آیه 21 سوره فتح

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

وَأُخْرَىٰ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا قَدْ أَحَاطَ اللَّهُ بِهَا ۚ وَكَانَ اللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرًا

مشاهده آیه در سوره


<<20 آیه 21 سوره فتح 22>>
سوره : سوره فتح (48)
جزء : 26
نزول : مدینه

ترجمه های فارسی

و خدا به شما باز وعده غنیمتهای دیگری فرموده که هنوز بر آن قادر نیستید و علم خدا محیط بر آن است و خدا بر هر چیز تواناست.

و [غنیمت ها و پیروزی های] دیگر [ی هست] که شما تا کنون بر آنها دست نیافته اید، بی تردید خدا بر آنها احاطه دارد [و به آسانی می تواند در دسترس شما قرار دهد]؛ و خدا همواره بر هر کاری تواناست.

و [غنيمتهاى‌] ديگر[ى نيز هست‌] كه شما بر آنها دست نيافته‌ايد [و] خدا بر آنها نيك احاطه دارد، و همواره خداوند بر هر چيزى تواناست.

و غنايم ديگرى كه هنوز به آنها دست نيافته‌ايد. هر آينه خدا به آن احاطه دارد و او بر هر كارى تواناست.

و نیز غنایم و فتوحات دیگری (نصیبتان می‌کند) که شما توانایی آن را ندارید، ولی قدرت خدا به آن احاطه دارد؛ و خداوند بر همه چیز تواناست!

ترجمه های انگلیسی(English translations)

And other [spoils as well] which you have not yet captured: Allah has comprehended them, and Allah has power over all things.

And others which you have not yet been able to achieve Allah has surely encompassed them, and Allah has power over all things.

And other (gain), which ye have not been able to achieve, Allah will compass it, Allah is Able to do all things.

And other gains (there are), which are not within your power, but which Allah has compassed: and Allah has power over all things.

معانی کلمات آیه

«أُخْری»: مراد غنائم بیشماری است که بعد از فتح مکه، در جنگ حنین از قبائل ثقیف و هوازن گرفته می‌شود.

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ أُخْرى‌ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْها قَدْ أَحاطَ اللَّهُ بِها وَ كانَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيراً «21»

و (غنايم) ديگرى (نصيبتان مى‌كند) كه شما بر آنها قدرت نداريد، ولى خداوند بر آنها احاطه دارد و خداوند بر هر چيزى توانمند است.

نکته ها

قرآن بارها فرموده است: همراه سختى، آسانى است. «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً» «1» «سَيَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْراً» «2» «فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْرى‌» «3» سال‌هاى اول بعثت كه همراه انواع تهمت‌ها، شكنجه‌ها و توطئه‌ها بود و سال‌هاى اول هجرت كه جنگ‌ها، كشته‌ها و مجروحان زيادى به همراه داشت، سالهاى سخت و طاقت‌فرسايى بود، امّا سال‌هاى آخر عمر پيامبر، آسايش و پيروزى و عزّت بود، چنانكه اين سوره تاكنون به آن اشاره كرده است:

«فَتْحاً قَرِيباً»، «يَنْصُرَكَ اللَّهُ نَصْراً عَزِيزاً»، «أَثابَهُمْ فَتْحاً قَرِيباً»، «مَغانِمُ كَثِيرَةٌ» و «وَ أُخْرى‌ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْها».

پیام ها

1- وعده دست‌يابى به غنايم در آينده، بر اساس علم و قدرت الهى است.

وَ أُخْرى‌ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْها قَدْ أَحاطَ اللَّهُ‌ ...

«1». شرح، 5 و 6.

«2». طلاق، 7.

«3». ليل، 10.

جلد 9 - صفحه 136

2- به دست آوردن غنايم را به زرنگى خود نپنداريد. «وَ أُخْرى‌ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْها»

3- در كنار موفقيّت‌ها، از ضعف‌هاى خود غافل نشويم. (در آيات قبل خوانديم:

فَتْحاً قَرِيباً ... مَغانِمَ كَثِيرَةً و در اين آيه مى‌فرمايد: «لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْها»)

4- به وعده‌هاى خدا ايمان داشته باشيم. وَعَدَكُمُ اللَّهُ مَغانِمَ كَثِيرَةً ... قَدْ أَحاطَ اللَّهُ بِها

5- آيات قرآن، بسترى براى توكّل به خدا و تربيت انسان‌هاى موحّد است.

