جامعیت مقاله متوسط
کیفیت پژوهش متوسط است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

شفاعت: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
(۳ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 +
{{متوسط}}
 
{{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
 
{{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
شفاعت از ماده «شفع» به معنای ضمیمه کردن چیزی به مثل آن است.<ref>مفردات فی غریب القرآن ماده شفع، راغب اصفهانی.</ref> با توجه به این عبارت، باید نوعی شباهت و همانندی در میان آن دو بوده باشد، هر چند تفاوت هائی نیز در میان آن دو چیز دیده شود. <ref>مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، پیام قرآن، ج6، ص524.</ref>
 
  
==شفاعت در اصطلاح==
+
اعتقاد به اصل شفاعت در [[آخرت]] و در چهارچوب اذن الهی، از عقاید مسلم [[اسلام|اسلامی]] است که همه علمای [[شیعه]] و [[سنی]] آن را قبول دارند.<ref>مفاهیم القرآن، جعفر سبحانی، ج۴، ص۱۵۶، ص۳۱۴.</ref> روایات دلالت کننده بر شفاعت [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله  در روز [[قیامت]]، هم از طریق [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام و هم از طریق عامه در حد [[خبر متواتر|تواتر]] به ما رسیده است که در روز قیامت افرادی از گناهکاران اهل [[ایمان]]، شفاعت می‌شوند و آنان یا قبل از ورود به آتش و یا بعد از آن نجات می‌یابند.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج۱،‌ ص۲۶۰.</ref>
  
عبارت است از این که در روز [[قیامت]]، [[پیامبران]] و اولیاء و صالحان درباره کسانی که پیوند ایمانی خود را با خدا قطع ننموده و از طرفی رابطه معنوی خود را با شفاعت کنندگان درگاه الهی حفظ کرده‌اند، وساطت و میانجیگری خواهند کرد.<ref>سبحانی، جعفر، منشور جاوید؛ قم، موسسه [[امام صادق]] علیه السلام، 1383، چاپ اول، ج8، ص207.</ref>
+
==شفاعت در لغت و اصطلاح==
  
==اعتقاد به شفاعت==
+
'''شفاعت''' از ماده «شفع» به معنای ضمیمه کردن چیزی به مثل آن است.<ref>مفردات فی غریب القرآن ماده شفع، راغب اصفهانی.</ref> با توجه به این عبارت، باید نوعی شباهت و همانندی در میان آن دو بوده باشد، هر چند تفاوت هائی نیز در میان آن دو چیز دیده شود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، پیام قرآن، ج۶، ص۵۲۴.</ref>
  
اعتقاد به اصل شفاعت در [[آخرت]] و در چهارچوب اذن الهی از عقاید مسلََّم اسلامی است که همه علمای [[شیعه]] و سنی آن را قبول دارند.<ref>مفاهیم القرآن، جعفر سبحانی، ج4، ص156، ص314.</ref> روایات دلالت کننده بر شفاعت [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله  در روز قیامت، هم از طریق اهل بیت علیهم السلام و هم از طریق عامه در حد تواتر به ما رسیده است که در روز قیامت افرادی از گناهکاران اهل ایمان، شفاعت می‌شوند و آنان یا قبل از ورود به آتش و یا بعد از آن نجات می‌یابند.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج1،‌ ص260.</ref>
+
«شفاعت» عبارت است از این که در روز [[قیامت]]، [[پیامبران]] و اولیاء و صالحان درباره کسانی که پیوند ایمانی خود را با خدا قطع ننموده و از طرفی رابطه معنوی خود را با شفاعت کنندگان درگاه الهی حفظ کرده‌اند، وساطت و میانجیگری خواهند کرد.<ref>سبحانی، جعفر، منشور جاوید؛ قم، موسسه امام صادق علیه السلام، ۱۳۸۳، چاپ اول، ج۸، ص۲۰۷.</ref>
  
