دعای کمیل: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۲: سطر ۲:
  
 
[[مفاتیح الجنان]] این دعا را از مصباح المتهجّد نقل نموده است.
 
[[مفاتیح الجنان]] این دعا را از مصباح المتهجّد نقل نموده است.
 +
 +
 +
كميل بن زياد مي‌گويد: با مولايم علي عليه السلام در [[مسجد]] [[بصره]] نشسته بوديم و جمعي از اصحاب آن حضرت نيز حضور داشتند. يكي از آن‌ها خطاب به علي عليه السلام راجع به اين آيه مباركه «فيها يفرق كلّ امر حكيم»<ref> [[سوره دخان]]/4.</ref> سؤال كرد. حضرت فرمود: مقصود، شب نيمه شعبان است.
 +
 +
آن گاه فرمود: قسم به كسي كه جان علي به دست اوست، هيچ بنده‌اي نيست مگر اين كه جميع مقدراتي كه تا سال آينده بر او جاري مي‌شود از خير و شر، در شب نيمه شعبان براي او تقدير مي‌گردد. و هيچ بنده‌اي نيست كه اين شب را احيا بدارد و دعاي خضر عليه السلام را بخواند مگر آن كه دعايش مستجاب شود. مجلس پايان يافت و حضرت به منزل تشريف برد. من شبانه درِ خانه علي عليه السلام را زدم. حضرت فرمود: چه چيز (در اين وقت شب) تو را به اين جا آورده؟ عرض كردم: اي اميرمؤمنان! دعاي خضر!
 +
 +
فرمود: بنشين اي كميل! اگر اين [[دعا]] را حفظ كني و هر شب جمعه، يا در ماه، يا در سال، يا در عمرت يك مرتبه بخواني، كفايت و ياري مي‌شوي و مشمول رزق قرار مي‌گيري و مغفرت الهي شامل حالت خواهد شد! اي كميل! مصاحبت طولاني تو با ما، سبب گرديد تا پاسخ تو را بگويم. حضرت سپس فرمود: بنويس: اللهم انّي اسألك برحمتك التي وسعت كل شي‌ء...<ref> اقبال الاعمال، سيد بن طاووس (متوفي 664 ق)، ص 220، مؤسسة الاعلمي، بيروت.</ref>
 +
 +
[[شيخ طوسی]] از كميل بن زياد نقل مي‌كند كه وي مشاهده كرد امام علي عليه السلام در [[سجده]] اين دعا را مي‌خواند.<ref> مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، [[شيخ طوسی]]، ص 774، نشر اسماعيل انصاري.</ref> در پايان اين مبحث، چند مطلب را در مورد «[[دعاي كميل]]» به خوانندگان گرامي تقديم مي‌داريم:
 +
 +
'''<I>الف) توحيد در دعاي كميل:</I>'''
 +
 +
دانشمندان كلامي، مراتبي براي [[توحيد]] بيان نموده‌اند؛ مانند: [[توحيد ذاتي]]، [[توحيد صفاتي]]، [[توحيد افعالي]] و... مي‌توان اذعان نمود كه دعاي كميل، بيان و اقرار همه اين مراتب است.
 +
 +
'''<I>ب) محورها:</I>'''
 +
 +
محورهاي كلي مطرح شده در اين دعا، به ترتيب عبارت است از:
 +
 +
* 1. درخواست مغفرت و ترحم و قبول عذر از پيشگاه خداوند؛
 +
 +
* 2. اقرار به عظمت پروردگار؛
 +
 +
* 3. اقرار به عجز و ضعف بنده؛
 +
 +
* 4. مقايسه بين عذاب دنيا و [[آخرت]]؛
 +
 +
* 5. دعا براي بهبودي حالات معنوي.
 +
 +
'''<I>ج) شرح‌ها:</I>'''
 +
 +
علاوه بر اين كه اين [[دعا]] مورد عنايت ويژه مؤمنان و سلف صالح بوده و آنان بر اين دعا مواظبت مي‌نمودند، عده‌اي از فرهيختگان به شرح و توضيح فرازهاي مختلف آن پرداخته‌اند. اينك به برخي از اين شروح مي‌پردازيم:
 +
 +
* 1. انيس الليل، محمدرضا كلباسي.
 +
 +
* 2. درمان [[روح]] و روان در شرح دعاي كميل، محمدباقر ملبوبي.
 +
 +
* 3. شرح دعاي كميل، عبدالأعلي سبزواري.
 +
 +
* 4. شرح دعاي كميل، ابوتراب هدايي.
 +
 +
* 5. نفحات الليل در شرح دعاي كميل، كلباسي.
 +
 +
* 6. شرح دعاي كميل، سيد محمدتقي نقوي.
 +
 +
* 7. غناء مؤمنين، سيد محمود محمدي.
 +
 +
* 8. علي عليه السلام و كميل، احمد زمرديان.
 +
 +
* 9. ترجمه و تفسير دعاي كميل، محمدعلي صالح غفاري.
 +
 +
* 10. شرح دعاي كميل، مهندس عبدالعلي بازرگان.
 +
 +
* 11. في رحاب دعاء كميل، سيد محمدحسين فضل الله.
 +
 +
* 12. ترجمه دعاي مباركه كميل از مثنوي انسان كامل (شعر)، مفتون همداني.
 +
 +
* 13. راز دلباختگان، سيد علي‌اكبر موسوي (محب الاسلام).
 +
 +
* 14. اضواء علي دعاء كميل، عزالدين بحرالعلوم.
 +
 +
* 15. ترجمه دعاء كميل (200 بيت)، علامه محمدباقر مجلسي.
 +
 +
* 16. ترجمه دعاء كميل (شعر)، شهيد دكتر مصطفي چمران و بسياري از شروح و ترجمه‌هاي ديگر.
 +
==پانویس==
 +
{{پانویس}}
  
