منابع و پی نوشتهای متوسط
جامعیت مقاله متوسط
سیر منطقی به صورت کامل رعایت نشده
عنوان بندی متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

آبرو: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(پروژه1: شناسه و سنجش کیفی)
 
(۷ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{نیازمند  ویرایش فنی}}
+
{{خوب}}
 +
آبرو به معناى احترام واعتبار و کرامت انسان است. آبرو از یک سو به شاکله درونی انسان و از سوی دیگر به حیثیت و اعتبار اجتماعی او ارتباط پیدا کرده و نقش مهمی در جهت دهی رفتار فردی و اجتماعی او دارد به همین جهت در آموزه های وحیانی اسلام تأکید فراوانی به حفظ آبروی افراد شده و بسیاری از حدود و احکام شرعی از جمله حرمت غیبت، تهمت، ناسزاگویی و... در راستای حمایت از آبرو و  شرافت انسانی وضع شده است.
 +
 +
==جایگاه آبرو==
  
== جایگاه آبرو ==
+
یکی از بالاترین سرمایه های انسان ها، آبرو است. هر انسانی از آشکارشدن ضعف ها و عملکردهای زشت خود در هراس است. از دست رفتن وجهه و آبرو، سرآغاز بسیاری از هنجارشکنی ها، بزهکاری ها و گناهان است. از فراوانترین واژه های [[قرآن کریم]] و متنهای روایی «ایمان» و مشتقات آن است. این واژه، گذشته از گرویدن و باورداشتن، «امنیت بخشیدن» به دیگران را نیز دربردارد.
  
یکی از بالاترین سرمایه های انسان ها، آبرو است.هر انسانی از آشکار شدن ضعف ها و عملکردهای زشت خود در هراس است. از دست رفتن وجهه و آبرو، سرآغاز بسیاری از هنجارشکنی ها، بزهکاری ها و گناهان است. از فراوان ترین واژه های قرآن کریم و متن های روایی «ایمان» و مشتقات آن است. این واژه، گذشته از گرویدن و باور داشتن، «امنیت بخشیدن» به دیگران را نیز در بر دارد.
+
[[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله فرمود: {{متن حدیث|««الا اُنَبِّئُکُم لِمَ سُمِّی المؤمنُ مؤمنا؟ لایمانِهِ الناس علی انفسِهِم و اموالهم، الا اُنَبِّئُکُم مَنْ المسلم؟ مَنْ سَلمَ الناسُ مِنْ یدِهِ ولِسانه»}}؛<ref>بحار الأنوار: 67/60/3.</ref> آیا به شما خبر دهم که چرا مؤمن، مؤمن نامیده شده است؟ برای این که مردم را نسبت به جان و مالشان، ایمنی می بخشد. آیا شما را خبر دهم که چه کسی مسلمان است؟ کسی که مردم از دست و زبانش در سلامت باشند. بدیهی است که ارزش آبرو از مال بالاتر است.
  
قال رسول الله (ص):«الا اُنَبِّئُکُم لِمَ سُمِّی المؤمنُ مؤمنا؟ لایمانِهِ الناس علی انفسِهِم و اموالهم، الا اُنَبِّئُکُم مَنْ المسلم؟ مَنْ سَلمَ الناسُ مِنْ یدِهِ و لِسانه؛ رسول خدا (ص)فرمود: آیا به شما خبر دهم که چرا مؤمن، مؤمن نامیده شده است؟ برای این که مردم را نسبت به جان و مالشان، ایمنی می بخشد. آیا شما را خبر دهم که چه کسی مسلمان است؟ کسی که مردم از دست و زبانش در سلامت باشند. بدیهی است که ارزش آبرو از مال بالاتر است.
+
آبروداری در تعالیم اسلام هم تکلیف خود انسان است و هم حقی است که بر دیگران دارد. همچنین در دائره صفات الهی، خدای متعال با این که «عَلّام الغیوب» است «سَتّار العیوب» هم هست و بزرگترین آبرودار بندگان خویش.
  