 
==آیات شفاعت در قرآن==
 
==آیات شفاعت در قرآن==
  
* آیاتی که شفاعت را نفی می‌کنند مثل: {{متن قرآن|«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لابَيْعٌ فِيهِ وَلاَ خُلَّةٌ وَلاَ شَفَاعَةٌ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»}}؛<ref>[[سوره بقره]]/ 254.</ref> ای کسانی که ایمان آورده‌اید از آنچه به شما روزی داده‌ایم، انفاق کنید پیش از آن که روزی فرا رسد که در آن نه خرید و فروش است و نه دوستی و نه شفاعت و...
+
*آیاتی که شفاعت را نفی می‌کنند مثل: {{متن قرآن|«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاکم مِّن قَبْلِ أَن یأْتِی یوْمٌ لابَیعٌ فِیهِ وَلاَ خُلَّةٌ وَلاَ شَفَاعَةٌ وَالْکافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»}}؛<ref>[[سوره بقره]]/ ۲۵۴.</ref> ای کسانی که ایمان آورده‌اید از آنچه به شما روزی داده‌ایم، [[انفاق]] کنید پیش از آن که روزی فرا رسد که در آن نه خرید و فروش است و نه دوستی و نه شفاعت و...
  
* آیاتی که شفاعت را مختص خدای متعال می‌دانند: {{متن قرآن|«قُل لِّلَّه الشَّفَاعَةُ جَمِيعًا لَّهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»}}؛<ref>[[سوره زمر]]/ 44.</ref> بگو تمام شفاعت از آن خداست (زیرا) حاکمیت آسمان‌ها در زمین از آن اوست.
+
*آیاتی که شفاعت را مختص [[خدای متعال]] می‌دانند: {{متن قرآن|«قُل لِّلَّه الشَّفَاعَةُ جَمِیعًا لَّهُ مُلْک السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»}}؛<ref>[[سوره زمر]]/ ۴۴.</ref> بگو تمام شفاعت از آن خداست (زیرا) حاکمیت آسمان‌ها در زمین از آن اوست.
  
* آیاتی که شفاعة را برای دیگران و مشروط به اذن الهی می‌دانند: {{متن قرآن|«وَلَا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ عِندَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ»}}؛<ref>[[سوره سباء]]/23.</ref> هیچ شفاعتی نزد او جزء به کسانی که اذن داده، سودی ندارد.
+
*آیاتی که شفاعت را برای دیگران و مشروط به اذن الهی می‌دانند: {{متن قرآن|«وَلَا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ عِندَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ»}}؛<ref>[[سوره سباء]]/۲۳.</ref> هیچ شفاعتی نزد او جزء به کسانی که اذن داده، سودی ندارد.
  
* آیاتی که برای شفاعت شوندگان شرایطی را بیان می‌کنند: {{متن قرآن|«...وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ»}}؛<ref>[[سوره انبیاء]]/ 28.</ref> ...و آنها جز برای کسانی که خدا راضی (به شفاعت او) است، شفاعت نمی‌کنند و از ترس او بیمناکند.
+
*آیاتی که برای شفاعت شوندگان شرایطی را بیان می‌کنند: {{متن قرآن|«...وَلَا یشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْیتِهِ مُشْفِقُونَ»}}؛<ref>[[سوره انبیاء]]/ ۲۸.</ref> ...و آنها جز برای کسانی که خدا راضی (به شفاعت او) است، شفاعت نمی‌کنند و از ترس او بیمناکند.
  
با بررسی آیات شفاعت بدست می‌آید که منظور از آیات نفی کننده شفاعت این است که کسی به عنوان مستقل چنین حقی را ندارد و منظور از آیات اثبات کننده شفاعت این است که اصلاً و ذاتاً شفاعت برای خداست و برای غیرخدا با اذن و تملیک اوست.
+
با بررسی آیات شفاعت بدست می‌آید که منظور از آیات نفی کننده شفاعت این است که کسی به عنوان مستقل چنین حقی را ندارد و منظور از آیات اثبات کننده شفاعت این است که اصلاً و ذاتاً شفاعت برای خداست و برای غیر خدا با اذن و تملیک اوست.
  
شفیع در حقیقت خود خدای سبحان است و برگشت شفاعت به این است که یکی از صفات خدا بین خدا و شخص شفاعت خواه، واسطه می‌شود تا حال او را اصلاح کند مانند واسطه شدن رحمت و مغفرت خدا بین او و بنده گنهکارش، تا وی را از وبال گناهش و از عذاب نجات دهد. <ref>منشور جاوید، ج ص 234، جعفر سبحانی.</ref>
+
شفیع در حقیقت خود خدای سبحان است و برگشت شفاعت به این است که یکی از صفات خدا بین خدا و شخص شفاعت خواه، واسطه می‌شود تا حال او را اصلاح کند مانند واسطه شدن رحمت و مغفرت خدا بین او و بنده گنهکارش، تا وی را از وبال گناهش و از [[عذاب]] نجات دهد.<ref>منشور جاوید، ج ۸، ص ۲۳۴، جعفر سبحانی.</ref>
  
