باب جبرئیل‌

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
باب جبرئیل

«باب جبرئیل» نام درى در شرق مسجدالنبى به سمت قبرستان بقیع است. ورود به مسجدالنبى از «باب جبرئیل» مستحب است.[۱] از آن به مناسبت، در باب حج نام برده شده است.

تاریخچه باب جبرئیل

باب جبرئیل از درهای اصلی بر جا مانده از روزگار پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در مسجدالنبی می‎ باشد. نزدیک بودن این در به مقام جبرئیل،[۲] یا آمد و رفت جبرئیل از این در برای دیدار با پیامبر(ص)[۳] را علت نام‌گذاری این در به «باب جبرئیل» گفته‌اند.

در روایاتی آمده که جبرئیل در این مکان به شکل دحیه کلبی در حال گفت‌وگو با پیامبر دیده شده است.[۴] نیز گویند در غزوه بنی‌قریظه (۵ قمری) جبرئیل سوار بر مرکب، برابر این در به انتظار پیامبر(ص) ایستاده بود.[۵]

موقعیت باب جبرئیل

مکان این در چندین بار تغییر یافته است. در نخستین جابه‌جایی که پس از غزوه خیبر (۷ قمری) صورت گرفت، مکان در که نخست در قسمت پایانی دیوار شرقی خانه حضرت فاطمه(علیهاالسلام) و حجره و ضریح پیامبر(ص) بود، حدود چهار متر به سوی شمال تغییر یافت. در گسترش دوره عثمان بن عفان (حک: ۲۳-۳۵ق.) از این مکان نیز همراه با دیوار شرقی مسجدالنبی، حدود سه متر عقب‌‏تر رفت و محل نخستین آن درون مسجد قرار گرفت.[۶]

عبدالحمید عثمانی (حک: ۱۱۸۷-۱۲۰۳ق.) به سال ۱۲۰۱ق. باب جبرئیل را بازسازی کرد و پیرامون آن را با سنگ مرمر تزیین نمود. در گسترش دوره عبدالمجید عثمانی (حک: ۱۲۵۵-۱۲۷۷ق.) به سال ۱۲۶۵ق. برای آسان ساختن ورود و خروج زائران یا امکان اقامه نماز در بیرون مسجد باب جبرئیل بسته شد و دری دیگر به موازات آن، حدود سه تا چهار متر پایین‏‌تر، در همان دیوار باز شد. «باب جبرئیل» کنونی همین در است و به جای درِ قدیمی، پنجره‌ای نهادند تا مکان نخست آن مشخص باشد.[۷]

پانویس

  1. المهذب، ج۱، ص۲۷۵؛ الدروس الشرعیة، ج۲، ص۱۹.
  2. تاریخ المدینه، ج۱، ص۵؛ وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۱۵.
  3. تاریخ معالم المدینه، ص۸۹؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۴۸۰.
  4. وفاء الوفاء، ج۲، ص۲۱۶.
  5. المغازی، ج۲، ص۴۹۷؛ دلائل النبوه، ج۴، ص۱۲.
  6. تاریخ و آثار اسلامی، ص۲۱۳-۲۱۴.
  7. تاریخ معالم المدینه، ص۹۰-۹۱.

منابع