آبروداری در تعالیم اسلام هم تکلیف خود انسان است و هم حقی است که بر دیگران دارد.
+
==آبرو و آبرومندی در قرآن==
 +
===نیازمندان آبرومند===
  
همچنین در دائره صفات الهی، خدای متعال با این که «عَلّام الغیوب» است «سَتّار العیوب» هم هست و بزرگترین آبرودار بندگان خویش.
+
اگر انسان تنگدست شخصیت خویش را پاس دارد شایسته ستایش است و قرآن ضمن مشخص کردن یکی از موارد مصرف زکات، این تهیدستان آبرومند را می ستاید: {{متن قرآن|«{{آیه|2|273}}»}}؛ <ref>([[سوره بقره]]، آیه 273)</ref>
  
==آبرو و آبرومندی در قرآن==
+
(این صدقات) برای آن (دسته از) نیازمندانی است که در راه خدا فرومانده اند و نمی توانند (برای تأمین هزینه زندگی) در زمین سفر کنند. از شدت خویشتن داری، فرد بی اطلاع آنان را توانگر می پندارد. آنها را از سیمایشان می شناسی. با اصرار (چیزی) از مردم نمی خواهند و هر مالی (به آنان) انفاق کنید، قطعاً خدا از آن آگاه است.
 +
 
 +
[[امام علی]] علیه السلام فرمود: {{متن حدیث|«ماءُ وَجْهِکَ جامدٌ تقطره السؤال فَانظُر عِندَ مَن تَقطُرُه»}}؛ <ref>نهج البلاغة : الحكمة 346</ref> .آبروی تو[مثل یخ جامد و] محفوظ و پا برجاست. اما درخواست از دیگران، آن را قطره قطره فرو می ریزد، پس اندیشه کن که آن را نزد چه کسی می ریزی؟».
 +
 
 +
{{بیت|دست طلب چو پیش کسان کنی دراز|پل بسته ای که بگذری از آبروی خویش}}
 +
 
 +
در روایتی از [[امام صادق]] علیه السلام می خوانیم: {{متن حدیث|«شیعتُنا مَنْ لایسألُ الناس شیئاً و لَو ماتَ جوعاً»}}<ref>وسائل الشيعة : 6/309/15.</ref>؛ شیعه ما، دست نیاز به سوی مردم دراز نمی کند اگرچه از گرسنگی بمیرد».
 +
 
 +
===آبروداری در حریم خانواده===
  
=== نیازمندان آبرومند ===
+
قرآن کریم زن و شوهر را لباس یکدیگر دانسته است و روشن است که یکی از مهمترین ویژگی های لباس «عیب پوشی» و «زینت بخشی» است. {{متن قرآن|{{آیه|2|187}}}} ([[سوره بقره]]، آیه 187)؛ آنان برای شما لباسی هستند و شما برای آنان لباسی هستید.
  
اگر انسان تنگدست شخصیت خویش را پاس دارد شایسته ستایش است و قرآن ضمن مشخّص کردن یکی از موارد مصرف زکات،این تهیدستان آبرومند را می ستاید:﴿للفقراء الّذین أحصروا فی سبیل اللّه لا یستطیعون ضربا فی الأرض یحسبهم الجاهل أغنیاء من التّعفّف تعرفهم بسیماهم لا یسألون النّاس إلحافا وما تنفقوا من خیر فإنّ اللّه به علیم﴾(سوره بقره،آیه273)؛ (این صدقات) برای آن (دسته از) نیازمندانی است که در راه خدا فرومانده اند، و نمی توانند (برای تأمین هزینه زندگی) در زمین سفر کنند. از شدّت خویشتن داری، فرد بی اطلاع،آنان را توانگر می پندارد. آنها را از سیمایشان می شناسی. با اصرار، (چیزی) از مردم نمی خواهند. و هر مالی (به آنان) انفاق کنید، قطعاً خدا از آن آگاه است.
+
==آبروداری در آئینه روایات==
  
علی(ع) فرمود:«ماءُ وَجْهِکَ جامدٌ تقطره السؤال فَانظُر عِندَ مَن تَقطُرُه؛آبروی تو محفوظ و پا برجاست. امّا درخواست از دیگران،آن را قطره قطره فرو می ریزد،پس اندیشه کن که آن را نزد چه کسی می ریزی؟»
+
در روایات [[ائمه اطهار]]، هیچ مجوزی برای پرده دری از خویش یا دیگران نیامده است. اما دستورهای فراوانی برای پرده پوشی آمده است:
  