==شفاعت کنندگان چه کسانی هستند؟==
+
==شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان==
 +
'''شفاعت کنندگان چه کسانی هستند؟'''
  
* پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا؛<ref>ترجمه المیزان، ج 17، ص 410. </ref> امید است پروردگارت تو را به مقام پسندیده‌ای برانگیزد.
+
*[[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله: قرآن می فرماید: {{متن قرآن|«عَسَى أَن یبْعَثَک رَبُّک مَقَامًا مَّحْمُودًا»}}؛<ref>[[سوره اسراء]]/۷۹.</ref> امید است پروردگارت تو را به مقام پسندیده‌ای برانگیزد. مفسران در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] این آیه گفته‌اند: مقصود از مقام محمود، همان مقام شفاعت برای [[پیامبر اسلام]] است.<ref>ترجمه المیزان، ج ۱۷، ص ۴۱۰. </ref>
  
مفسران در تفسیر این آیه گفته‌اند:<ref>[[سوره اسراء]]/79.</ref> مقصود از مقام محمود، همان مقام شفاعت برای [[پیامبر اسلام]] است.
+
*[[امامان معصوم]] علیهم‌السلام: در ذیل آیه ۱۰۱ [[سوره شعراء]] روایات متعددی آمده که در بعضی از آنها صریحاً آمده که شافعان، امامان علیهم السلام هستند.<ref>نورالثقلین، ج ۳، ص ۲۰۸؛ ذیل آیه ۷۹ اسراء، مجمع البیان، ج ۶، ص ۶۷۱ ذیل همان آیه.</ref>
  
* امامان معصوم علیهم‌السلام: در ذیل آیه (101 [[سوره شعراء]]) روایات متعددی آمده که در بعضی از آنها صریحاً آمده که شافعان، امامان علیهم السلام هستند.<ref>نورالثقلین، ج 3، ص 208؛ ذیل آیه 79 اسراء، مجمع البیان، ج ص 671 ذیل همان آیه.</ref>
+
*[[پیامبران|انبیاء]]، علماء و شهدا: [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]] علیه السلام: «سه گروه هستند که از خدای متعال طلب شفاعت می‌کنند و شفاعتشان پذیرفته می‌شود؛ «الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء».<ref>ترجمه المیزان، ج ۱۵، ص ۴۱۱.</ref>
  
* انبیاء، دانشمندان (علماء) و شهدا: حضرت علی علیه السلام: «سه گروه هستند که از خدای متعال طلب شفاعة می‌کنند و شفاعتشان پذیرفته می‌شود. «الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء».<ref>ترجمه المیزان، ج 15، ص 411.</ref>
+
*[[فرشتگان]]: {{متن قرآن|«وَکم مِّن مَّلَک فِی السَّمَاوَاتِ لَا تُغْنِی شَفَاعَتُهُمْ شَیئًا إِلَّا مِن بَعْدِ أَن یأْذَنَ اللَّهُ لِمَن یشَاء وَیرْضَى»}}.<ref>[[سوره نجم]]/۲۶.</ref>
  
* فرشتگان: {{متن قرآن|«وَكَم مِّن مَّلَكٍ فِي السَّمَاوَاتِ لَا تُغْنِي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئًا إِلَّا مِن بَعْدِ أَن يَأْذَنَ اللَّهُ لِمَن يَشَاء وَيَرْضَى»}}.([[سوره نجم]]/26)
+
'''شفاعت به چه کسانی می‌رسد؟'''
  
==شفاعت به چه کسانی می‌رسد؟==
+
با بررسی آیات و روایات بدست می‌آید که شفاعت شونده شرایطی دارد که بدون تحقق آنها، شفاعت امکان ندارد، مثل مورد رضایت خدای متعال بودن: {{متن قرآن|«لا یشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْیتِهِ مُشْفِقُونَ»}}<ref>[[سوره انبیاء]]/۲۸.</ref>
 
 
با بررسی آیات و روایات بدست می‌آید که شفاعت شونده شرایطی دارد که بدون تحقق آنها، شفاعت امکان ندارد مثل مورد رضایت خدای متعال بودن: «يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى»<ref>تلخیص محاضرات فی الالهیات، جعفر سبحانی به نقل از خصال صدوق باب 3، حدیث 169.</ref>
 
 
کسی مورد شفاعت قرار می‌گیرد که خدا از او راضی و خشنود باشد.
 