وَعَدَكُمُ‌ ... فَعَجَّلَ‌ ... كَفَ‌ ... يَهْدِيَكُمْ‌ ... أَحاطَ اللَّهُ‌ ... وَ كانَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيراً

6- به وعده كسى بايد تكيه كرد كه پشتوانه قوى داشته باشد. «وَ كانَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيراً»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



وَ أُخْرى‌ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْها قَدْ أَحاطَ اللَّهُ بِها وَ كانَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيراً «21»

وَ أُخْرى‌ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْها: و وعده نمود خدا غنيمتهاى ديگر كه هنوز قادر نشده‌ايد بر آن، يا وعده فرمود شما را شهر ديگر كه آن مكه است يا بلاد ديگر، قَدْ أَحاطَ اللَّهُ بِها: بدرستى كه احاطه كرده علم خدا به آن غنايم يا به آن بلاد

«1» قنطره: پل.

«2» تفسير ابو الفتوح، ج 10 ص 217، و به اين مضمون بحار الانوار ج 21 ص 26.

جلد 12 - صفحه 161

كه عن قريب بر آن دست يابيد. از ابن عباس منقول است كه مراد مداين فارس و روم و شام است كه پيغمبر آنها را وعده داده بود بر كنوز قيصر و كسرى در زمانى كه اصلا قدرت بر آن نداشتند، يا غنايم هوازن است كه در حنين بدست آمد.

وَ كانَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيراً: و هست خداى تعالى بر چيزها از فتح مداين و اعطاى غنايم و غير آن توانا كه حق تعالى به فضل شامل را بر آن استيلا دهد.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


وَ أُخْرى‌ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْها قَدْ أَحاطَ اللَّهُ بِها وَ كانَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيراً «21» وَ لَوْ قاتَلَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوَلَّوُا الْأَدْبارَ ثُمَّ لا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَ لا نَصِيراً «22» سُنَّةَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلاً «23» وَ هُوَ الَّذِي كَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ عَنْهُمْ بِبَطْنِ مَكَّةَ مِنْ بَعْدِ أَنْ أَظْفَرَكُمْ عَلَيْهِمْ وَ كانَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيراً «24» هُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ الْهَدْيَ مَعْكُوفاً أَنْ يَبْلُغَ مَحِلَّهُ وَ لَوْ لا رِجالٌ مُؤْمِنُونَ وَ نِساءٌ مُؤْمِناتٌ لَمْ تَعْلَمُوهُمْ أَنْ تَطَؤُهُمْ فَتُصِيبَكُمْ مِنْهُمْ مَعَرَّةٌ بِغَيْرِ عِلْمٍ لِيُدْخِلَ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ مَنْ يَشاءُ لَوْ تَزَيَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذاباً أَلِيماً «25»

ترجمه‌

و غنيمتهاى ديگرى كه قدرت پيدا نكرده‌ايد بر آن بتحقيق احاطه كرده است خدا بآن و بوده است خدا بر همه چيز توانا

و اگر كارزار كرده بودند با شما آنانكه كافر شدند هر آينه برگردانده بودند پشت‌ها را پس نمى‌يافتند دوستى و نه ياورى‌

سنّت نهاد خدا سنّت نهادنى كه بتحقيق گذشت پيش از اين و هرگز نيابى براى طريقه خداوند تغيير و تبديلى‌

و او است آنكه بازداشت دستهاى آنها را از شما و دستهاى شما را از آنها در وادى مكّه بعد از آنكه فيروزى داد شما را بر آنها و بود خدا بآنچه ميكنيد بينا

آنانند كسانيكه كافر شدند و باز داشتند شما را از مسجد الحرام و قربانى را كه محبوس شده بود از اينكه برسد بجايش و اگر نبودند مردانى با ايمان و زنانى با ايمان كه نمى‌شناختيد ايشانرا كه پايمال ميكرديدشان پس ميرسيد شما را از ايشان مكروهى بدون علم باز داشته نميشديد تا داخل كند خدا در رحمت خود هر كه را ميخواهد اگر جدا شده بودند هر آينه عذاب ميكرديم كسانى را كه كافر شدند از آنان عذابى دردناك.