دست طلب چو پیش کسان کنی دراز پل بسته ای که بگذری از آبروی خویش
+
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: {{متن حدیث|«مَنْ اَذاعَ فاحشةً کانَ کَمُبتدئها و مَنْ عَیرَ مُؤمنا بِشیءٍ لَم یمُت حتّی یرکبه»}}<ref>الكافي : ج 2 ص 356</ref>؛هر کس کار دیگران را افشا کند، همچون کسی است که مرتکب آن گناه شده و هر کس مؤمنی را به سبب رفتار [اشتباهش] سرزنش کند، از دنیا نمی رود تا خود نیز به ارتکاب آن، آلوده گردد.  
در روایتی از امام صادق(ع) می خوانیم: «شیعتُنا مَنْ لایسألُ الناس شیئاً و لَو ماتَ جوعاً؛ شیعە ما، دست نیاز به سوی مردم دراز نمی کند اگرچه از گرسنگی بمیرد.«
 
  
=== آبروداری در حریم خانواده ===
+
به گفته شاعر:
  
قرآن کریم زن و شوهر را لباس یکدیگر دانسته است و روشن است که یکی از مهم ترین ویژگی های لباس «عیب پوشیم» و «زینت بخشی» است.﴿…هن لباس لکم وأنتم لباس لهن …﴾ (سوره بقره،آیه187)؛ آنان برای شما لباسی هستند و شما برای آنان لباسی هستید.
+
{{بیت|چون خدا خواهد که پردە کس دَرَد|میلش اندر طعنه پاکان بَرَد}}
  
== آبروداری در آئینه روایات ==
+
قال علی علیه السلام: {{متن حدیث|«ذَووالعیوبِ یحِبّونَ إشاعةَ معایبِ الناسِ لیتَّسِعَ لَهُم العُذرُ فی مَعایبهم»}}<ref>غرر الحكم : 5198</ref>؛ انسان های مشکل دار، دوست دارند که ضعف های دیگران افشا شود تا عذرشان برای خطاکاری توجیه شود».
  
در روایات ائمه اطهار، هیچ مجوزی برای پرده دری از خویش یا دیگران نیامده است. امّا دستورهای فراوانی برای پرده پوشی آمده است:
+
===پاداش پرده پوشی===
  
قال رسول الله(ص):«مَنْ اَذاعَ فاحشةً کانَ کَمُبتدئها و مَنْ عَیرَ مُؤمنا بِشیءٍ لَم یمُت حتّی یرکبه؛ رسول خدا(ص) فرمود: هرکس کار دیگران را افشا کند، هم چون کسی است که مرتکب آن گناه شده و هرکس مؤمنی را به سبب رفتار [اشتباهش] سرزنش کند، از دنیا نمی رود تا خود نیز به ارتکاب آن، آلوده گردد.»
+
در روایتی از [[امام صادق]] علیه السلام آمده است: {{متن حدیث|«مَنْ سَتَرَ عَلی مؤمنٍ یخافُها، سَتَرَاللهُ علیه سَبعینَ عورةً مِنْ عَوراتِ الدنیا والآخرة»}}؛ هر کس عیبی را از مؤمنی بپوشاند که از افشای آن می هراسد، خداوند هفتاد عیب از عیب های دنیا و آخرت او را می پوشاند».
  
به گفتە شاعر:
+
و [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله فرمود: {{متن حدیث|«مَن سَتَرَ عَلی مؤمنٍ خِزَیهً فَکانَّما أحیا مَؤودَةً مِن قَبرِها»}}<ref>كنزالعمّال : 6387 .</ref>؛ هر کس مانع رسوایی مؤمنی شود، مانند این است که دختر زنده به گور شده ای را از قبر برهاند.
  
چون خدا خواهد که پردە کس دَرَد میـلش انـدر طعنـە پـاکان بَــرَد
+
===راهکارهای حفظ آبرو===
  
قال علی(ع): «ذَووالعیوبِ یحِبّونَ إشاعةَ معایبِ الناسِ لیتَّسِعَ لَهُم العُذرُ فی مَعایبهم؛ انسان های مشکل دار، دوست دارند که ضعف های دیگران افشا شود، تا عذرشان برای خطاکاری توجیه شود.«
+
هر انسانی باید حرمت خود را پاس بدارد و به امید پرده پوشی دیگران، خویشتن را آماج تهمت و غیبت و سوءظن و تحقیر دیگران قرار ندهد. نمونه های زیر، در این باره شایان اعتنا است.
  