کسی مورد شفاعت قرار می‌گیرد که خدا از او راضی و خشنود باشد.
  
باید توجه داشت که فرد مؤمن و معتقد اگرچه گناهکار و دارای لغزش هایی باشد ولی از جهت [[ایمان]] و عقیده‌اش مورد رضایت و خشنودی خدای متعال است.<ref>[[سوره انبیاء]]/28.</ref>
+
باید توجه داشت که فرد مؤمن و معتقد اگرچه گناهکار و دارای لغزش هایی باشد، ولی از جهت [[ایمان]] و عقیده‌اش مورد رضایت و خشنودی خدای متعال است.<ref>تلخیص محاضرات فی الالهیات، جعفر سبحانی به نقل از خصال صدوق باب ۳، حدیث ۱۶۹.</ref>
  
{{متن قرآن|«لَا يَمْلِكُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَٰنِ عَهْدًا»}}(سوره مریم/آیه 87)؛<ref>علامه حلی، کشف المرادی فی شرح تجرید الاعتقاد، ص 565، تصحیح و تعلیق علامه حسن حسن‌زاده آملی قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1427 قمری.</ref> آنان مالک شفاعت نیستند مگر کسی که نزد خداوند رحمان، عهد و پیمانی دارد.
+
{{متن قرآن|«لَا یمْلِکونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَٰنِ عَهْدًا»}}؛<ref>[[سوره مریم]]/۸۷.</ref> آنان مالک شفاعت نیستند مگر کسی که نزد خداوند رحمان، عهد و پیمانی دارد.
  
عهدی که از نزد خدا گرفته شده عبارت است از اعتقاد حق یا عمل صالح که در روز قیامت مؤمن را نجات می‌دهد.<ref>[[سوره مریم]]/87.</ref>
+
عهدی که از نزد خدا گرفته شده عبارت است از اعتقاد [[حق]] یا [[عمل صالح]] که در روز [[قیامت]] مؤمن را نجات می‌دهد.<ref>علامه حلی، کشف المرادی فی شرح تجرید الاعتقاد، ص ۵۶۵، تصحیح و تعلیق علامه حسن حسن‌زاده آملی قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۷ قمری.</ref>
  
 
==اثر تربیتی اعتقاد به شفاعت==
 
==اثر تربیتی اعتقاد به شفاعت==
  
اثری که وعده شفاعت در افراد می‌گذارد زنده کردن حسّ امیدواری در افراد گناه‌کار است تا آنان با دیدن گناهان و جرائم خود دچار ناامیدی و یأس از رحمت بی‌کران الهی نگردند.<ref>ترجمه المیزان، ج14، ص251.</ref> مانند همان اثری که اعتقاد به توبه و پذیرش از سوی خداوند متعال در انسان‌ها می‌گذارد.
+
اثری که وعده شفاعت در افراد می‌گذارد، زنده کردن حسّ امیدواری در افراد گناه‌کار است تا آنان با دیدن [[گناه|گناهان]] و جرائم خود دچار ناامیدی و یأس از رحمت بی‌کران الهی نگردند.<ref>ترجمه المیزان، ج۱۴، ص۲۵۱.</ref> مانند همان اثری که اعتقاد به [[توبه]] و پذیرش از سوی خداوند متعال در انسان‌ها می‌گذارد.
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
 
 
==منابع==
 
==منابع==
[http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=30620#_ftn11 شفاعت، کاظم احمد زاده، سایت پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام (بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی)]، تاریخ بازیابی: 14 بهمن 1391.
+
* کاظم احمد زاده، شفاعت، [http://www.pajoohe.ir دانشنامه پژوهه]، تاریخ بازیابی: ۱۴ بهمن ۱۳۹۱.
 
 
 
{{اعتقادات شیعه}}
 
{{اعتقادات شیعه}}
  
 
[[رده:اعتقادات]]
 
[[رده:اعتقادات]]
 +
[[رده: مقاله های مهم]]
 +
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= متوسط
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ ‏۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۱۶


این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon-computer.png
محتوای فعلی مقاله یکی از پایگاه های معتبر متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


