منابع و پی نوشتهای متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی «سفیر سوم» (کتاب)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

کتاب «ابوالقاسم حسين بن روح نوبختى (سفير سوم)» اثر عبدالرحيم اباذرى، پژوهشى درباره زندگانى و شرح احوال «حسين بن روح نوبختى»، سومين نايب خاص امام زمان(علیه السلام) به زبان فارسى است. اهميت آشنايى با شرح حال، انديشه‌ها و موضع‌گيرى‌هاى سياسى و اجتماعى سفيران امام زمان، انگيزه تأليف کتاب بوده است.

Ketab35.jpg
نویسنده ع‍ب‍دال‍رح‍ی‍م‌ اب‍اذری‌
موضوع سرگذشتنامه محدثان شیعه
زبان فارسی
تعداد جلد ۱

محتوای کتاب

کتاب با دو مقدمه از پژوهشکده باقرالعلوم(ع) و مؤلف آغاز و مباحث در چهار فصل زیر، ارائه شده است:

  • نویسنده در فصل اول، براى آشنایى بهتر با این شخصیت بزرگ، به شرح حال خاندان حسین بن روح نوبختی و معرفى شخصیت‌هاى دینى و علمى معروف این خاندان پرداخته است.
  • گرچه حسین بن روح، از اصحاب خاص امام عسکری(ع) و یکى از استوانه‌هاى بارز مذهب تشیع به شمار مى‌آمده، ولى به دلایل مختلف، پیش از قبول مسؤولیت نیابت، در عرصه‌هاى علمى چندان حضور نداشته و شخصیت‌هایى مانند ابوسهل نوبختى بر وى پیشى داشتند. نویسنده این مسئله را به خاطر برخى مسائل امنیتى دانسته و در فصل دوم، به بررسى راز موفقیت‌هاى وى پرداخته و از دو عامل ظهور کرامات توسط وى و نفوذ فوق‌العاده خاندان نوبختى در دستگاه عباسیان، به عنوان اصلى‌ترین عوامل موفقیت او یاد کرده است.
  • فصل سوم، در دو بخش مسائل فقهى و دیدگاه‌هاى اعتقادى، به چند نمونه از سؤال و جواب‌ها، فتاواى فقهى، مناظرات علمى و کلامى و توقیعاتى که توسط حسین بن روح انجام پذیرفته، اعم از این که وى تنها راوى آن بوده و یا خود استنباط و اجتهاد کرده، اشاره شده است.
  • این نایب بزرگوار، در طول نیابت ۲۱ ساله خویش، علاوه بر فعالیت‌هایى که در ابعاد مختلف انجام داد، سعى و تلاش فراوان داشت تا فرهنگ زیارت ائمه(ع) را در میان شیعیان رونق بخشد تا بدین وسیله؛ اولاً: به شیعیان بفهماند که عدم حضور ظاهرى معصومان(ع) نمى‌تواند مانع از ارتباط با آنان بشود و ثانیاً زمینه کافى براى غیبت کبرا به این ترتیب آماده شود. از این رو، آخرین فصل، به متن و ترجمه زیارتنامه‌هایى که وى به شاگردان خویش آموزش داده، اختصاص دارد.

ویژگى‌های کتاب

ویژگى بارز کتاب این است که مطالب پراکنده و سنگینى که در کتب تاریخى، رجالى و روایى، به زبان عربى و با عبارت‌هاى مشکل و نامأنوس بیان شده‌اند را در یک‌جا جمع‌آورى کرده و با ارتباط و ترتیب منطقى، آن‌ها را به هم ربط داده و با زبان ساده و روان ارائه کرده است.

گاهى یک مطلب خاصى از مجموع چند منبع استفاده شده، به طورى که اگر یکى از آن‌ها کنار گذاشته شود، امکان و استفاده آن برداشت، ممکن نخواهد بود؛ از این رو، نویسنده در پاورقى مربوطه، همه آن مأخذ را آورده است. در مواقعى هم که موضوع روشن و آشکار بوده، سعى شده است تا به منابع متعدد ارجاع داده شود.

در ارائه مطالب، سعى شده است تا از عبارات سنگین تاریخى پرهیز شده و در مقابل، مفهوم و محتواى آن‌ها، در قالبى روان بیان شود.

منابع

  • کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).