منابع و پی نوشتهای متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

دعای جوشن کبیر: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(افزودن 1 رده)
(ویرایش)
 
(۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 +
{{خوب}}
 
{{مدخل دائرة المعارف|[[دانشنامه جهان اسلام]]}}
 
{{مدخل دائرة المعارف|[[دانشنامه جهان اسلام]]}}
  
دعایی‌ منقول‌ از پیامبر اكرم‌ صلی‌ اللّه‌ علیه‌ و آله‌ و سلم‌ در یكصد بند، حاوی‌ هزار و یك‌ نام‌ و صفت‌ خدای‌ متعال‌. در كتابهای‌ حدیثی‌ [[شیعه‌]] دو دعا با نامهای‌ جوشن‌ كبیر و جوشن‌ صغیر وارد شده‌ است‌.
+
'''«دعای‌ جوشن کبیر»''' دعایی منقول‌ از [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم‌]] (صلی‌ اللّه‌ علیه‌ و آله‌) در یکصد بند، حاوی‌ هزار و یک‌ نام‌ و صفت‌ [[الله|خدای‌]] متعال‌ است. در کتابهای‌ حدیثی‌ [[شیعه‌]] دو دعا با نامهای‌ «جوشن‌ کبیر» و [[دعای جوشن صغیر|جوشن‌ صغیر]] وارد شده‌ است‌.
  
دعای‌ جوشن‌ كبیر را كه‌ كفعمی‌ در المصباح‌ و البلدالامین نقل‌ كرده‌ است‌، [[امام‌ سجاد]] علیه‌السلام‌ از پدر خود [[امام‌ حسین‌]] علیه‌السلام‌ و ایشان‌ از [[امام‌ علی‌]] علیه‌السلام‌ و ایشان‌ نیز از پیامبر اكرم‌ صلی الله علیه و آله نقل‌ كرده‌اند. بنابراین‌ روایت‌، در یكی‌ از غزوات‌ كه‌ پیامبر زرهی‌ سنگین‌ پوشیده‌ بودند و آن‌ زره‌ جسم‌ ایشان‌ را اذیت‌ می‌كرد، [[جبرئیل‌]] نازل‌ شد و ضمن‌ اعلام‌ سلام‌ خدا بر پیامبر، خواندن‌ این‌ [[دعا]] را به‌ جای‌ پوشیدن‌ آن‌ زره‌ به‌ پیامبر توصیه‌ كرد و گفت‌: كه‌ این‌ دعا امان‌ پیامبر و امت‌ اوست‌.
+
==فضیلت دعای جوشن کبیر==
 +
'''توصیه جبرئیل به پیامبر درباره دعای جوشن:'''
  
بنابراین‌ روایت‌، هر كس‌ این‌ دعا را هنگام‌ خروج‌ از خانه‌اش‌ بخواند خدا او را حفظ‌ می‌كند و ثواب‌ بسیار به‌ او می‌دهد و هر كس‌ آن‌ را بر كفنش‌ بنویسد از عذاب‌ [قبر] مصون‌ می‌ماند و هر كس‌ آن‌ را اول‌ ماه‌ مبارك‌ [[رمضان‌]] بخواند خدا به‌ او درك‌ فضیلت‌ [[شب‌ قدر]] را روزی‌ می‌دهد و نیز هر كس‌ آن‌ را سه‌ بار در این‌ ماه‌ بخواند، در طول‌ زندگی‌اش‌ در امان‌ خدا قرار می‌گیرد.
+
«دعای‌ جوشن‌ کبیر» را که‌ [[ابراهیم کفعمی|کفعمی‌]] در [[مصباح کفعمی (کتاب)|المصباح‌]] و [[بلدالامین (کتاب)|البلدالامین]] نقل‌ کرده‌ است‌، [[امام‌ سجاد]] علیه‌السلام‌ از پدر خود [[امام‌ حسین‌]] علیه‌السلام‌ و ایشان‌ از [[امام‌ علی‌]] علیه‌السلام‌ و ایشان‌ نیز از [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم‌]] صلی الله علیه و آله نقل‌ کرده‌اند. بنابراین‌ روایت‌، در یکی‌ از [[غزوات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله|غزوات‌]] که‌ پیامبر زرهی‌ سنگین‌ پوشیده‌ بودند و آن‌ زره‌ جسم‌ ایشان‌ را اذیت‌ می‌کرد، [[جبرئیل‌]] نازل‌ شد و ضمن‌ اعلام‌ سلام‌ خدا بر پیامبر، خواندن‌ این‌ [[دعا]] را به‌ جای‌ پوشیدن‌ آن‌ زره‌ به‌ پیامبر توصیه‌ کرد و گفت‌: که‌ این‌ دعا امان‌ پیامبر و [[امّت|امت‌]] اوست‌.
  