=== پاداش پرده پوشی===
+
===پرهیز از مواضع تهمت===
در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: «مَنْ سَتَرَ عَلی مؤمنٍ یخافُها،سَتَرَ اللهُ علیه سَبعینَ عورةً مِنْ عَوراتِ الدنیا و الآخرة.هرکس عیبی را از مؤمنی بپوشاند که از افشای آن می هراسد،خداوند هفتاد عیب از عیب های دنیا و آخرت او را می پوشاند.« و رسول خدا(ص) فرمود:«مَن سَتَرَ عَلی مؤمنٍ خِزَیهً فَکانَّما أحیا مَؤودَةً مِن قَبرِها؛ هرکس مانع رسوایی مؤمنی شود،مانند این است که دختر زنده به گور شده ای را از قبر برهاند.»
 
  
=== راهکارهای حفظ آبرو ===
+
امام صادق علیه السلام فرمود: {{متن حدیث|«مَن دَخَلَ مَوضِعاً مِن مِواضِع التُهمة فَاتُّهِمَ لایلومَنَّ إلّا نَفسَه»}}<ref>الأمالی (للصدوق) , ج 1 , ص 497</ref>؛ هر کس به مکان تهمت خیز وارد شود و متهم شود، جز خودش کسی را شماتت نکند».
  
هر انسانی باید حرمت خود را پاس بدارد و به امید پرده پوشی دیگران، خویشتن را آماج تهمت و غیبت و سوء ظن و تحقیر دیگران قرار ندهد. نمونه های زیر، در این باره شایان اعتنا است.
+
===حفظ زبان===
  
===  پرهیز از مواضع تهمت ===
+
بی احتیاطی و بی مبالاتی و زیاده روی در سخن موجب تخریب آبرو و شخصیت انسان است. {{متن حدیث|«إذا أرادَاللهُ بِعَبدٍ خِزیاً أجری فَضیحتَهُ علی لسانه»}}<ref>بحار الأنوار : 78/228/101.</ref>؛ اگر خدا رسوایی کسی را بخواهد او را به وسیله زبانش مفتضح می کند».
  
امام صادق(ع) فرمود:«مَن دَخَلَ مَوضِعاً مِن مِواضِع التُهمة فَاتُّهِمَ لا یلومَنَّ إلّا نَفسَه؛هرکس به مکان تهمت خیز وارد شود و متهم شود، جز خودش، کسی را شماتت نکند.«
+
{{متن حدیث|«إنَ السفله هُو الذی لایبالی بِما قالَ ولا ما قیلَ فیه»}}؛ انسان بی شخصیت و پست کسی است که به پیامدهای گفتار خودش بی اعتنا است و به قضاوت های دیگران دربارە خود اهمیت نمی دهد».
 
=== حفظ زبان ===
 
بی احتیاطی و بی مبالاتی و زیاده روی در سخن موجب تخریب آبرو و شخصیت انسان است.«إذا أرادَ اللهُ بِعَبدٍ خِزیاً أجری فَضیحتَهُ علی لسانه؛اگر خدا رسوایی کسی را بخواهد او را به وسیلە زبانش مفتضح می کند.»
 
  
«إنَ السفله هُو الذی لایبالی بِما قالَ و لا ما قیلَ فیه؛انسان بی شخصیت و پست کسی است که به پیامدهای گفتار خودش بی اعتنا است و به قضاوت های دیگران دربارە خود اهمیت نمی دهد.»
+
===خودداری از شِکوِه و اظهار عجز===
  
=== خودداری از شِکوِه و اظهار عجز ===
+
علی علیه السلام فرمود: {{متن حدیث|«رَضی بالذُّل مَنَ کَشَفَ عَن ضُرِّه»}} <ref>تحف العقول: 201، شرح نهج البلاغة : 18/84 .</ref>؛ کسی که از مشکلات خویش پرده برداری کند، تن به خواری داده است».
  
علی(ع) فرمود:«رَضی بالذُّل مَنَ کَشَفَ عَن ضُرِّه؛کسی که از مشکلات خویش پرده برداری کند،تن به خواری داده است.»
+
===پرهیز از ستیزه===
  
=== پرهیز از ستیزه ===
+
علی علیه السلام فرمود: {{متن حدیث|«مَنْ ضَنَّ بِعرضِه فَلَیدَع المِراءَ»}} <ref>حکمت 354 نهج البلاغه</ref>؛ هر کس به حفظ آبروی خود علاقه دارد، باید جدال را فرو گذارد».
  
