اخبار

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

این اصطلاح [جمع خَبَر] به‌ معنای آگاهی‌ها و اطلاعات است. مفسران و لغویان آن را به "احوال" تفسیر کرده‌اند. سمعانی آن را به معنای حکایات، قصص و نوادر معنی کرده و ایجی واقعه‌ها (رویدادها) را نیز از مفاهیم آن دانسته است.

عنوان صدها کتاب و رساله نیز که دارای نام اخبار (الاخبار) است، این معانی را تأیید می‌کند. با این همه، هر چند این واژه در کنار واژه‌های "آثار" و "انساب" مفهوم "تاریخ" را در تمدن اسلامی موضوعیت داده است، به لحاظ ریشه‌شناسی، بُن و بنیاد واژه مورد بحث در زبان‌های سامی صراحت ندارد.

با وجود این عده‌ای واژه خَبَر در زبان عربی را با کلمه خبارُوْ (به معنای جنجال برپاکردن) در زبان اکدی مرتبط می‌دانند. آنچه مسلم می‌نماید این است که اَخْبار صورت اولیه علم تاریخ در قرون نخستین اسلامی بوده است و مورّخان از آن معنای تاریخ را اراده می‌کرده‌اند.

این که عده‌ای از مورخان هم منسوب به اخبار و مشهور به اَخباری (الاخباری) بوده‌اند یا به‌ عنوان اصحاب‌الاخبار شناخته می‌شده‌اند، بر این نکته تأکید دارد که علم‌الاخبار را می‌توان مقدمه علم‌التاریخ دانست.

در تمدن اسلامی صدها عنوان کتاب و رساله را می‌شناسیم که واژه اصطلاحی اخبار به حیث واژه مضاف، واژه‌های مضاف‌الیه خود را تبیین می‌کند. از این‌رو اخبار در پیشینه کتابشناسی به متون و اسناد تاریخی، احوال رجالی و جغرافیای تاریخی اطلاق می‌شود و نیز در قلمرو روزنامه‌نگاری نوین، از این واژه معنای روزنامه اراده می‌گردد.

منابع