 
==منابع==
 
==منابع==
 
* مفاتیح الجنان
 
* مفاتیح الجنان
 
+
*سيد جعفر رباني, فرهنگ كوثر شماره 61، بهار 1384.
 
[[رده:دعاها]]
 
[[رده:دعاها]]

نسخهٔ ‏۲۶ دسامبر ۲۰۱۳، ساعت ۰۸:۱۲

این دعا یکی از ادعيه معروف است. علامه مجلسى آن را از بهترين دعاها می داند و آن دعاى حضرت خضر عليه السلام است. حضرت امیرالمومنین عليه السلام آن را به كميل كه از خواصّ اصحاب آن حضرت است، تعليم داد. در شبهاى نيمه شعبان و در هر شب جمعه خوانده مى شود و براى كفايت از شرّ اعداء و فتح باب رزق و آمرزش ‍ گناهان نافع است.

مفاتیح الجنان این دعا را از مصباح المتهجّد نقل نموده است.


كميل بن زياد مي‌گويد: با مولايم علي عليه السلام در مسجد بصره نشسته بوديم و جمعي از اصحاب آن حضرت نيز حضور داشتند. يكي از آن‌ها خطاب به علي عليه السلام راجع به اين آيه مباركه «فيها يفرق كلّ امر حكيم»[۱] سؤال كرد. حضرت فرمود: مقصود، شب نيمه شعبان است.

آن گاه فرمود: قسم به كسي كه جان علي به دست اوست، هيچ بنده‌اي نيست مگر اين كه جميع مقدراتي كه تا سال آينده بر او جاري مي‌شود از خير و شر، در شب نيمه شعبان براي او تقدير مي‌گردد. و هيچ بنده‌اي نيست كه اين شب را احيا بدارد و دعاي خضر عليه السلام را بخواند مگر آن كه دعايش مستجاب شود. مجلس پايان يافت و حضرت به منزل تشريف برد. من شبانه درِ خانه علي عليه السلام را زدم. حضرت فرمود: چه چيز (در اين وقت شب) تو را به اين جا آورده؟ عرض كردم: اي اميرمؤمنان! دعاي خضر!