علی(ع) فرمود: «مَنْ ضَنَّ بِعرضِه فَلَیدَع المِراءَ؛ هرکس به حفظ آبروی خود علاقه دارد، باید جدال را فرو گذارد.»
+
===استفاده از دارایی برای حفظ آبرو===
  
 +
امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود: {{متن حدیث|«إنَّ أفضَلَ الفعالِ صیانَةُ العِرض بِالمال»}}<ref>مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل , ج 15 , ص 267</ref>؛بهترین کارها، حفظ آبرو به وسیله دارایی است. در روایتی دیگر آمده است: {{متن حدیث|«خَیرُ اموالِکَ ما وَقی عِرضَکَ»}} <ref>نزهة الناظر , ج 1 , ص 83</ref>؛ بهترین اموال تو، آنهایی است که موجب آبرومندی تو شود.
  
===  استفاده از دارایی برای حفظ آبرو ===
+
پیامبر گرامی اسلام در مقام ارزش و اهمیت حفظ آبرو می فرمایند: {{متن حدیث|«ذُبُّوا عَنْ أَعْراضِکُمْ بِأَمْوالِکُمْ»}}<ref>نهج الفصاحه، ش 1616</ref>؛ با اموال خود از آبروی خویش دفاع کنید».
امیرمؤمنان علی(ع) فرمود: «إنَّ أفضَلَ الفعالِ صیانَةُ العِرض بِالمال؛ بهترین کارها، حفظ آبرو به وسیلە دارایی است.« در روایتی دیگر آمده است: «خَیرُ اموالِکَ ما وَقی عِرضَکَ؛ بهترین اموال تو،آنهایی است که موجب آبرومندی تو شود. پیامبر گرامی اسلام درمقام ارزش و اهمیّت حفظ آبرو می فرمایند:
 
  
ذُبُّوا عَنْ أَعْراضِکُمْ بِأَمْوالِکُمْ.
+
البته آبروداری به وسیله مال نباید به اشرافی گری، اسراف، تکلّف و تفاخر بینجامد.
  
با اموال خود از آبروی خویش دفاع کنید.
+
==پانویس==
البته آبروداری به وسیلە مال، نباید به اشرافی گری، اسراف، تکلّف و تفاخر بینجامد.
+
<references/>
  
 
==منابع==
 
==منابع==
*مجله بشارت ،خرداد و تیر 1389 - شماره 77 ،آبرو و آبرومندی در قرآن،در دسترس در[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/5248/7254/89751 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: 15 دی ماه 1392.
+
* مجله بشارت، خرداد و تیر 1389 - شماره 77، آبرو و آبرومندی در قرآن، در دسترس در [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/5248/7254/89751 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: 15 دی ماه 1392.
*مجله گلبرگ ، خرداد 1380، شماره 16 ،آبرومندی،در دسترس در[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3282/5105/45962 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]،بازیابی: 15 دی ماه 1392.
+
* مجله گلبرگ، خرداد 1380، شماره 16، آبرومندی، در دسترس در [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3282/5105/45962 پایگاه اطلاع رسانی حوزه]، بازیابی: 15 دی ماه 1392.
 +
 
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= متوسط
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= متوسط
 +
}}
  
[[رده: واژگان قرآنی]]
 
 
[[رده:اخلاق فردی]]
 
[[رده:اخلاق فردی]]
 +
[[رده:ارزش های اسلامی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۵۴

آبرو به معناى احترام واعتبار و کرامت انسان است. آبرو از یک سو به شاکله درونی انسان و از سوی دیگر به حیثیت و اعتبار اجتماعی او ارتباط پیدا کرده و نقش مهمی در جهت دهی رفتار فردی و اجتماعی او دارد به همین جهت در آموزه های وحیانی اسلام تأکید فراوانی به حفظ آبروی افراد شده و بسیاری از حدود و احکام شرعی از جمله حرمت غیبت، تهمت، ناسزاگویی و... در راستای حمایت از آبرو و شرافت انسانی وضع شده است.