در ادامه حدیثی‌ كه‌ كفعمی‌ بنابر آن‌، این‌ دعا را از پیامبر نقل‌ كرده‌، آمده‌ كه‌ [[امام‌ حسین‌]] علیه‌السلام‌ فرموده‌ است‌. پدرم‌ امام‌ علی‌ علیه‌السلام‌ من‌ را به‌ حفظ‌ كردن‌ و بزرگداشت‌ این‌ [[دعا]] و نوشتن‌ آن‌ بر كفن‌ او و تعلیم‌ آن‌ به‌ نزدیكان‌ و ترغیب‌ آنان‌ به‌ خواندن‌ این‌ دعا سفارش‌ كردند ولذا در كتاب های‌ فقهی‌ شیعه‌ به‌ استحباب‌ نوشتن‌ این‌ دعا بر كفن‌ اشاره‌ شده‌ است‌). البته‌ ابن‌طاووس‌ تمام‌ مطالب‌ مربوط‌ به‌ نزول‌ جبرئیل‌ و اعطای‌ این‌ دعا به‌ پیامبر و ثواب‌ خواندن‌ و نوشتن‌ آن‌ بر كفن‌ را درباره [[دعای‌ جوشن‌ صغیر]] نقل‌ كرده‌ و بدین‌ سبب‌ این‌ اختلاف‌ به‌ كتاب های‌ فقهی‌ (مثلاً نجفی‌، همانجا) نیز راه‌ یافته‌ و مجلسی‌ برای‌ رفع‌ اختلاف‌ گفته‌ كه‌ این‌ سخنان‌ از افزوده‌های‌ ابوطالب‌ ابن‌ رجب‌ در حاشیه كتاب‌ ابن‌ طاووس‌ بوده‌ است‌ و ناسخان‌ آن‌ را به‌ داخل‌ متن‌ برده‌اند.
+
بنابراین‌ روایت‌، هر کس‌ این‌ دعا را هنگام‌ خروج‌ از خانه‌اش‌ بخواند خدا او را حفظ‌ می‌کند و [[ثواب|ثواب‌]] بسیار به‌ او می‌دهد و هر کس‌ آن‌ را بر کفنش‌ بنویسد از [[عذاب|عذاب‌]] [قبر] مصون‌ می‌ماند.
  
عالمان‌ [[شیعه‌]] به‌ استحباب‌ خواندن‌ این‌ دعا در [[شبهای‌ قدر]] نیز اشاره‌ كرده‌اند؛ از این‌ رو، خواندن‌ این‌ دعا در شبهای‌ قدر بین‌ شیعیان‌ رواج‌ دارد.
+
در ادامه حدیثی‌ که‌ کفعمی‌ بنابر آن‌، این‌ دعا را از پیامبر نقل‌ کرده‌، آمده‌ که‌ [[امام‌ حسین‌]] علیه‌السلام‌ فرموده‌ است‌: «پدرم‌ علی‌ علیه‌السلام‌ من‌ را به‌ حفظ‌ کردن‌ و بزرگداشت‌ این‌ دعا و نوشتن‌ آن‌ بر [[کفن|کفن‌]] او و تعلیم‌ آن‌ به‌ نزدیکان‌ و ترغیب‌ آنان‌ به‌ خواندن‌ این‌ دعا سفارش‌ کردند».  
  
