرار یافت، چندین بار پیاده به همراه شماری از مریدان از تهران به مشهد مقدس برای زیارت علی ابن موسی الرضا علیه السلام مشرف شد. عشق و علاقه او به حدی بود که نخستین اثر خویش را به سروده‌هایی در مراثی اهل بیت علیهم السلام به نام کتاب «بینه رحمت» اختصاص داد و خود نیز بر فراز منبر، نوحه‌سرایی می‌‌کرد. سخنانش بسیار جذاب بود و همگان را منقلب می‌‌نمود. او روضه خوانی برای سیدالشهدا علیه السلام را مایه افتخار خود می‌‌دانست.

تواضع:

در مجالسی که علما و وعاظ حضور داشتند، در هر بحثی که وارد می‌‌شدند آقایان سروصدا راه می‌‌انداختند و به بحث ادامه می‌‌دادند ولی ایشان ساکت بود، اظهارنظری نمی‌‌کرد. مگر این که آخر کار، نظر ایشان را می‌‌خواستند. ایشان هم با ذکر چند جمله مطلب را روشن و مستدل جواب می‌‌داد. تواضعش به حدی بود که مایحتاج منزل را از خوراک و پوشاک و غیره خودش فراهم می‌‌کرد و با دست خود به منزل می‌‌آورد و هرگز دیگری را برای کارهای شخصی و خانوادگی به زحمت نینداخت.[۷]

وفات

مرحوم شیخ محمدجواد خراسانی، سرانجام در ربیع الاول ۱۳۹۷ هـ.ق دار فانی را وداع گفت و در قبرستان باغ بهشت قم، در جوار امامزاده علی بن جعفر (علیه السلام) در آرامگاه خاندان مستقیمی ‌‌تهرانی دفن گردید.

پانویس

  1. شرح زندگی نامه آیت الله خراسانی، ص ۲۶-۲۴.
  2. گنجینه دانشمندان، ج ۳، ص ۴۳۳.
  3. نقل از حجة الاسلام محمدحسن نجفی، برادرزاده آن مرحوم.
  4. گنجینه دانشمندان، ج ۳، ص ۴۳۴.
  5. جهاداکبر، بخش سکونت در جوادیه (سرآسیاب دولاب).
  6. همان، ص ۲۶۱-۲۴۳.
  7. نقل قول از حجة الاسلام جعفر خراسانی.

منابع

  • سید محمد سجادی دامغانی، ستارگان حرم، جلد ۱۵، صفحه ۲۱۳-۲۳۱.