جایگاه آبرو

یکی از بالاترین سرمایه های انسان ها، آبرو است. هر انسانی از آشکارشدن ضعف ها و عملکردهای زشت خود در هراس است. از دست رفتن وجهه و آبرو، سرآغاز بسیاری از هنجارشکنی ها، بزهکاری ها و گناهان است. از فراوانترین واژه های قرآن کریم و متنهای روایی «ایمان» و مشتقات آن است. این واژه، گذشته از گرویدن و باورداشتن، «امنیت بخشیدن» به دیگران را نیز دربردارد.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: ««الا اُنَبِّئُکُم لِمَ سُمِّی المؤمنُ مؤمنا؟ لایمانِهِ الناس علی انفسِهِم و اموالهم، الا اُنَبِّئُکُم مَنْ المسلم؟ مَنْ سَلمَ الناسُ مِنْ یدِهِ ولِسانه»؛[۱] آیا به شما خبر دهم که چرا مؤمن، مؤمن نامیده شده است؟ برای این که مردم را نسبت به جان و مالشان، ایمنی می بخشد. آیا شما را خبر دهم که چه کسی مسلمان است؟ کسی که مردم از دست و زبانش در سلامت باشند. بدیهی است که ارزش آبرو از مال بالاتر است.

آبروداری در تعالیم اسلام هم تکلیف خود انسان است و هم حقی است که بر دیگران دارد. همچنین در دائره صفات الهی، خدای متعال با این که «عَلّام الغیوب» است «سَتّار العیوب» هم هست و بزرگترین آبرودار بندگان خویش.

آبرو و آبرومندی در قرآن

نیازمندان آبرومند

اگر انسان تنگدست شخصیت خویش را پاس دارد شایسته ستایش است و قرآن ضمن مشخص کردن یکی از موارد مصرف زکات، این تهیدستان آبرومند را می ستاید: «لِلْفُقَرَاءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا يَسْتَطِيعُونَ ضَرْبًا فِي الْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسِيمَاهُمْ لَا يَسْأَلُونَ النَّاسَ إِلْحَافًا ۗ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ»؛ [۲]

(این صدقات) برای آن (دسته از) نیازمندانی است که در راه خدا فرومانده اند و نمی توانند (برای تأمین هزینه زندگی) در زمین سفر کنند. از شدت خویشتن داری، فرد بی اطلاع آنان را توانگر می پندارد. آنها را از سیمایشان می شناسی. با اصرار (چیزی) از مردم نمی خواهند و هر مالی (به آنان) انفاق کنید، قطعاً خدا از آن آگاه است.

امام علی علیه السلام فرمود: «ماءُ وَجْهِکَ جامدٌ تقطره السؤال فَانظُر عِندَ مَن تَقطُرُه»؛ [۳] .آبروی تو[مثل یخ جامد و] محفوظ و پا برجاست. اما درخواست از دیگران، آن را قطره قطره فرو می ریزد، پس اندیشه کن که آن را نزد چه کسی می ریزی؟».


دست طلب چو پیش کسان کنی دراز پل بسته ای که بگذری از آبروی خویش

در روایتی از امام صادق علیه السلام می خوانیم: «شیعتُنا مَنْ لایسألُ الناس شیئاً و لَو ماتَ جوعاً»[۴]؛ شیعه ما، دست نیاز به سوی مردم دراز نمی کند اگرچه از گرسنگی بمیرد».

آبروداری در حریم خانواده

قرآن کریم زن و شوهر را لباس یکدیگر دانسته است و روشن است که یکی از مهمترین ویژگی های لباس «عیب پوشی» و «زینت بخشی» است. أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِكُمْ ۚ هُنَّ لِبَاسٌ لَكُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ ۗ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتَانُونَ أَنْفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنْكُمْ ۖ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ ۚ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ ۚ وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ ۗ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ (سوره بقره، آیه 187)؛ آنان برای شما لباسی هستند و شما برای آنان لباسی هستید.

آبروداری در آئینه روایات

در روایات ائمه اطهار، هیچ مجوزی برای پرده دری از خویش یا دیگران نیامده است. اما دستورهای فراوانی برای پرده پوشی آمده است:

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «مَنْ اَذاعَ فاحشةً کانَ کَمُبتدئها و مَنْ عَیرَ مُؤمنا بِشیءٍ لَم یمُت حتّی یرکبه»[۵]؛هر کس کار دیگران را افشا کند، همچون کسی است که مرتکب آن گناه شده و هر کس مؤمنی را به سبب رفتار [اشتباهش] سرزنش کند، از دنیا نمی رود تا خود نیز به ارتکاب آن، آلوده گردد.

به گفته شاعر:


چون خدا خواهد که پردە کس دَرَد میلش اندر طعنه پاکان بَرَد

قال علی علیه السلام: «ذَووالعیوبِ یحِبّونَ إشاعةَ معایبِ الناسِ لیتَّسِعَ لَهُم العُذرُ فی مَعایبهم»[۶]؛ انسان های مشکل دار، دوست دارند که ضعف های دیگران افشا شود تا عذرشان برای خطاکاری توجیه شود».