این‌ دعا یكصد بند دارد و هر بند حاوی‌ ده‌ «اسم‌» از اسمای‌ خداست‌، به‌ جز بند 55 كه‌ یازده‌ اسم‌ خدا در آن‌ آمده‌ است‌؛ بنابراین‌ در مجموع‌ این‌ دعا حاوی‌ هزار و یك‌ «اسم‌» خدای‌ متعال‌ است‌.
+
ولذا در کتاب های‌ فقهی‌ [[شیعه|شیعه‌]] به‌ [[استحباب|استحباب‌]] نوشتن‌ این‌ دعا بر کفن‌ اشاره‌ شده‌ است‌. البته‌ [[سید بن طاووس|سید بن طاووس‌]] تمام‌ مطالب‌ مربوط‌ به‌ نزول‌ جبرئیل‌ و اعطای‌ این‌ دعا به‌ پیامبر و ثواب‌ خواندن‌ و نوشتن‌ آن‌ بر کفن‌ را درباره [[دعای جوشن صغیر|دعای‌ جوشن‌ صغیر]] نقل‌ کرده‌ و بدین‌ سبب‌ این‌ اختلاف‌ به‌ کتاب های‌ فقهی‌ نیز راه‌ یافته‌ و مجلسی‌ برای‌ رفع‌ اختلاف‌ گفته‌ که‌ این‌ سخنان‌ از افزوده‌های‌ ابوطالب‌ ابن‌ رجب‌ در حاشیه کتاب‌ ابن‌ طاووس‌ بوده‌ است‌ و ناسخان‌ آن‌ را به‌ داخل‌ متن‌ برده‌اند.
  
در این‌ دعا، بیشتر نام های‌ خدا و تعبیرات‌ دیگر از [[قرآن‌]] گرفته‌ شده‌ است‌ و آنها به‌ گونه‌ای‌ در كنار یكدیگر قرار گرفته‌اند كه‌ علاوه‌ بر موزون‌ و مسجع‌ بودن‌، در بیشتر موارد اسما و صفات‌ از لحاظ‌ حروف‌ پایانی‌ نیز یك‌ شكل‌ و مشابه‌اند. (رجوع کنید به همان‌، ص‌ 247ـ260)
+
'''استحباب خواندن این دعا در شبهای قدر:'''
  
عالمان‌ [[شیعه‌]] بر دعای‌ جوشن‌ كبیر شروحی‌ نوشته‌اند. مشهورترین‌ آنها شرح‌ حاج‌ ملا هادی‌ سبزواری‌ است‌. سبزواری‌ نوشته‌ است‌ كه‌ خالی‌ بودن‌ این‌ [[دعا]] از پرداختن‌ به‌ خواهش ها (اغراض‌) و جلب‌ منفعت ها (اعواض‌) و توجه‌ نكردن‌ زیاد به‌ خود، مشوق‌ وی‌ به‌ شرح‌ این‌ دعا بوده‌ است‌. شرح‌ سبزواری‌ صبغه‌ای‌ عرفانی‌ و فلسفی‌ دارد. وی‌ در این‌ كتاب‌ كه‌ بر اساس‌ بندهای‌ دعا تنظیم‌ شده‌ به‌ اشعار فارسی‌ و عربی‌ استشهاد كرده‌ و برای‌ مباحث‌ لغوی‌ به‌ كتاب‌ قاموس‌اللغه فیروزآبادی‌ بسیار مراجعه‌ می‌كرده‌ است‌. او همچنین‌ در موارد مختلف‌ به‌ اقتضای‌ بحث‌، مباحث‌ فلسفی‌، عرفانی‌ و كلامی‌ طرح‌ كرده‌ است.
+
بر اساس روایات، هر کس دعای جوشن کبیر‌ را اول‌ ماه‌ مبارک‌ [[رمضان‌]] بخواند، خدا به‌ او درک‌ فضیلت‌ [[شب‌ قدر]] را روزی‌ می‌دهد و نیز هر کس‌ آن‌ را سه‌ بار در این‌ ماه‌ بخواند، در طول‌ زندگی‌اش‌ در امان‌ خدا قرار می‌گیرد. از این‌ رو، خواندن‌ این‌ دعا در شبهای‌ قدر بین‌ [[شیعه|شیعیان‌]] رواج‌ دارد.
  