تفسير

خداوند سبحان باهل ايمان در آيات سابقه وعده داده بود غنائم بسياريرا كه بعض آن معجّل بود كه بيان شد و بعض آن مؤجّل كه از قدرت آنها خارج بود نيل بآن بلكه بخاطرشان خطور نميكرد مانند غنائم روم و ايران ولى قدرت و علم خداوند احاطه بآنها داشت كه قسمت اهل ايمان خواهد شد گوئيا خداوند احاطه بآنها فرموده كه حفظ فرمايد براى مسلمانان و اين مقصود از غنائم ديگرى است كه در اين آيات اشاره بآن شده است و قدرت خداوند اختصاص‌

جلد 5 صفحه 30

بأمثال اين غنائم ندارد كه بمسلمانان برساند بلكه قادر است بفتوحات پى در پى اسلام را بمنتهاى اوج خود برساند و عالمگير كند و اگر آنوقت كه امير المؤمنين عليه السّلام بامر پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم حمله بكفّار قريش فرمود در حديبيّه آنها با مسلمانان جنگ مينمودند و تقاضاى صلح نميكردند هر آينه پشت بلشكر اسلام نموده و رو بفرار ميگذاردند و ديگر يار و ياورى براى آنها يافت نميشد چون در مقابل حيدر كرّار جز لشگر فرّار وجود ندارد و در برابر اراده الهى نميتواند كسى با كسى كمك كند اين طريقه و عادت و رويّه ديرين خدا است كه سالهاى دراز با اولياء خود بآن عمل فرموده و هميشه انبيا و اوليا را بر اعداء خودشان بشمشير و حجّت غالب فرموده است و طريقه و دأب و ديدن خداوند قابل تغيير و تبديل نيست خداوند آنذات مقدّسى است كه بازداشت ايادى كفار را از مسلمانان برعب از صولت حيدريّه و بازداشت ايادى مسلمانانرا از كفار بصلح حديبيّه از اقدام بجنگى كه قهرا منتهى شود بداخل مكّه و هتك حرم بعد از آنكه ظفر داد مسلمانانرا بر آنها در جنگهاى قبل از اين صلح تا آنكه آنها طالب صلح شدند در اينموقع و خداوند بينا است باعمال شما از جنگ سابق و صلح لاحق به فرمان پيغمبر خود و كفّار حقّا عمل ناشايسته‌اى نمودند كه بازداشتند مسلمانانرا از اتمام عمره و وصول قربانى ايشان بمكه معظّمه و باين مستحق عقوبت شدند ولى چون مردان و زنان اهل ايمان در مكّه معظمه مخلوط با مردان و زنان كفّار بودند كه مسلمانان آنها را نميشناختند و ممكن بود پايمال حوادث شوند و از اين راه گرد ملالى بخاطر پيغمبر اسلام و مسلمين بنشيند يا ديه قتل خطائى بر آنها لازم آيد خداوند نخواست وارد مكّه شوند و با كفّار جنگ نمايند تا مسلمانان مكّه از اين آفات محفوظ بمانند و بر حسب شرط صلح در دين خود آزاد باشند و افراد قابل مشمول رحمت الهيّه گردند و اگر كفار از مسلمانان در مكّه جدا و ممتاز بودند خداوند كفّار را بعذاب اليم دنيوى و ضرب شمشير مسلمانان گرفتار ميفرمود چنانچه بعذاب آخرت در صورت عدم قبول اسلام و اصل خواهند شد و از بعضى روايات استفاده ميشود كه علّت دفاع ننمودن امير المؤمنين عليه السّلام از ظلم ظالمين در صدر اسلام اين بود كه خداوند ودائعى‌