پاداش پرده پوشی

در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است: «مَنْ سَتَرَ عَلی مؤمنٍ یخافُها، سَتَرَاللهُ علیه سَبعینَ عورةً مِنْ عَوراتِ الدنیا والآخرة»؛ هر کس عیبی را از مؤمنی بپوشاند که از افشای آن می هراسد، خداوند هفتاد عیب از عیب های دنیا و آخرت او را می پوشاند».

و رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «مَن سَتَرَ عَلی مؤمنٍ خِزَیهً فَکانَّما أحیا مَؤودَةً مِن قَبرِها»[۷]؛ هر کس مانع رسوایی مؤمنی شود، مانند این است که دختر زنده به گور شده ای را از قبر برهاند.

راهکارهای حفظ آبرو

هر انسانی باید حرمت خود را پاس بدارد و به امید پرده پوشی دیگران، خویشتن را آماج تهمت و غیبت و سوءظن و تحقیر دیگران قرار ندهد. نمونه های زیر، در این باره شایان اعتنا است.

پرهیز از مواضع تهمت

امام صادق علیه السلام فرمود: «مَن دَخَلَ مَوضِعاً مِن مِواضِع التُهمة فَاتُّهِمَ لایلومَنَّ إلّا نَفسَه»[۸]؛ هر کس به مکان تهمت خیز وارد شود و متهم شود، جز خودش کسی را شماتت نکند».

حفظ زبان

بی احتیاطی و بی مبالاتی و زیاده روی در سخن موجب تخریب آبرو و شخصیت انسان است. «إذا أرادَاللهُ بِعَبدٍ خِزیاً أجری فَضیحتَهُ علی لسانه»[۹]؛ اگر خدا رسوایی کسی را بخواهد او را به وسیله زبانش مفتضح می کند».

«إنَ السفله هُو الذی لایبالی بِما قالَ ولا ما قیلَ فیه»؛ انسان بی شخصیت و پست کسی است که به پیامدهای گفتار خودش بی اعتنا است و به قضاوت های دیگران دربارە خود اهمیت نمی دهد».

خودداری از شِکوِه و اظهار عجز

علی علیه السلام فرمود: «رَضی بالذُّل مَنَ کَشَفَ عَن ضُرِّه» [۱۰]؛ کسی که از مشکلات خویش پرده برداری کند، تن به خواری داده است».

پرهیز از ستیزه

علی علیه السلام فرمود: «مَنْ ضَنَّ بِعرضِه فَلَیدَع المِراءَ» [۱۱]؛ هر کس به حفظ آبروی خود علاقه دارد، باید جدال را فرو گذارد».

استفاده از دارایی برای حفظ آبرو

امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود: «إنَّ أفضَلَ الفعالِ صیانَةُ العِرض بِالمال»[۱۲]؛بهترین کارها، حفظ آبرو به وسیله دارایی است. در روایتی دیگر آمده است: «خَیرُ اموالِکَ ما وَقی عِرضَکَ» [۱۳]؛ بهترین اموال تو، آنهایی است که موجب آبرومندی تو شود.

پیامبر گرامی اسلام در مقام ارزش و اهمیت حفظ آبرو می فرمایند: «ذُبُّوا عَنْ أَعْراضِکُمْ بِأَمْوالِکُمْ»[۱۴]؛ با اموال خود از آبروی خویش دفاع کنید».

البته آبروداری به وسیله مال نباید به اشرافی گری، اسراف، تکلّف و تفاخر بینجامد.

پانویس

  1. بحار الأنوار: 67/60/3.
  2. (سوره بقره، آیه 273)
  3. نهج البلاغة : الحكمة 346
  4. وسائل الشيعة : 6/309/15.
  5. الكافي : ج 2 ص 356
  6. غرر الحكم : 5198
  7. كنزالعمّال : 6387 .
  8. الأمالی (للصدوق) , ج 1 , ص 497
  9. بحار الأنوار : 78/228/101.
  10. تحف العقول: 201، شرح نهج البلاغة : 18/84 .
  11. حکمت 354 نهج البلاغه
  12. مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل , ج 15 , ص 267
  13. نزهة الناظر , ج 1 , ص 83
  14. نهج الفصاحه، ش 1616

منابع