اما [[دعای‌ جوشن‌ صغیر]] را [[امام‌ كاظم‌]] علیه‌السلام‌ از پیامبر اكرم‌ صلی الله علیه و آله نقل‌ كرده‌اند. پس‌ از آن كه‌ عباسیان‌ حسین‌ بن‌ علی‌، ملقب‌ به‌ صاحب‌ الفخّ را شهید كردند، موسی‌ الهادی‌، خلیفه عباسی، تصمیم‌ گرفت‌ بزرگان‌ خاندان‌ پیامبر به‌ خصوص‌ امام‌ موسی‌ كاظم‌ علیه‌السلام‌ را به‌ قتل‌ برساند.
+
==مضمون دعای جوشن کبیر==
 +
این‌ دعا یکصد بند دارد و هر بند حاوی‌ ده‌ «اسم‌» از اسمای‌ [[الله|خدای]] سبحان ست‌، به‌ جز بند ۵۵ که‌ یازده‌ اسم‌ خدا در آن‌ آمده‌ است‌؛ بنابراین‌ در مجموع‌ این‌ دعا حاوی‌ هزار و یک‌ «اسم‌» خدای‌ متعال‌ است‌.
  
علی‌ بن‌ یقطین‌ در نامه‌ای‌ این‌ تصمیم‌ را به‌ اطلاع‌ امام‌ رساند. امام‌ نامه‌ را برای‌ بستگان‌ و شیعیان‌ خویش‌ خواندند و نظر آنان‌ را جویا شدند. آنان‌ به‌ امام‌ پیشنهاد كردند كه‌ حضرت‌ خود را مخفی‌ كند؛ اما امام‌، ضمن‌ خبر دادن‌ از مرگ‌ قریب‌الوقوع‌ موسی‌ الهادی‌، گفتند كه‌ بر اثر خواندن‌ دعا، جدّ خویش‌، پیامبر اكرم‌ صلی الله علیه و آله را در خواب‌ دیده‌اند و مژده هلاكت‌ دشمن‌ خویش‌ را از ایشان‌ شنیده‌اند. در ادامه روایت‌ آمده‌ است‌ كه‌ جمعی‌ از شیعیان‌ آن‌ حضرت‌ ــ كه‌ بیشتر اوقات‌ با لوح هایی‌ از آبنوس‌ و قلم های‌ ظریف‌ به‌ محضر [[امام‌ كاظم‌]] علیه السلام می‌آمدند و احادیثی‌ را كه‌ ایشان‌ املا می‌كردند، می‌نوشتند ــ این‌ دعا را از قول‌ ایشان‌ كتابت‌ كردند كه‌ به‌ دعای‌ جوشن‌ صغیر معروف‌ است‌.
+
در این‌ دعا، بیشتر نام های‌ خدا و تعبیرات‌ دیگر از [[قرآن‌]] گرفته‌ شده‌ است‌ و آنها به‌ گونه‌ای‌ در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند که‌ علاوه‌ بر موزون‌ و مسجّع‌ بودن‌، در بیشتر موارد اسما و صفات‌ از لحاظ‌ حروف‌ پایانی‌ نیز یک‌ شکل‌ و مشابه‌اند.
  