جلد 5 صفحه 31

از اهل ايمان داشت در اصلاب اهل نفاق و حضرت مأمور بود كه صبر كند تا آنها خارج شوند بعد شمشير بكشد و همچنين است حال امام زمان و تأخير در ظهور او و باين آيه استدلال فرموده‌اند و اين صلح فتح بزرگ شمرده شده و اجمالى از قضاياى مربوط باين آيات در اوّل سوره ضمن حديث قمّى ره گذشت.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


وَ أُخري‌ لَم‌ تَقدِرُوا عَلَيها قَد أَحاطَ اللّه‌ُ بِها وَ كان‌َ اللّه‌ُ عَلي‌ كُل‌ِّ شَي‌ءٍ قَدِيراً «21»

و غنائم‌ ديگري‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌شما‌ قدرت‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ نداريد لكن‌ خداوند بقدرت‌ كامله ‌خود‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ احاطه‌ فرموده‌ و خداوند ‌بر‌ ‌هر‌ چيزي‌ قادر ‌است‌.

وَ أُخري‌ عطف‌ بوعدكم‌ اللّه‌ ‌يعني‌ وعدكم‌ اللّه‌ مغانم‌ اخري‌ لَم‌ تَقدِرُوا عَلَيها ساير فتوحات‌ اسلامي‌ چه‌ ‌در‌ عهد نبي‌ (ص‌) و چه‌ ‌پس‌ ‌از‌ رحلت‌ ‌آن‌ حضرت‌ ‌که‌ مسلمين‌ تخيل‌ و تصور نمي‌كردند ‌که‌ بتوانند نزديك‌ ‌آنها‌ بروند.

قَد أَحاطَ اللّه‌ُ بِها ‌که‌ وعده الهي‌ تخلف‌ ندارد ‌که‌ دين‌ اسلام‌ ‌بر‌ تمامي‌ اديان‌ غلبه‌ پيدا كند چنانچه‌ ‌در‌ همين‌ سوره‌ آيه 28 و ‌در‌ سوره‌ صف‌ ‌آيه‌ 9، و ‌در‌ سوره توبه ‌آيه‌ 33 وعده‌ فرموده‌ و مصداق‌ اتم‌ ‌آن‌ ‌پس‌ ‌از‌ ظهور حضرت‌ قائم‌ ‌است‌.

وَ كان‌َ اللّه‌ُ عَلي‌ كُل‌ِّ شَي‌ءٍ قَدِيراً گفتيم‌ تعبير بكل‌ شي‌ء ‌از‌ ضيق‌ عبارت‌ ‌است‌ زيرا ‌هر‌ چه‌ صدق‌ شي‌ء ‌بر‌ ‌او‌ كند ‌از‌ عقل‌ اول‌ ‌تا‌ مادة المواد تماما محدود هستند و قدرت‌ ‌از‌ صفات‌ ذات‌ و عين‌ ذات‌ ‌است‌ و ‌غير‌ محدود.

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 21)- در این آیه بشارت بیشتری به مسلمانان داده، می‌گوید: «و نیز غنائم و فتوحات دیگری (نصیبتان می‌کند) که شما توانائی آن را ندارید ولی قدرت خدا به آن احاطه دارد، و خداوند بر همه چیز تواناست» (وَ أُخْری لَمْ تَقْدِرُوا عَلَیْها قَدْ أَحاطَ اللَّهُ بِها وَ کانَ اللَّهُ عَلی کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیراً).

ممکن است این وعده غنیمت و پیروزیها اشاره به فتح «مکّه» و غنائم «حنین» و یا فتوحات و غنائمی که بعد از پیغمبر صلّی اللّه علیه و اله نصیب امت اسلامی شد- مانند فتح ایران و روم و مصر- و یا اشاره به همه آنها باشد.

این آیه از اخبار غیبی و پیشگوئیهای قرآن مجید در باره حوادث آینده است، این پیروزیها در مدت کوتاهی به وقوع پیوست و عظمت این آیات را روشن ساخت.

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

منابع