منابع و پی نوشتهای متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

ارکان کعبه

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو


کعبه مکانی مربع شکل است و به هر زاویه آن که محاذى یکى از جهات چهارگانه (شرق، غرب، شمال و جنوب) است، رکن گفته مى‌شود. «رکن حَجَر»، «رکن عراقى»، «رکن شامى» و «رکن یمانى»، از ارکان کعبه هستند.

ارکان کعبه

ارکان چهارگانه کعبه

زوایا و ارکان کعبه عبارتند از:

  • «رکن شرقى» که به آن «رکن حَجَر»، «رکن أسوَد» و «رکن حجرالاسود» گفته مى‌شود.
  • «رکن شمالى» که به «رکن عراقى» معروف است.
  • «رکن غربى» که برخى از آن به «رکن شامى» تعبیر کرده‌اند.
  • «رکن جنوبى» که به «رکن یمانى» شناخته مى‌شود. از این عنوان در باب حج و به مناسبت در باب صلات سخن رفته است.

التزام (در آغوش گرفتن) ارکان[۱] و استلام (لمس کردن یا بوسیدن) آنها هنگام طواف در هر شوط و نیز در طواف وداع[۲] براى مردان،[۳] مستحب است. از برخى قدما اختصاص استحباب استلام دو رکن حجر و یمانى و از برخى دیگر وجوب استلام رکن یمانى نقل شده است.[۴]

در میان ارکان کعبه، دو رکن حجرالاسود و یمانى احکام خاصى دارند که به آنها اشاره مى‌شود.

رکن حجر:

آغاز هر طواف از مقابل رکن حجرالاسود و پایانش نیز در مقابل همین رکن است.[۵] اگر طواف کننده از روى فراموشى بیش از هفت دور طواف کند و پیش از رسیدن به رکن حجر متوجه زیادى شود، باید طواف را همان جا قطع کند و به قول مشهور، طوافش صحیح است.[۶]

مستحب است سعى کننده پیش از انجام دادن سعى بر فراز کوه صفا برآید و در حالى که رو به سمت رکن حجر دارد، حمد و ثناى الهى به جا آورد و هفت بار تکبیر و تهلیل گوید و دعاهاى مأثور را بخواند.[۷] رکن حجر، قبله اهل عراق و مناطقى است که با عراق هم جهت هستند.[۸]

رکن یمانى:

رکن یمانى پس از رکن حجر برترین رکن کعبه مى‌باشد و در روایات آمده است: رکن یمانى به منزله دست راست خدا در زمین و درى از درهاى بهشت است که همواره گشوده است.[۹] از احکام مربوط به این رکن، استحباب دعا در کنار آن است؛ زیرا بر حسب روایات، دعا در کنار رکن یمانى به عرش الهى صعود مى‌کند و فرشته‌اى، مأمور آمین گفتن براى دعاکنندگان در کنار آن است.[۱۰] رکن یمانى، قبله اهل‌ یمن و مناطقى است که هم‌جهت با یمن هستند.[۱۱]

پانویس

  1. مستند الشیعة، ۱۲/۸۴.
  2. جواهرالکلام، ۲۰/۶۵؛ المعتمد فى شرح المناسک، ۵/۴۸۸.
  3. الحدائق الناضرة ، ۱۶/۱۱۹.
  4. مستندالشیعة، ۱۲/ ۸۳ـ۸۴.
  5. جواهرالکلام، ۱۹/ ۲۸۷ـ۲۹۱.
  6. ۳۸۴.
  7. ۴۱۵ـ۴۱۷.
  8. ۷/ ۳۵۷.
  9. ۱۹/۳۵۷ـ۳۶۱.
  10. ۳۵۹ـ۳۶۰.
  11. ۷/۳۵۷.

منابع

آرشیو عکس و تصویر