این‌ دعا شامل‌ چندین‌ فقره‌ است‌ كه‌ در هر فقره آن‌ بخشی‌ از خطرها، بلایا، مصائب‌ و بیماری هایی‌ یادآوری‌ شده‌ است‌ كه‌ در طول‌ زندگی‌ برای‌ انسان ها به‌ طور طبیعی‌ یا در ارتباط‌ با دیگر انسان ها پیش‌ می‌آید و از خدا كه‌ هر یك‌ از آنها را به‌ گونه‌ای‌ از خواننده دعا دفع‌ می‌كند، سپاسگزاری‌ می‌شود.
+
در آخر هر بند این دعا باید گفت:
 +
«سُبْحانَكَ يَا لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، الْغَوْثَ الْغَوْثَ، خَلِّصْنا مِنَ النَّارِ يَا رَبِّ».
 +
منزّهی تو ای که معبودی جز تو نیست، فریادرس فریادرس، ما را از آتش برهان ای پروردگار.
  
در پایان‌ هر فقره‌ با فرستادن‌ درود به‌ حضرت‌ رسول‌ و خاندان‌ وی‌ سپاس‌ الاهی‌ به‌ جا آورده‌ می‌شود و از او درخواست‌ می‌گردد كه‌ خواننده [[دعا]] را از زمره سپاسگزاران و یادآوران‌ نعمت های‌ او قرار دهد.
+
و در کتاب «[[بلدالامین]]» آمده است که در آغاز هر بند «بسم اللّه» بگوید و در آخرش بخواند:
 +
«سُبْحانَكَ يَا لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، الْغَوْثَ الْغَوْثَ، صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَخَلِّصْنا مِنَ النَّارِ يَا رَبِّ، يَا ذَا الْجَلالِ وَالْإِكْرامِ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ».
 +
منزّهی تو ای که معبودی جز تو نیست، فریادرس فریادرس، بر محمد و خاندانش درود فرست و ما را ای پروردگار از آتش رهایی بخش، ای دارنده بزرگی و رأفت و محبت، ای مهربان‌ترین مهربانان.
 +
 
 +
==شروح دعا==
 +
عالمان‌ [[شیعه‌]] بر دعای‌ جوشن‌ کبیر شروحی‌ نوشته‌اند. مشهورترین‌ آنها شرح‌ [[حاج ملاهادی سبزواری|حاج‌ ملاهادی‌ سبزواری‌]] است‌. سبزواری‌ نوشته‌ است‌ که‌ خالی‌ بودن‌ این‌ [[دعا]] از پرداختن‌ به‌ خواهش ها (اغراض‌) و جلب‌ منفعت ها (اعواض‌) و توجه‌ نکردن‌ زیاد به‌ خود، مشوّق‌ وی‌ به‌ شرح‌ این‌ دعا بوده‌ است‌. شرح‌ سبزواری‌ صبغه‌ای‌ [[عرفان|عرفانی‌]] و [[فلسفه|فلسفی‌]] دارد. وی‌ در این‌ کتاب‌ که‌ بر اساس‌ بندهای‌ دعا تنظیم‌ شده‌ به‌ اشعار فارسی‌ و عربی‌ استشهاد کرده‌ و برای‌ مباحث‌ لغوی‌ به‌ کتاب‌ قاموس‌اللغه فیروزآبادی‌ بسیار مراجعه‌ می‌کرده‌ است‌. او همچنین‌ در موارد مختلف‌ به‌ اقتضای‌ بحث‌، مباحث‌ فلسفی‌، عرفانی‌ و [[علم کلام|کلامی‌]] طرح‌ کرده‌ است.
  
 
==منابع==
 
==منابع==
* دانشنامه جهان اسلام، جلد 11، ذیل مدخل جوشن کبیر از محسن معینی.
+
*[[دانشنامه جهان اسلام (کتاب)|دانشنامه جهان اسلام]]، جلد ۱۱، ذیل مدخل "جوشن کبیر" از محسن معینی.
 
+
*پایگاه اطلاع رسانی دفتر شیخ حسین انصاریان.
 
