سقر

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

یکی از نامهای دوزخ، «سَقَر» است.

واژه شناسى «سَقَر»

واژه «سقر» در اصل به معناى سوختن و دگرگون شدن به وسيله آتش است. ابن فارِس مى گويد: السين والقاف والراء أصل يدلّ على إحراق أو تلويح بنار، يقال: سقرتْهُ الشمس، إذا لوّحته.[۱]

س ق ر، ريشه اى است كه بر سوزاندن يا داغ كردن با آتش دلالت دارد. گفته مى شود «سقرته الشمس» يعنى آفتاب، او را داغ كرد. بعضى اين واژه را عربى مى دانند و بر اين باورند كه وجه تسميه آتش دوزخ به «سقر»، اين است كه جسم را ذوب مى نمايد؛[۲] ولى برخى ديگر معتقدند كه اين نام، عجمى است.[۳]

واژه «سقر» در قرآن و حديث

در قرآن چهار بار كلمه «سقر» بكار رفته[۴] و در همه موارد مقصود از آن آتش دوزخ است.

در يكى از اين موارد «سقر» چنين تعريف شده است: «وَ مَآ أَدْرَاكَ مَا سَقَرُ × لَا تُبْقِى وَ لَا تَذَرُ × لَوَّاحَةٌ لِّلْبَشَرِ»؛[۵] و تو نمى دانى «سقر» چيست؟ [آتشى است كه] نه چيزى را باقى مى گذارد و نه چيزى را رها مى سازد.

اين تعريف نشان مى دهد كه در نامگذارى دوزخ به «سقر»، ريشه لغوى آن مورد توجه بوده است با عنايت به اين كه آيات ياد شده بيانگر جايگاه يكى از سران شرك و كفر يعنى وليد بن مغيره است، مى توان گفت: «سقر» در دوزخ، نام جايگاهى است كه عذاب آن بيش از ساير مكانهاى دوزخ است. به اين معنا در شمارى از احاديث، تصريح شده است.[۶]

پانویس

  1. معجم مقاييس اللغة: ج۳، ص۸۶.
  2. ر.ك: النهاية: ج۲، ص۳۷۷، لسان العرب: ج۴، ص۳۷۲.
  3. ر.ك: الصحاح: ج۲، ص۶۸۷.
  4. سوره قمر: آيه ۴۸، سوره مدثر: آيه ۲۶ و ۲۷ و ۴۲.
  5. سوره مدثر: آيه۲۷ـ۲۹.
  6. ر.ك: ص۳۱، (فصل يكم: نامهاى دوزخ/ سقر).

منابع

  • محمد محمدی ری شهری، بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث، ج2، قم: دارالحدیث، چاپ اول، 1389ش، ص53، در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه، بازیابی: 16 اردیبهشت 1393.