فرمود: بنشين اي كميل! اگر اين دعا را حفظ كني و هر شب جمعه، يا در ماه، يا در سال، يا در عمرت يك مرتبه بخواني، كفايت و ياري مي‌شوي و مشمول رزق قرار مي‌گيري و مغفرت الهي شامل حالت خواهد شد! اي كميل! مصاحبت طولاني تو با ما، سبب گرديد تا پاسخ تو را بگويم. حضرت سپس فرمود: بنويس: اللهم انّي اسألك برحمتك التي وسعت كل شي‌ء...[۲]

شيخ طوسی از كميل بن زياد نقل مي‌كند كه وي مشاهده كرد امام علي عليه السلام در سجده اين دعا را مي‌خواند.[۳] در پايان اين مبحث، چند مطلب را در مورد «دعاي كميل» به خوانندگان گرامي تقديم مي‌داريم:

الف) توحيد در دعاي كميل:

دانشمندان كلامي، مراتبي براي توحيد بيان نموده‌اند؛ مانند: توحيد ذاتي، توحيد صفاتي، توحيد افعالي و... مي‌توان اذعان نمود كه دعاي كميل، بيان و اقرار همه اين مراتب است.

ب) محورها:

محورهاي كلي مطرح شده در اين دعا، به ترتيب عبارت است از:

  • 1. درخواست مغفرت و ترحم و قبول عذر از پيشگاه خداوند؛
  • 2. اقرار به عظمت پروردگار؛
  • 3. اقرار به عجز و ضعف بنده؛
  • 4. مقايسه بين عذاب دنيا و آخرت؛
  • 5. دعا براي بهبودي حالات معنوي.

ج) شرح‌ها:

علاوه بر اين كه اين دعا مورد عنايت ويژه مؤمنان و سلف صالح بوده و آنان بر اين دعا مواظبت مي‌نمودند، عده‌اي از فرهيختگان به شرح و توضيح فرازهاي مختلف آن پرداخته‌اند. اينك به برخي از اين شروح مي‌پردازيم:

  • 1. انيس الليل، محمدرضا كلباسي.
  • 2. درمان روح و روان در شرح دعاي كميل، محمدباقر ملبوبي.
  • 3. شرح دعاي كميل، عبدالأعلي سبزواري.
  • 4. شرح دعاي كميل، ابوتراب هدايي.
  • 5. نفحات الليل در شرح دعاي كميل، كلباسي.
  • 6. شرح دعاي كميل، سيد محمدتقي نقوي.
  • 7. غناء مؤمنين، سيد محمود محمدي.
  • 8. علي عليه السلام و كميل، احمد زمرديان.
  • 9. ترجمه و تفسير دعاي كميل، محمدعلي صالح غفاري.
  • 10. شرح دعاي كميل، مهندس عبدالعلي بازرگان.
  • 11. في رحاب دعاء كميل، سيد محمدحسين فضل الله.
  • 12. ترجمه دعاي مباركه كميل از مثنوي انسان كامل (شعر)، مفتون همداني.
  • 13. راز دلباختگان، سيد علي‌اكبر موسوي (محب الاسلام).
  • 14. اضواء علي دعاء كميل، عزالدين بحرالعلوم.
  • 15. ترجمه دعاء كميل (200 بيت)، علامه محمدباقر مجلسي.
  • 16. ترجمه دعاء كميل (شعر)، شهيد دكتر مصطفي چمران و بسياري از شروح و ترجمه‌هاي ديگر.

پانویس

  1. سوره دخان/4.
  2. اقبال الاعمال، سيد بن طاووس (متوفي 664 ق)، ص 220، مؤسسة الاعلمي، بيروت.
  3. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، شيخ طوسی، ص 774، نشر اسماعيل انصاري.


منابع

  • مفاتیح الجنان
  • سيد جعفر رباني, فرهنگ كوثر شماره 61، بهار 1384.