[[رده:دعاها]]
 
[[رده:دعاها]]
 
[[رده:اعمال ماه رمضان]]
 
[[رده:اعمال ماه رمضان]]
 +
[[رده: مقاله های مهم]]
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۶:۳۱


Icon-encycolopedia.jpg

این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


«دعای‌ جوشن کبیر» دعایی منقول‌ از پیامبر اکرم‌ (صلی‌ اللّه‌ علیه‌ و آله‌) در یکصد بند، حاوی‌ هزار و یک‌ نام‌ و صفت‌ خدای‌ متعال‌ است. در کتابهای‌ حدیثی‌ شیعه‌ دو دعا با نامهای‌ «جوشن‌ کبیر» و جوشن‌ صغیر وارد شده‌ است‌.

فضیلت دعای جوشن کبیر

توصیه جبرئیل به پیامبر درباره دعای جوشن:

«دعای‌ جوشن‌ کبیر» را که‌ کفعمی‌ در المصباح‌ و البلدالامین نقل‌ کرده‌ است‌، امام‌ سجاد علیه‌السلام‌ از پدر خود امام‌ حسین‌ علیه‌السلام‌ و ایشان‌ از امام‌ علی‌ علیه‌السلام‌ و ایشان‌ نیز از پیامبر اکرم‌ صلی الله علیه و آله نقل‌ کرده‌اند. بنابراین‌ روایت‌، در یکی‌ از غزوات‌ که‌ پیامبر زرهی‌ سنگین‌ پوشیده‌ بودند و آن‌ زره‌ جسم‌ ایشان‌ را اذیت‌ می‌کرد، جبرئیل‌ نازل‌ شد و ضمن‌ اعلام‌ سلام‌ خدا بر پیامبر، خواندن‌ این‌ دعا را به‌ جای‌ پوشیدن‌ آن‌ زره‌ به‌ پیامبر توصیه‌ کرد و گفت‌: که‌ این‌ دعا امان‌ پیامبر و امت‌ اوست‌.

بنابراین‌ روایت‌، هر کس‌ این‌ دعا را هنگام‌ خروج‌ از خانه‌اش‌ بخواند خدا او را حفظ‌ می‌کند و ثواب‌ بسیار به‌ او می‌دهد و هر کس‌ آن‌ را بر کفنش‌ بنویسد از عذاب‌ [قبر] مصون‌ می‌ماند.

در ادامه حدیثی‌ که‌ کفعمی‌ بنابر آن‌، این‌ دعا را از پیامبر نقل‌ کرده‌، آمده‌ که‌ امام‌ حسین‌ علیه‌السلام‌ فرموده‌ است‌: «پدرم‌ علی‌ علیه‌السلام‌ من‌ را به‌ حفظ‌ کردن‌ و بزرگداشت‌ این‌ دعا و نوشتن‌ آن‌ بر کفن‌ او و تعلیم‌ آن‌ به‌ نزدیکان‌ و ترغیب‌ آنان‌ به‌ خواندن‌ این‌ دعا سفارش‌ کردند».

ولذا در کتاب های‌ فقهی‌ شیعه‌ به‌ استحباب‌ نوشتن‌ این‌ دعا بر کفن‌ اشاره‌ شده‌ است‌. البته‌ سید بن طاووس‌ تمام‌ مطالب‌ مربوط‌ به‌ نزول‌ جبرئیل‌ و اعطای‌ این‌ دعا به‌ پیامبر و ثواب‌ خواندن‌ و نوشتن‌ آن‌ بر کفن‌ را درباره دعای‌ جوشن‌ صغیر نقل‌ کرده‌ و بدین‌ سبب‌ این‌ اختلاف‌ به‌ کتاب های‌ فقهی‌ نیز راه‌ یافته‌ و مجلسی‌ برای‌ رفع‌ اختلاف‌ گفته‌ که‌ این‌ سخنان‌ از افزوده‌های‌ ابوطالب‌ ابن‌ رجب‌ در حاشیه کتاب‌ ابن‌ طاووس‌ بوده‌ است‌ و ناسخان‌ آن‌ را به‌ داخل‌ متن‌ برده‌اند.

