سریه قرده
«سریه قرده» به منظور حمله به کاروانى تجارتى قریش، در جمادى الآخر سال سوم (۲۸ ماه پس از هجرت) به فرماندهی زید بن حارثه انجام شد و نتیجه آن به دست آمدن مقدار زیادی غنیمت از قریش بود.
ماجرای سریه قرده
تغییر مسیر کاروان قریش
قریش هر ساله کاروانى تجارتى به شام مى فرستاد و اموال تجارتى خود را از قبیل پوست، کشمش، نقره و غیره بدان جا مى بردند و در مقابل، خوار و بار، مواد غذایى، پارچه و غیره خریدارى کرده و به حجاز مى آوردند. و چنان که در قرآن کریم نیز در سوره قریش بدان اشاره شده آن ها دو مسافرت تجارتى در سال داشتند، یکى در تابستان و یکى در زمستان، در تابستان که هوا گرم بود به سوى شام و در زمستان به یمن مى رفتند.
قریش با خود گفتند: محمد، با سلطه بر راه بازرگانى ما، تجارتمان را بر هم زد. ابوسفیان و صفوان بن اميه با هم رایزنى کردند که اگر همین طور در مکه بمانیم، سرمایه مان را خواهیم خورد. از این رو با هم توافق کردند که پس از جنگ بدر راه همیشگى خود به شام را رها کنند و از راه عراق به شام بروند. از این رو گروهى از جمله صفوان و ابوسفیان عازم سفرى شدند که بیشتر سرمایه آن را نقره تشکیل مى داد. دلیلى هم که اسود بن مطلب براى پیشنهاد خود آورد این بود که گفت: راه عراق کوهستانى است و بیابان هاى وسیعى دارد و مسلمانان بدان بیابان ها وارد نخواهند شد.
بدین ترتیب کاروان قریش که ابوسفیان نیز در میان آن ها بود، با کالایى که قیمت آن به صد هزار درهم مى رسید به سوى شام حرکت کرد. راهنماى این کاروان فرات بن حیان عجلى بود که کاوران را از راه عراق و ناحیه «ذات عرق» مى برد. خبر حرکت کاروان به گوش مسلمانان رسید. سبب وقوع رسیدن این خبر آن بود که نعیم بن مسعود به آیین شرک وارد مدینه شد و با برخى از صحابه، شراب نوشید. این قبل از تحریم شراب بود. (پیش از این آوردیم که شراب در مکه حرام اعلام شد.) وى مسلمانان را از کاروان تجارتى قریش با خبر کرد.
اعزام سپاه زید بن حارثه
رسول خدا صلی الله علیه و آله زید بن حارثه را با صد سوار مأمور کرد سر راه آنها بروند. این اولین فرماندهی زید در سریه‌ها بود. آنها تا جایى به نام «قردة» که در ناحیه «ذات عرق» واقع است پیش رفتند و در آن جا به کاروان مزبور برخوردند و بر آن ها حمله برده و شتران و اموال ایشان را گرفته به مدینه آوردند و ابوسفیان و افراد دیگرى نیز که همراه کاروان بودند ناچار به فرار شده به مکه بازگشتند. تنها فرات بن حیان اسیر شد و پس از مسلمان شدن آزاد گشت.
رسول خدا خمس غنیمت را که بیست هزار درهم بود برداشت و باقیمانده را بین مردان سریه قسمت کرد. بدین ترتیب بزرگترین غنیمت نصیب مسلمانان گردید.
این حادثه با توجه به شکست قبلى قریش در جنگ بدر و عزادار شدن آن ها در مرگ کشتگان و بزرگان خویش، آنان را در انتقام گرفتن از مسلمانان و ایجاد امنیت در راه تجارتى خود مصمم تر ساخت و مقدمات یک جنگ خونین دیگر و حمله به مدینه را فراهم نمود.
قریش تنها راه نجات خود را از این محاصره اقتصادى و جبران شکست هاى گذشته در آن دیدند که تمام قواى خود را در یک جا متمرکز ساخته و هر چه را در اختیار و امکان دارند به کار برده و ضربه محکمى به مسلمانان و پیروان پیغمبر اسلام بزنند، که منجر به غزوه احد گردید.
منابع
- هاشم رسولى محلاتی، زندگانى حضرت محمد صلی الله علیه و آله.
- محمد ابراهیم آیتی، چکیده تاریخ پیامبر اکرم(ص)، به کوشش ابوالقاسم گرجی.
- سیرت جاودانه، ترجمه الصحیح من سیرة نبی الاعظم، علامه جعفر مرتضى العاملى، مترجم محمد سپهرى، پژوشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى، تهران، ۱۳۸۴ ش.