اعتقاد به اصل شفاعت در آخرت و در چهارچوب اذن الهی، از عقاید مسلم اسلامی است که همه علمای شیعه و سنی آن را قبول دارند.[۱] روایات دلالت کننده بر شفاعت رسول خدا صلی الله علیه و آله در روز قیامت، هم از طریق اهل بیت علیهم السلام و هم از طریق عامه در حد تواتر به ما رسیده است که در روز قیامت افرادی از گناهکاران اهل ایمان، شفاعت می‌شوند و آنان یا قبل از ورود به آتش و یا بعد از آن نجات می‌یابند.[۲]

شفاعت در لغت و اصطلاح

شفاعت از ماده «شفع» به معنای ضمیمه کردن چیزی به مثل آن است.[۳] با توجه به این عبارت، باید نوعی شباهت و همانندی در میان آن دو بوده باشد، هر چند تفاوت هائی نیز در میان آن دو چیز دیده شود.[۴]

«شفاعت» عبارت است از این که در روز قیامت، پیامبران و اولیاء و صالحان درباره کسانی که پیوند ایمانی خود را با خدا قطع ننموده و از طرفی رابطه معنوی خود را با شفاعت کنندگان درگاه الهی حفظ کرده‌اند، وساطت و میانجیگری خواهند کرد.[۵]

آیات شفاعت در قرآن

  • آیاتی که شفاعت را نفی می‌کنند مثل: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاکم مِّن قَبْلِ أَن یأْتِی یوْمٌ لابَیعٌ فِیهِ وَلاَ خُلَّةٌ وَلاَ شَفَاعَةٌ وَالْکافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»؛[۶] ای کسانی که ایمان آورده‌اید از آنچه به شما روزی داده‌ایم، انفاق کنید پیش از آن که روزی فرا رسد که در آن نه خرید و فروش است و نه دوستی و نه شفاعت و...
  • آیاتی که شفاعت را مختص خدای متعال می‌دانند: «قُل لِّلَّه الشَّفَاعَةُ جَمِیعًا لَّهُ مُلْک السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»؛[۷] بگو تمام شفاعت از آن خداست (زیرا) حاکمیت آسمان‌ها در زمین از آن اوست.
  • آیاتی که شفاعت را برای دیگران و مشروط به اذن الهی می‌دانند: «وَلَا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ عِندَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ»؛[۸] هیچ شفاعتی نزد او جزء به کسانی که اذن داده، سودی ندارد.
  • آیاتی که برای شفاعت شوندگان شرایطی را بیان می‌کنند: «...وَلَا یشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْیتِهِ مُشْفِقُونَ»؛[۹] ...و آنها جز برای کسانی که خدا راضی (به شفاعت او) است، شفاعت نمی‌کنند و از ترس او بیمناکند.

با بررسی آیات شفاعت بدست می‌آید که منظور از آیات نفی کننده شفاعت این است که کسی به عنوان مستقل چنین حقی را ندارد و منظور از آیات اثبات کننده شفاعت این است که اصلاً و ذاتاً شفاعت برای خداست و برای غیر خدا با اذن و تملیک اوست.

شفیع در حقیقت خود خدای سبحان است و برگشت شفاعت به این است که یکی از صفات خدا بین خدا و شخص شفاعت خواه، واسطه می‌شود تا حال او را اصلاح کند مانند واسطه شدن رحمت و مغفرت خدا بین او و بنده گنهکارش، تا وی را از وبال گناهش و از عذاب نجات دهد.[۱۰]

شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان

شفاعت کنندگان چه کسانی هستند؟

  • پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: قرآن می فرماید: «عَسَى أَن یبْعَثَک رَبُّک مَقَامًا مَّحْمُودًا»؛[۱۱] امید است پروردگارت تو را به مقام پسندیده‌ای برانگیزد. مفسران در تفسیر این آیه گفته‌اند: مقصود از مقام محمود، همان مقام شفاعت برای پیامبر اسلام است.[۱۲]
  • امامان معصوم علیهم‌السلام: در ذیل آیه ۱۰۱ سوره شعراء روایات متعددی آمده که در بعضی از آنها صریحاً آمده که شافعان، امامان علیهم السلام هستند.[۱۳]
  • انبیاء، علماء و شهدا: حضرت علی علیه السلام: «سه گروه هستند که از خدای متعال طلب شفاعت می‌کنند و شفاعتشان پذیرفته می‌شود؛ «الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء».[۱۴]
  • فرشتگان: «وَکم مِّن مَّلَک فِی السَّمَاوَاتِ لَا تُغْنِی شَفَاعَتُهُمْ شَیئًا إِلَّا مِن بَعْدِ أَن یأْذَنَ اللَّهُ لِمَن یشَاء وَیرْضَى».[۱۵]

شفاعت به چه کسانی می‌رسد؟

با بررسی آیات و روایات بدست می‌آید که شفاعت شونده شرایطی دارد که بدون تحقق آنها، شفاعت امکان ندارد، مثل مورد رضایت خدای متعال بودن: «لا یشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْیتِهِ مُشْفِقُونَ»[۱۶] کسی مورد شفاعت قرار می‌گیرد که خدا از او راضی و خشنود باشد.