استحباب خواندن این دعا در شبهای قدر:

بر اساس روایات، هر کس دعای جوشن کبیر‌ را اول‌ ماه‌ مبارک‌ رمضان‌ بخواند، خدا به‌ او درک‌ فضیلت‌ شب‌ قدر را روزی‌ می‌دهد و نیز هر کس‌ آن‌ را سه‌ بار در این‌ ماه‌ بخواند، در طول‌ زندگی‌اش‌ در امان‌ خدا قرار می‌گیرد. از این‌ رو، خواندن‌ این‌ دعا در شبهای‌ قدر بین‌ شیعیان‌ رواج‌ دارد.

مضمون دعای جوشن کبیر

این‌ دعا یکصد بند دارد و هر بند حاوی‌ ده‌ «اسم‌» از اسمای‌ خدای سبحان ست‌، به‌ جز بند ۵۵ که‌ یازده‌ اسم‌ خدا در آن‌ آمده‌ است‌؛ بنابراین‌ در مجموع‌ این‌ دعا حاوی‌ هزار و یک‌ «اسم‌» خدای‌ متعال‌ است‌.

در این‌ دعا، بیشتر نام های‌ خدا و تعبیرات‌ دیگر از قرآن‌ گرفته‌ شده‌ است‌ و آنها به‌ گونه‌ای‌ در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند که‌ علاوه‌ بر موزون‌ و مسجّع‌ بودن‌، در بیشتر موارد اسما و صفات‌ از لحاظ‌ حروف‌ پایانی‌ نیز یک‌ شکل‌ و مشابه‌اند.

در آخر هر بند این دعا باید گفت: «سُبْحانَكَ يَا لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، الْغَوْثَ الْغَوْثَ، خَلِّصْنا مِنَ النَّارِ يَا رَبِّ». منزّهی تو ای که معبودی جز تو نیست، فریادرس فریادرس، ما را از آتش برهان ای پروردگار.

و در کتاب «بلدالامین» آمده است که در آغاز هر بند «بسم اللّه» بگوید و در آخرش بخواند: «سُبْحانَكَ يَا لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، الْغَوْثَ الْغَوْثَ، صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَخَلِّصْنا مِنَ النَّارِ يَا رَبِّ، يَا ذَا الْجَلالِ وَالْإِكْرامِ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ». منزّهی تو ای که معبودی جز تو نیست، فریادرس فریادرس، بر محمد و خاندانش درود فرست و ما را ای پروردگار از آتش رهایی بخش، ای دارنده بزرگی و رأفت و محبت، ای مهربان‌ترین مهربانان.

شروح دعا

عالمان‌ شیعه‌ بر دعای‌ جوشن‌ کبیر شروحی‌ نوشته‌اند. مشهورترین‌ آنها شرح‌ حاج‌ ملاهادی‌ سبزواری‌ است‌. سبزواری‌ نوشته‌ است‌ که‌ خالی‌ بودن‌ این‌ دعا از پرداختن‌ به‌ خواهش ها (اغراض‌) و جلب‌ منفعت ها (اعواض‌) و توجه‌ نکردن‌ زیاد به‌ خود، مشوّق‌ وی‌ به‌ شرح‌ این‌ دعا بوده‌ است‌. شرح‌ سبزواری‌ صبغه‌ای‌ عرفانی‌ و فلسفی‌ دارد. وی‌ در این‌ کتاب‌ که‌ بر اساس‌ بندهای‌ دعا تنظیم‌ شده‌ به‌ اشعار فارسی‌ و عربی‌ استشهاد کرده‌ و برای‌ مباحث‌ لغوی‌ به‌ کتاب‌ قاموس‌اللغه فیروزآبادی‌ بسیار مراجعه‌ می‌کرده‌ است‌. او همچنین‌ در موارد مختلف‌ به‌ اقتضای‌ بحث‌، مباحث‌ فلسفی‌، عرفانی‌ و کلامی‌ طرح‌ کرده‌ است.

منابع

  • دانشنامه جهان اسلام، جلد ۱۱، ذیل مدخل "جوشن کبیر" از محسن معینی.
  • پایگاه اطلاع رسانی دفتر شیخ حسین انصاریان.