باید توجه داشت که فرد مؤمن و معتقد اگرچه گناهکار و دارای لغزش هایی باشد، ولی از جهت ایمان و عقیده‌اش مورد رضایت و خشنودی خدای متعال است.[۱۷]

«لَا یمْلِکونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَٰنِ عَهْدًا»؛[۱۸] آنان مالک شفاعت نیستند مگر کسی که نزد خداوند رحمان، عهد و پیمانی دارد.

عهدی که از نزد خدا گرفته شده عبارت است از اعتقاد حق یا عمل صالح که در روز قیامت مؤمن را نجات می‌دهد.[۱۹]

اثر تربیتی اعتقاد به شفاعت

اثری که وعده شفاعت در افراد می‌گذارد، زنده کردن حسّ امیدواری در افراد گناه‌کار است تا آنان با دیدن گناهان و جرائم خود دچار ناامیدی و یأس از رحمت بی‌کران الهی نگردند.[۲۰] مانند همان اثری که اعتقاد به توبه و پذیرش از سوی خداوند متعال در انسان‌ها می‌گذارد.

پانویس

  1. مفاهیم القرآن، جعفر سبحانی، ج۴، ص۱۵۶، ص۳۱۴.
  2. علامه طباطبایی، ترجمه المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج۱،‌ ص۲۶۰.
  3. مفردات فی غریب القرآن ماده شفع، راغب اصفهانی.
  4. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، پیام قرآن، ج۶، ص۵۲۴.
  5. سبحانی، جعفر، منشور جاوید؛ قم، موسسه امام صادق علیه السلام، ۱۳۸۳، چاپ اول، ج۸، ص۲۰۷.
  6. سوره بقره/ ۲۵۴.
  7. سوره زمر/ ۴۴.
  8. سوره سباء/۲۳.
  9. سوره انبیاء/ ۲۸.
  10. منشور جاوید، ج ۸، ص ۲۳۴، جعفر سبحانی.
  11. سوره اسراء/۷۹.
  12. ترجمه المیزان، ج ۱۷، ص ۴۱۰.
  13. نورالثقلین، ج ۳، ص ۲۰۸؛ ذیل آیه ۷۹ اسراء، مجمع البیان، ج ۶، ص ۶۷۱ ذیل همان آیه.
  14. ترجمه المیزان، ج ۱۵، ص ۴۱۱.
  15. سوره نجم/۲۶.
  16. سوره انبیاء/۲۸.
  17. تلخیص محاضرات فی الالهیات، جعفر سبحانی به نقل از خصال صدوق باب ۳، حدیث ۱۶۹.
  18. سوره مریم/۸۷.
  19. علامه حلی، کشف المرادی فی شرح تجرید الاعتقاد، ص ۵۶۵، تصحیح و تعلیق علامه حسن حسن‌زاده آملی قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۷ قمری.
  20. ترجمه المیزان، ج۱۴، ص۲۵۱.

منابع

‌اعتقادات شیعه
توحید توحید ذاتی * توحید صفاتی * توحید افعالی * توحید در عبادت * بداء * اسماء و صفات الهی
عدل قضا و قدر * اختیار * امر بین الامرین
نبوت عصمت پیامبران * خاتمیت * وحی * اعجاز * عدم تحریف قرآن
امامت

باورها:

ضرورت وجود امام * عصمت امامان * اهل بیت * چهارده معصوم * ولایت تكوینی * علم غیب امامان * غیبت امام زمان (عج) * انتظار * رجعت * توسل * شفاعت * آخر الزمان

ائمه علیهم السلام:

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله * امام علی(ع) * امام حسن(ع) * امام حسین(ع) * امام سجاد(ع) * امام باقر(ع) * امام صادق(ع) * امام کاظم(ع) * امام رضا(ع) * امام جواد(ع) * امام هادی(ع) * امام عسکری(ع) * امام مهدی(عج)

معاد برزخ * معاد جسمانی * حشر * صراط * میزان * بهشت * جهنم